Aminokwasy: podział, właściwości i rola w organizmie. Źródła aminokwasów w diecie

Aminokwasy są bardzo istotne dla naszego organizmu. Ich niedobór może prowadzić do różnego rodzaju schorzeń czy konsekwencji, takich jak zmęczenie czy bóle głowy, a nawet depresja. Czym zatem są aminokwasy?

Z poniższego artykułu dowiesz się:

• czym są aminokwasy,
• jaki jest podział aminokwasów i jaką odrywają rolę w organizmie człowieka,
• czym jest lizyna, metionina i cysteina,
• co jeść, żeby utrzymywać aminokwasy na odpowiednim poziomie,
• kiedy warto wspomagać się suplementami,
• jakie choroby wynikają z zaburzeń przemiany aminokwasów.

Przeczytaj także artykuł: Prawidłowa suplementacja: jak zidentyfikować niedobory i skutecznie łączyć suplementy diety?

Aminokwasy to ogólne pojęcie grupy. Lizyna, metionina czy cysteina to jedne z aminokwasów białkowych. Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędna jest odpowiednia dieta, która zadba, by niczego w nim nie brakowało. Istotnym aminokwasem jest również tyrozyna. 

Czym właściwie są aminokwasy?

Aminokwasy, lub kwasy aminowe, składają się z cząsteczek węgla, wodoru, azotu, tlenu oraz zmiennej grupy łańcucha bocznego. Podział aminokwasów jest dość prosty. Dzielą się one przede wszystkim na białkowe i niebiałkowe. Tych pierwszych jest 20, a znaleźć można je głównie – zgodnie z nazwą – w białkach. Z kolei aminokwasy niebiałkowe są mniej istotne dla ludzkiego organizmu, jednak warto wiedzieć, że jest ich ponad trzysta. Aminokwasy białkowe odpowiadają za właściwą homeostazę, są więc bardzo istotne nie tylko dla człowieka, ale również dla zwierząt, a nawet dla roślin.

Warto wspomnieć też o podziale na aminokwasy endogenne, czyli takie, które mogą być samodzielnie syntezowane przez organizm oraz aminokwasy egzogenne, których organizm już samodzielnie syntezować nie może.

Podział aminokwasów i ich rola w organizmie

Do aminokwasów endogennych zaliczami:

• alaninę,
• asparaginę
• cysteinę,
• glicynę,
• glutaminę,
• kwas asparaginowy,
• kwas glutaminowy,
• prolinę,
• serynę,
• tyrozynę.

Choć nie sposób ocenić, który z powyższych jest najważniejszy – każdy jest niemal równie istotny – a właściwości aminokwasów są bardzo szerokie, to warto nieco bardziej pochylić się w tej grupie nad cysteiną.

By organizm mógł samodzielnie wytworzyć cysteinę, będzie do tego potrzebował odpowiedniego źródła pożywienia. Świetnym źródłem będą pistacje, soja, nasiona słonecznika, sól, kurze jaja, parmezan, mięso, mleko, łosoś i orzechy włoskie, jak i również wszelkie rośliny z rodzaju strączkowych.

Cysteina bierze udział w wytwarzaniu kolagenu, który jest niezbędny dla skóry, glutationu, zwalczającego wolne rodniki, a także uczestniczy w produkcji hormonów i białek. Jest też świetnym sposobem na walkę z alergią oraz wzmacnia odporność. Cysteina ważna jest w diecie osób narażonych na nowotwory, demencję czy chorobę Parkinsona.

Cysteina jest aminokwasem, którego niedobór może skutkować wypadaniem włosów, łamliwymi paznokciami czy zrogowaciałą skórą. Jeśli więc zmagasz się z którymś z powyższych, spróbuj wdrożyć w swoją dietę większą ilość cysteiny, czyli aminokwasu na włosy, skórę i paznokcie.

Do aminokwasów egzogennych zaliczamy:

• argininę,
• fenyloalaninę,
• histydynę,
• izoleucynę,
• leucynę,
• lizynę,
• metioninę,
• treoninę,
• tryptofan,
• walinę.

W tej grupie szczególnie warte uwagi są lizyna i metionina.

Lizyna dostarczana jest do organizmu przez takie produkty jak sery, ryby, jajka, ziemniaki, migdały, pieczywo, makarony, soję czy nasiona konopi.

Lizyna wspomaga syntezę białek, a co za tym idzie regeneruje uszkodzone tkanki oraz pomaga zwiększyć przyrost tkanki mięśniowej. Z tego powodu jest bardzo popularna w formie suplementu diety wśród sportowców czy kulturystów. Z kolei glutamina działa odwrotnie, pomaga w spalaniu tkanki tłuszczowej. 

