Kluczowe wnioski z artykułu:
- Egzema występuje najczęściej wskutek kontaktu z alergenem (składnikiem pożywienia czy kosmetyku), jednak może mieć także podłoże hormonalne bądź genetyczne.
- AZS często bywa diagnozowane wśród członków rodziny, jednak nie wynika to z zakaźności choroby, a uwarunkowań genetycznych.
- Leczenie egzemy polega na stosowaniu kosmetyków nawilżających przeznaczonych dla alergików; lekarz może również zdecydować o miejscowym stosowaniu leków, takich jak glikokortykosteroidy czy inhibitory kalcyneuryny.
Czy egzema jest zaraźliwa?
Egzema nie należy do kategorii chorób zakaźnych, zatem nie można zarazić się nią poprzez stosowanie tych samych kosmetyków, użytkowanie tych samych ręczników czy pościeli. Nie jest też przenoszona drogą kropelkową ani poprzez kontakt ze skórą chorego. Wyprysk pojawia się wskutek kontaktu z alergenem, jednak może mieć również zupełnie inne podłoże – hormonalne bądź genetyczne. Nie jest natomiast wywołany przez bakterie, wirusy czy grzyby. Bliscy pacjentów, którzy zastanawiają się, czy egzemą można się zarazić, powinni mieć świadomość, że unikanie kontaktu z chorym nie jest konieczne. Dobrze jednak, aby korzystał on z osobnych przyborów higienicznych i toaletowych. Na wspólnych mogą się bowiem znajdować patogeny, które dla osłabionej bariery ochronnej skóry stanowią niebezpieczeństwo. Egzema na dłoniach – czy jest zaraźliwa? Nie, podobnie jak wyprysk w jakiejkolwiek innej partii ciała. Pomimo złego stanu skóry pacjent nie zaraża, dlatego nie musi unikać kontaktów społecznych czy rodzinnych.
Charakterystyka egzemy – jak wyglądają typowe zmiany skórne?
Zmiany skórne charakterystyczne dla egzemy mają postać:
- grudek,
- zaczerwienień,
- pęcherzyków,
- sączących ranek.
Skóra staje się bardzo sucha, ulega zgrubieniu. Wiedząc, jak wygląda egzema, łatwiej postawić wstępną diagnozę. Wyprysk najczęściej pojawia się na skórze twarzy (także głowy) i na dłoniach, jednak może występować także w innych partiach ciała. U niektórych pacjentów zmiany pojawiają się nawet na skórze powiek, utrudniając widzenie.
Czy egzema swędzi?
To, czy egzema swędzi, zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym stadium najczęściej pojawia się silny świąd, który skłania pacjentów do drapania. Następnie na skórze mogą pojawić się strupy, krostki czy zmiany pęcherzykowe, które powodują ból. Niektórzy pacjenci uskarżają się także na pieczenie skóry, co spowodowane jest silnym jej przesuszeniem. Nieleczona egzema może też prowadzić do rozwoju stanów zapalnych skóry, wywołanych bateriami, wirusami czy grzybami.
Co wywołuje egzemę? Czynniki sprzyjające pojawieniu się choroby
W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania są pacjenci, u których zdiagnozowano alergię. Kontakt z alergenem, który zawarty jest w pożywieniu, kosmetykach, odzieży czy nawet biżuterii sprzyja występowaniu wyprysku. Kluczową rolę odgrywają czynniki genetyczne. Jeśli jeden z rodziców choruje na AZS, prawdopodobieństwo zachorowania dziecka wynosi 40%. Gdy chorują oboje rodziców, wzrasta do 80%. Dziedziczenie choroby jest wielogenowe i powiązane bezpośrednio z występowaniem astmy i alergii. U niektórych pacjentów chorujących na AZS występują dodatkowo zaburzenia funkcjonowania bariery skórnej. W dużym uproszczeniu nie stanowi ona bariery ochronnej, sprzyjając wnikaniu czynników chorobotwórczych, w tym przede wszystkim alergenów. Egzema może mieć też podłoże hormonalne i wynikać z różnego typu zaburzeń występujących na tym tle.
Czy egzema jest wyleczalna?
