Nerki stanowią jeden z głównych elementów układu moczowo-płciowego. Pełnią bardzo ważne funkcje – wydalają z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii, filtrują i zatrzymują składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a ponadto utrzymują prawidłowy stan płynów ustrojowych. Każda dysfunkcja i choroba nerek powoduje poważne zaburzenie pracy całego organizmu, dlatego ważne jest, aby nie lekceważyć żadnych niepokojących objawów, a przede wszystkim bólu.
Gdzie są nerki?
Nerki znajdują się w przestrzeni zaotrzewnowej, za żołądkiem, tuż pod wątrobą. Najczęściej ułożone są symetrycznie, po obu stronach kręgosłupa, jednak ze względu na sąsiedztwo wątroby lewa nerka usadowiona jest nieco wyżej niż prawa. Każda nerka otoczona jest kilkoma osłonkami. Najbliżej organu znajduje się torebka włóknista, a nad nią warstwa tkanki tłuszczowej, nazywana torebką tłuszczową. Z zewnątrz nerkę ochrania tzw. powięź nerkowa.
Prawa nerka znajduje się w bliskim sąsiedztwie z wątrobą i pęcherzykiem żółciowym, lewa zaś z żołądkiem i śledzoną.
Jak bolą nerki?
Ból nerek, z uwagi na ich położenie, łatwo pomylić z bólem kręgosłupa, a nawet z bólem brzucha. W postawieniu właściwego rozpoznania pomagają tzw. objawy dyzuryczne, często towarzyszące bólowi nerek. Należą do nich: ból podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, bolesne i nagłe parcie na pęcherz, trudności z utrzymaniem moczu. Ból nerek pojawia się nagle, jest ostry i bardzo silny, nawracający, przebiega falami o różnej częstotliwości. Podczas podskoku lub uderzenia nasila się (objaw wstrząsania lub Goldflama), dlatego lekarz podczas badania opukuje okolice nerek. Ból nerki potwierdzić można również na podstawie wzmożonego napięcia mięśni po stronie kolki nerkowej. W postawieniu właściwej diagnozy pomocne są dodatkowe badania krwi i moczu, USG, urografia, scyntygrafia oraz spiralna tomografia komputerowa.
Ból nerek – gdzie najczęściej jest umiejscowiony?
Ból związany z chorobą nerek najczęściej umiejscowiony jest w okolicy lędźwiowej lub w podbrzuszu. Jest często pulsujący, przypominający kolkę i wywołuje nagłe ataki.
Ból nerek – jak rozpoznać?
Ból nerek może wystąpić nagle i wzmagać się stopniowo w ciągu kolejnych dni – specjaliści określają go bólem kolkowym. Może być bardzo intensywny oraz przyjąć postać przewlekłą i utrzymywać się przez dłuższy czas – nosi wówczas nazwę bólu somatycznego. Ból nerek zasadniczo różni się od bólu kręgosłupa. Zazwyczaj zaczyna się z jednej strony (lewej lub prawej), a następnie promieniuje do środka i rozprzestrzenia się poziomo. Natomiast ból kręgosłupa rozchodzi się pionowo, w stronę nóg lub karku, jest stały, tępy i rozwija się powoli.
Jakie mogą być przyczyny bólu nerek?
Ból nerek może występować z wielu powodów. Najczęściej są to: śródmiąższowe zapalenie nerek, torbiel nerki, kamica nerkowa, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, kolka nerkowa, zastój moczu w nerce (wodonercze), nowotwór nerki oraz ból nerek po alkoholu.