Metionina do organizmu dostaje się przede wszystkim poprzez mięso, w szczególności wieprzowe, ale jej źródłem są też jajka, ryby, mleko oraz mleczne przetwory, a także orzechy brazylijskie i rośliny strączkowe.

Metionina pomaga na bóle reumatyczne, hamuje zapalenie stawów, a także wspomaga proces regeneracji tkanki łącznej, skóry, włosów i paznokci. Dba też o prawidłowy wzrost tkanek, detoks organizmu oraz wzmacnia odporność. Metionina dostarcza również organizmowi niezbędnych grup siarkowych, które wzmacniają chrząstkę stawową.

Niedobór metioniny w organizmie skutkować może zwiększeniem szansy zachorowania na miażdżycę. Jej zaniżony poziom ma też wpływ na osłabienie odporności i struktury włosów, zatrzymanie wzrostu u dzieci, niedokrwistość i choroby wątroby.

Lizyna, metionina i cysteina – aminokwasy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu

Cysteina, lizyna i metionina są kwasami, które wzajemnie się uzupełniają. Każdy z nich jest równie ważny i odpowiada za różne funkcje prawidłowego działania organizmu. Utrzymywanie ich odpowiedniego poziomu ma ogrom pozytywnych właściwości. Razem chronią przed chorobami, wzmacniają odporność, mają pozytywny wpływ na włosy, skórę i paznokcie, pobudzają wzrost tkanki mięśniowej, a także zwalczają wolne rodniki.

Źródła aminokwasów w diecie – produkty bogate w białko, które powinny znaleźć się w zbilansowanej diecie

W jakich produktach są aminokwasy? Zastanawiasz się, co jeść, by dostarczyć do organizmu odpowiednich aminokwasów? Ich źródło to:

• mięsa,
• ryby,
• jajka,
• mleko i produkty mleczne,
• produkty zbożowe,
• rośliny strączkowe,
• orzechy,
• migdały,
• banany.

Dostarczanie organizmowi odpowiednich aminokwasów w jedzeniu jest bardzo ważne, warto zrobić odpowiednie zapasy!

Warto skorzystać też z produktu, który dostarczy Twojemu organizmowi aż trzy różne aminokwasy.

Niedobry aminokwasów w diecie wegańskiej i wegetariańskiej – kiedy warto wspomagać się suplementami?

Warto wiedzieć, kiedy brać aminokwasy. Choć dieta wegetariańska i wegańska ma bardzo korzystny wpływ na zdrowie, to rezygnacja z produktów mięsnych i odzwierzęcych w większości przypadków może prowadzić do zbyt niskiego poziomu aminokwasów w organizmie. Bardzo ciężko utrzymać ten poziom, rezygnując z głównego źródła aminokwasów. Aby tego uniknąć, warto zadbać o odpowiednią suplementację i nie czekać na ewentualne nieprzyjemne konsekwencje. Wegetarianie oraz weganie powinni też jednak pamiętać o uzupełnieniu diety witaminami i minerałami.

Choroby spowodowane zaburzeniami przemiany aminokwasów 

Zaburzenia przemiany aminokwasów to najczęściej choroba wrodzona. Brak określonego enzymu skutkuje niemożnością przemiany metabolicznej danego aminokwasu, przez co kumulują się one w ważnych narządach, jak mózg lub wątroba. W konsekwencji organizm wciąż cierpi na niedobór tego kwasu aminowego, którego nie zdołał zsyntezować.

Najczęstszą chorobą metaboliczną jest fenyloketonuria, czyli zbyt mała aktywność hydroksylazy fenyloalaniny. Jest to enzym produkowany w wątrobie, odpowiedzialny za hydroksylację, czyli wprowadzenie fenyloalaniny do tyrozyny.

Pierwsze objawy fenyloketonurii pojawiają się u dzieci w około trzecim miesiącu życia. To przede wszystkim:

• zaburzona motoryka i rozwój umysłowy,
• nieprawidłowa postawa ciała,
• wymioty i drgawki,
• specyficzny zapach potu i moczu.

Wiesz już, co to są aminokwasy, do czego potrzebne są aminokwasy i jak ważna jest ich rola w organizmie człowieka. Pamiętaj jednak: ciało jest jak bardzo skomplikowana maszyna, o którą trzeba dbać każdego dnia. Ułatwią Ci to leki, minerały, witaminy czy środki dostępne bez recepty.