Egzema to choroba przewlekła, dlatego jej pełne wyleczenie nie jest możliwe. Głównym celem terapii jest poprawa jakości życia pacjenta, dążąc do remisji zmian skórnych. Pacjenci często zadają lekarzom pytanie, czy egzema jest wyleczalna, jednak odpowiedź nie jest dla nich satysfakcjonująca. Obecnie alergolodzy i dermatolodzy mogą natomiast zaproponować różnego typu preparaty, których efekty stosowania widoczne są już po 3 tygodniach. Podstawą terapii jest pielęgnacja – w tym celu należy sięgnąć po kremy do skóry atopowej. Lekarz może też zdecydować o miejscowym stosowaniu leków opartych na glikokortykosteroidach bądź inhibitorach kalcyneuryny. Jeśli egzemie towarzyszy alergia, pacjentom podaje się leki przeciwhistaminowe. Mają one działanie ogólnoustrojowe, dlatego niwelują także inne objawy uczulenia, takie jak świąd oczu, katar sienny czy uporczywy kaszel. Pacjenci mogą sięgnąć po kosmetyki do skóry wrażliwej i pielęgnacyjne, jednak leczenie farmakologiczne prowadzi wyłącznie dermatolog lub alergolog. Z wizytą u specjalisty nie warto czekać – terapia trwa nawet kilka tygodni, a nieleczona egzema (lub leczona w sposób nieprawidłowy) staje się niezwykle uciążliwa.
Czy egzema jest dziedziczna? Możliwość dziedziczenia chorób dermatologicznych
Choroby dermatologiczne, w tym egzema, mogą mieć podłoże genetyczne. Oznacza to, że u pacjentów, u których w rodzinie zdiagnozowano chorobę, występuje większe ryzyko zachorowania. AZS może pojawić się już w wieku niemowlęcym, jednak pierwsze objawy obserwują u siebie także dorośli. Mechanizm dziedziczenia AZS nie został do końca opracowany, wiadomo jest, że ma on charakter wielogenowy. Największe prawdopodobieństwo wystąpienia choroby dotyczy pierwszej linii, a więc dzieci, których rodzice chorują na AZS. Warto jednak pamiętać o innych czynnikach, które mogą mieć wpływ na rozwój choroby. Wiele zależy od środowiska, w którym żyjemy, odpowiedzi immunologicznej, prawidłowości funkcjonowania bariery ochronnej skóry i kontaktu z alergenami.
Czy można zapobiec wystąpieniu egzemy?
Pacjenci, poprzez stosowanie się do zaleceń lekarza, mogą podjąć działania profilaktyczne, zapobiegając nawrotom egzemy. Na jej występowanie nie mają większego wpływu, zwłaszcza że choroba często daje o sobie znać już we wczesnym dzieciństwie. Niemniej jednak właściwe postępowanie do pierwszy krok do poprawy stanu skóry. Warto stosować kosmetyki naturalne, które nie podrażniają naskórka. Pacjenci powinni jednak sprawdzić, czy w składzie konkretnego produktu nie znajdują się substancje, na które mają uczulenie. Bardzo istotne jest bowiem unikanie kontaktu z alergenami każdego rodzaju. Mogą one znajdować się w kosmetykach, ubraniach, pożywieniu, biżuterii, środkach chemicznych. Zmiany skórne występują również w okresie pylenia, dlatego pacjenci uczuleni na pyłki roślin, drzew i traw powinni unikać przebywania na świeżym powietrzu wiosną i latem. Na nasilenie objawów może też wpływać stan emocjonalny pacjenta, zatem warto niwelować stres, stosując na przykład różnego typu techniki relaksacyjne. Unikamy czynników drażniących, takich jak dym tytoniowy, smog bądź sierść zwierząt. Pacjenci, którzy pozostają pod opieką alergologa lub dermatologa, powinni otrzymać od lekarza prowadzącego wskazówki w zakresie dalszej profilaktyki.
Źródła:
- Dr n. med. Monika Świerczyńska-Krępa, Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory, [dostęp 22.08.2024].
- Arleta Czarnik, Atopowe zapalenie skóry - gdy objawy nasilają się jesienią i zimą, https://www.termedia.pl/dermatologia/Atopowe-zapalenie-skory-gdy-objawy-nasilaja-sie-jesienia-i-zima,43224.html [dostęp 22.08.2024].
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.