Przyczyny bólu nerek – objawy przy zaburzeniu pracy nerek
Co oznacza ból nerek? Objawy wskazujące na zaburzenia pracy nerek są następujące:
- krwiomocz – może wskazywać na zapalenie pęcherza moczowego, kamicę nerkową, torbiele, nowotwory, zawał nerki, gruźlicę nerek, zakrzepicę żył nerkowych, kłębuszkowe zapalenie nerek, endometriozę, nefropatię IgA,
- ból w okolicy lędźwiowej („ból pleców”, „ból w boku”) – może być objawem torbieli, raka nerki, odmiedniczkowego lub kłębuszkowego zapalenia nerek,
- ból w podbrzuszu – pojawia się w przypadku zapalenia pęcherza moczowego, zazwyczaj jest tępy i niezbyt nasilony (w zależności od stopnia wypełnienia pęcherza),
- ból podczas oddawania moczu – należy do zespołu objawów dyzurycznych. Może wskazywać na zapalenie pęcherza moczowego, cewki moczowej lub jej ujścia,
- obrzęki, które rozwijają się stopniowo i narastają, występują w chorobach kłębuszków nerkowych (towarzyszy im białkomocz) i nieleczone prowadzą do rozwoju zespołu nerczycowego,
- częstomocz i nykturia, czyli bardzo częste oddawanie moczu, może być spowodowane zapaleniem pęcherza, chorobami stercza, czy niewydolnością nerek,
- skąpomocz i bezmocz (mniej niż 100 ml moczu na dobę) stanowi objaw alarmujący o poważnym schorzeniu dróg moczowych lub nerek i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej,
- wielomocz (wydalanie dużych ilości moczu, nawet powyżej 2,5 litra na dobę), występujący niezależnie od ilości przyjmowanych płynów wskazuje na nieprawidłową czynność nerek w zakresie gospodarki wodnej,
- ból lewej nerki bądź prawej często pojawia się po wypiciu alkoholu, może też być spowodowany kamicą nerkową.
Przyczyny bólu nerek – choroby powodujące ból nerek
Najczęstszą dolegliwością wywołującą ból nerek (głównie u mężczyzn), zwany kolką nerkową, jest piasek w nerkach (kamica nerkowa). Złogi i kamienie w drogach moczowych sprawiają, że moczowody stają się niedrożne i obkurczone, co utrudnia, a często nawet blokuje swobodny przepływ moczu. Ponieważ złogi te są nierozpuszczalne w wodzie, szybko powiększają swoje rozmiary i podczas przemieszczania się z nerek do moczowodu nadmiernie rozciągają jego mięśniówkę i kaleczą ją, co wywołuje ból. Kamienie mogą być zlokalizowane w różnych miejscach dróg moczowych – najczęściej w kielichach i miedniczkach nerkowych oraz w górnym odcinku moczowodu. Kolka nerkowa charakteryzuje się nieznośnym bólem w okolicy lędźwiowej, promieniującym aż do pachwin, jąder lub warg sromowych. Często towarzyszą jej inne dolegliwości, takie, jak np. parcie na mocz, krew w moczu, nudności, wymioty, dreszcze, gorączka, bladość, pocenie się, częste oddawanie moczu (ale w małych ilościach) oraz niskie ciśnienie.
Jak leczyć ból nerek?
Kamicę nerkową leczy się za pomocą środków rozkurczowych oraz przeciwbólowych (np. hioscyna, papaweryna, ketoprofen). Podaje się również niesteroidowe preparaty przeciwzapalne, które zmniejszają obrzęk moczowodu, rozluźniają go i ułatwiają wydalanie kamieni. Większe złogi usuwa się endoskopowo, po wcześniejszym rozkruszeniu ich falą uderzeniową. Wśród najczęściej stosowanych leków znajdują się: ibuprofen, diklofenak, ketoprofen. Zakażenia dróg moczowych oraz nerek często leczy się także antybiotykami.
Ból nerek – jak złagodzić?
Zanim udamy się do lekarza, możemy spróbować złagodzić objawy bólowe. Ulgę przynoszą środki przeciwbólowe i rozkurczowe, takie jak np. Buscopan. Podczas nagłego ataku kolki nerkowej warto mieć pod ręką termofor lub poduszkę elektryczną, którą należy przyłożyć do bolesnego miejsca, ponieważ ciepło zmniejsza ból. Gdy ból nerek jest spowodowany obecnością kamieni w drogach moczowych, nie należy kłaść się do łóżka. Trzeba chodzić, aby ułatwić przemieszczanie się złogów w stronę pęcherza. Podczas napadu kolki nerkowej zaleca się również picie dużej ilości płynów (nawet 4 litry dziennie), co ułatwi wypłukanie kamienia. Jeśli atak jest bardzo silny i towarzyszy mu krwiomocz lub gorączka, należy niezwłocznie wezwać lekarza.
