Kluczowe wnioski z artykułu
- Cukrzyca ciążowa jest jednym z najczęstszych powikłań ciążowych, które rozpoznaje się zwykle między 24., a 28. tygodniem ciąży. Właśnie wówczas zleca się badanie krzywej cukrowej, czyli tak zwany test obciążenia glukozą.
- Przyczyny cukrzycy ciążowej nie są do końca jasne. Wiadomo jednak, że do powstania tego schorzenia przyczyniają się wahania hormonów będących antagonistami insuliny, między innymi estrogenu czy progesteronu. Czynnikami ryzyka są: otyłość, nadciśnienie, choroba cukrzycowa w bliskiej rodzinie matki.
- Do najczęstszych objawów cukrzycy ciążowej należy nadmierne łaknienie i pragnienie, uczucie ciągłego zmęczenia, wzrost ciśnienia czy zawroty głowy. Objawy te mogą, ale nie muszą, współistnieć. Dzięki regularnym pomiarom poziomu glukozy we krwi, odpowiedniej diecie i stałemu nadzorowi ginekologicznemu można szczęśliwie donosić ciążę.
- Szczególnie w przypadku nierozpoznanej lub źle leczonej cukrzycy ciążowej mogą wystąpić powikłania dla dziecka. Wśród nich zauważa się zbyt wysoką masę urodzeniową, niedotlenienie czy porażenie splotu barkowego. Zdarza się, że zbyt duża wielkość dziecka prowadzi do wcześniejszego zakończenia ciąży.
Czym jest cukrzyca ciążowa i jakie są jej przyczyny?
Jednym z częściej występujących powikłań w trakcie trwania ciąży jest cukrzyca ciążowa. To stan, kiedy utrzymuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi matki. Cukrzyca ciążowa występuje u kobiet, które przed zajściem w ciążę nie miały problemów z podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Zwykle diagnozowana jest między 24. a 28. tygodniem ciąży, jednak mimo to warto monitorować poziom glukozy we krwi już od początku jej trwania. Niestety wraz z wiekiem pacjentki i liczbą wcześniejszych ciąż ryzyko zachorowania rośnie, szczególnie jeśli wcześniej przyszła mama borykała się już z podwyższonym poziomem glukozy w ciąży. Zdrowie w ciąży jest niezwykle ważne. Warto stale monitorować poziom glukozy we krwi, gdyż w przypadku choroby, jaką jest cukrzyca ciążowa, przyczyna jej wystąpienia może nie być oczywista. Wiele przyszłych mam doznaje szoku na wieść o złych wynikach tzw. krzywej cukrowej. Teoretycznie może zachorować na nią każda ciężarna. W grupie ryzyka są przyszłe mamy, które cierpią na nadciśnienie, otyłość lub w przypadku, kiedy członkowie ich najbliższej rodziny są cukrzykami. Za cukrzycę ciążową odpowiedzialne są przede wszystkim wahania hormonalne, gdyż estrogen, progesteron czy prolaktyna są antagonistami insuliny, co znaczy, że blokują jej działanie.
Objawy cukrzycy ciążowej – na co zwrócić uwagę?
Objawy cukrzycy ciążowej mogą pojawiać się kolejno, w odstępie czasu lub jednocześnie. Czasem kobiety bardzo szybko domyślają się, że objawy jakich doświadczają, mogą być związane właśnie z tym schorzeniem, a inne wcale nie widzą zależności między symptomami.
Cukrzyca ciążowa - objawy, które może zaobserwować przyszła mama:
- wyraźnie zwiększony apetyt i potrzeba spożywania płynów (ciągły głód i pragnienie),
- apatia, ciągłe zapotrzebowanie na sen, osłabienie,
- zawroty głowy, zaburzenia widzenia,
- wzrost ciśnienia krwi,
- utrata wagi,
- nawracające infekcje pochwy.
Normy cukrzycy ciążowej – jakie wartości są prawidłowe?
Przekroczenie górnej normy (tzw .granica referencyjna) dla glukozy w ciąży wiąże się z rozpoznaniem cukrzycy. Jest podstawą do wzmożonej kontroli nad gospodarką węglowodanową ciężarnej.
Cukrzyca ciążowa - normy dla glukozy w badaniu krzywej cukrowej:
- na czczo: 92 mg/dl (5,1 mmol/l),
- w 60. minucie badania: 180 mg/dl (10 mmol/l),
- w 120. minucie badania: 153 mg/dl (8,5 mmol/l).
Między 24. a 28, tygodniem ciąży zalecane jest wykonanie testu obciążenia glukozą – to tak zwana krzywa cukrowa. Przebiega on etapowo. W pierwszej kolejności u ciężarnej pobierana zostaje krew na czczo. Następnie badana musi spożyć roztwór zawierający 75g glukozy. Do większości punktów diagnostycznych przyszła mama powinna przynieść glukozę zakupioną we własnym zakresie. Jest ona łatwo dostępna w aptekach. Można znaleźć ją również w wariantach smakowych, dzięki czemu wypicie roztworu jest dla mamy mniej problematyczne. Następnie kobieta powinna odpocząć w pozycji siedzącej. Pomiar stężenia glukozy we krwi mierzy się kolejno po upływie 60 oraz 120 minut od przyjęcia roztworu glukozy.
Produkty spożywcze przy cukrzycy ciążowej – co jeść, a czego unikać?