Ból nerek – jak sobie pomóc?
Bardzo pomocne są domowe sposoby – na przykład picie ciepłej herbatki z żurawiny i ziół odkażających i rozkurczowych (nagietek, rumianek, mięta, krwawnik itp.). Przy bólu pęcherza bardzo skuteczne jest stosowanie Furaginum. Jest to lek dostępny bez recepty, który sprawdza się w przypadku ostrych oraz nawracających zakażeń dolnych dróg moczowych. W aptekach można nabyć także zioła na nerki wspomagające leczenie chorób nerek i układu moczowego, jak np. mącznica lekarska, nawłoć pospolita, brzoza, macierzanka piaskowa, skrzyp, ekstrakt z korzenia pietruszki, ziela nawłoci i wiele innych. Dolegliwości bólowe można szybko złagodzić, stosując leki rozkurczowe i przeciwbólowe. Co na ból nerek można zastosować, aby nam nie zaszkodziły i przyniosły szybką ulgę? Warto przyjmować ogólnie dostępne bez recepty środki przeciwbólowe: Apap, Ketonal, Paracetamol, Ibuprom, Etopirynę itp. oraz rozkurczowe, takie jak Buscopan, Hioscyna, No-Spa, Deespa, Scopolan, Ketoprofen. Jeżeli jednak ból nasila się i staje się nie do zniesienia, koniecznie należy udać się do specjalisty.
Ból nerek – leki bez recepty
Na rynku dostępna jest szeroka gama ziół, jak również gotowe mieszanki i krople, wspomagające leczenie chorób nerek. Należą do nich na przykład:
- Urosan, Urinal – działa pomocniczo w zaburzeniach układu moczowego, takich, jak uczucie pieczenia podczas oddawania moczu lub częste oddawanie moczu oraz jako środek zwiększający diurezę,
- Fitolizyna, Nefrol, Urosept – pomaga w zakażeniach i stanach zapalnych dróg moczowych oraz kamicy dróg moczowych (w drobnych złogach, tzw. piasku nerkowym),
- Urocal, NefroTabs – wspiera prawidłowe funkcjonowanie nerek i prawidłowe wydalanie moczu,
- Nerkamin – produkt przeznaczony do stosowania w infekcjach bakteryjnych układu moczowego oraz profilaktycznie przeciwko kamicy nerkowej.
Jak dbać o nerki? Przeciwdziałanie
Przeciwdziałanie chorobom nerek polega głównie na zapobieganiu infekcjom układu moczowego, ponieważ bakterie chorobotwórcze najczęściej przedostają się do nerek przez cewkę moczową, pęcherz i moczowody. Aby uchronić się przed zapaleniem pęcherza, należy dbać o higienę osobistą oraz wypijać ok. 2 litry płynów dziennie (najlepiej włączyć sok z owoców żurawiny), co ułatwia płukanie pęcherza i cewki moczowej. Wskazane jest również niewstrzymywanie oddawania moczu, ponieważ znajdujące się w nim bakterie szybko się namnażają. Należy przestrzegać zdrowego stylu życia, czyli stosować dobrze zbilansowaną dietę, ograniczyć spożycie alkoholu i palenia tytoniu, utrzymywać prawidłową masę ciała, wysypiać się, unikać stresu i stosować aktywność fizyczną.
Nerki wykonują bardzo ciężką pracę – każdego dnia oczyszczają ok. 1,5 litra krwi. Zdrowe nerki zapewniają równowagę kwasowo-zasadową oraz odpowiednie ciśnienie tętnicze. Ponadto nerki spełniają ważne funkcje wewnątrzwydzielnicze – to w nich produkowany jest hormon (erytropoetyna) pobudzający szpik kostny do wytwarzania erytrocytów. Dzięki nerkom powstaje także aktywna witamina D, odpowiedzialna za gospodarkę wapniem i fosforem, co zapewnia prawidłowy stan układu kostnego.
Zobacz także: Krew w moczu – przyczyny i leczenie krwiomoczu
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