Kobieta powinna być świadoma, jak ma wyglądać jej jadłospis, gdy zdiagnozowana zostanie u niej cukrzyca ciążowa. Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana, pełna witamin oraz minerałów, a przy tym bogata w produkty o niskim indeksie glikemicznym. Znaczenie ma także kaloryczność potraw oraz regularne spożywanie posiłków. Ciąża skłania przyszłe mamy do przeprowadzenia rewolucji w swojej codziennej diecie, a szczególnie wtedy, kiedy ujawnia się u nich cukrzyca ciążowa. Co jeść, żeby zachować odpowiedni poziom glukozy we krwi i którym produktom poświęcić najwięcej uwagi? Z pewnością warto decydować się na węglowodany złożone, które znajdziemy między innymi w pieczywie pełnoziarnistym, ryżu brązowym, kaszy jaglanej, gryczanej albo kaszy pęczak. Należy odstawić mięso tłuste, np. wieprzowinę, na rzecz chudego drobiu i ryb bogatych w kwasy omega. Można spożywać także nabiał (np. jajka, jogurty), ale ze względu na to, że szybko podnosi on glikemię, lepiej nie jeść go z samego rana. Istotne jest również spożywanie zdrowych tłuszczów roślinnych, np. oliwy z oliwek.Lekarz ginekolog prowadzący ciążę, a także diabetolog czy dietetyk z pewnością pomogą w dostosowaniu odpowiedniego jadłospisu. Na pomoc przychodzą także glukometry, które pomogą w monitorowaniu poziomu glukozy we krwi.
Cukrzyca ciążowa a poród – jak choroba wpływa na przebieg porodu?
Ważne, aby ciężarna nauczyła się jak żyć z cukrzycą i stosowała się do zaleceń lekarzy. Jeśli cukrzyca ciążowa jest dobrze kontrolowana, a przyszła mama przestrzega wszystkich zasad leczenia, nie należy obawiać się porodu. Ciężarna może kontynuować ciążę do naturalnego i samoistnego porodu w 39-40. tygodniu ciąży. Jeżeli w związku z wystąpieniem cukrzycy ciążowej masa płodu przekracza 4 kg, ciąża przebiega z powikłaniami i cukrzyca jest słabo wyrównana, lekarz podejmuje decyzję o wcześniejszym przerwaniu ciąży. Podczas porodu co godzinę powinna być kontrolowana glikemia. W razie konieczności można rozważyć podawanie we wlewie dożylnym glukozy albo insuliny. Taki poród powinien odbyć się przy asyście specjalistów, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu ciąży z cukrzycą oraz w szpitalu z oddziałem z intensywną opieką noworodkową. Szczęśliwy poród i zdrowie dziecka są tu zależne od odpowiedniej diagnozy i leczenia ciężarnej.
Skutki cukrzycy ciążowej dla dziecka – co warto mieć na uwadze?
Cukier z organizmu matki ma zdolność wnikania przez łożysko do organizmu dziecka, wpływając niekorzystnie na jego rozwój. A zatem niewykryta lub źle leczona cukrzyca ciążowa może doprowadzić do poronienia lub wad wrodzonych dziecka. W obronie przed nadmiarem glukozy pochodzącej z organizmu matki, dziecko wytwarza nadmiar insuliny, przez co dochodzi do rozrostu komórek i zbyt intensywnego wzrostu wielu narządów. Takie dziecko rośnie zbyt intensywnie w stosunku do swojego wieku płodowego. Zbyt duża masa urodzeniowa może przyczynić się do powstania szeregu powikłań okołoporodowych, np. niedotlenienia, porażenia splotu barkowego, nerwu twarzowego, zwichnięcia barku, a nawet niedotlenienia.
Dzieci urodzone po cukrzycy ciążowej – w jaki sposób cukrzyca wpływa na rozwój dziecka?
Dzieci urodzone po cukrzycy ciążowej mogą doznać nagłego spadku cukru we krwi, a także zaburzenia elektrolitowego i szeregu innych powikłań. Skutki cukrzycy ciążowej dla dziecka mogą, ale wcale nie muszą, wystąpić. Wpływ ma na to oczywiście wczesna diagnoza oraz leczenie ciężarnej. Niezwykle ważna jest świadomość i edukacja przyszłej mamy na temat odpowiedniej diety oraz tego, jak mierzyć poziom cukru we krwi. Zdarza się, że dzieci urodzone po cukrzycy ciążowej miewają zbyt wysoką liczbę erytrocytów, zaburzenia oddechowe związane z opóźnieniem dojrzewania płuc czy przedłużającą się żółtaczkę.
Źródła:
- Marta Kuśmierz-Mazurek "Cukrzyca ciążowa – jak zadbać o prawidłowe cukry?", strona Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków; https://diabetyk.org.pl/cukrzyca-ciazowa-jak-zadbac-o-prawidlowe-cukry/, data dostępu : 13.08.2024
- Materiały Narodowego Funduszu Zdrowia "Cukrzyca ciążowa – jak sobie pomóc", strona pacjent.gov.pl; https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/cukrzyca-ciazowa-jak-sobie-pomoc, data dostępu 13.08.2024
- Nicole Sochacki - Wójcicka "Cukrzyca ciążowa – diagnoza, przyczyny, objawy i dieta", strona mamaginekolog.pl; https://mamaginekolog.pl/ciaza-i-porod/choroby-w-ciazy/cukrzyca-ciazowa/, data dostępu 13.08.2024
- Materiały Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, "Cukrzyca ciążowa – zalecenia żywieniowe", strona diabetyk.org.pl; https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-i-insulinoopornosc/cukrzyca-ciazowa-zalecenia-zywieniowe/, data dostępu 13.08.2024
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.