Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT służy między innymi diagnozie uszkodzeń wątroby. W jaki sposób się jej dokonuje i jak interpretować wyniki? O tym poniżej.
Badanie ALT – co to jest?
Badanie ALT to jedna z podstawowych metod diagnozowania uszkodzeń wątroby. U osoby zdrowej, której wątroba pracuje prawidłowo, poziom ALT mieści się w normie, może być jedynie nieznacznie powiększony. Test ALT wykonuje się z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Do badania należy stawić się na czczo, w godzinach porannych. Zalecane jest zwykle przez lekarza pierwszego kontaktu i – jeśli ma on podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia – przeprowadzane jest bezpłatnie. Jeśli chcemy zrobić je prywatnie, musimy liczyć się z niewielkim wydatkiem rzędu kilkunastu złotych, w zależności od kliniki.niki? O tym poniżej.
Kiedy wykonać badanie ALT?
Badani krwi ALT wykonuje się u tych pacjentów, którzy kwalifikują się do grupy ryzyka chorób wątroby oraz u osób, u których pojawiły się objawy sugerujące problemy z wątrobą. Poziom ALT sprawdza się również w przypadku żółtaczki, nudności, wymiotów, wzdęć i odbarwionych stolców. Badanie to zaleca się także kobietom stosującym antykoncepcję hormonalną, alkoholikom oraz osobom cierpiącym z powodu otyłości. Czynnikiem ryzyka może być również długotrwała farmakoterapia. Kiedy jeszcze warto wykonać badanie? W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak osłabienie ogólne organizmu, utrata libido, utrata masy ciała, utrata owłosienia pod pachami oraz w pachwinach, zaburzenia potencji, powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn, zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet, bezpłodność i skórne wybroczyny.
Jak się przygotować do badania ALT?
Badanie ALT nie wymaga szczególnego przygotowania. Ważne jednak, by – jak zaznaczyliśmy już wcześniej – wykonane zostało na czczo, z próbki krwi uzyskanej z żyły łokciowej. Istotna jest także pora dnia, w której przeprowadzone zostaje badanie. Ponieważ stężenie ALT zmienia się w ciągu dnia, test należy wykonać rano – późniejszy pomiar może być niemiarodajny. Ważne jest także, aby pacjent tuż przed badaniem nie był narażony na duży wysiłek fizyczny – wówczas wynik również może być zbyt wysoki. Nie istnieją żadne inne wytyczne, które wskazywałyby przygotowanie do badania poziomu ALT.
NORMY ALT – kiedy podwyższone, kiedy wysokie?
Jak każde badanie laboratoryjne, ALT ma określone normy. Zależą one jednak od różnych czynników, do których należy między innymi przyjęta w danym laboratorium norma, wiek oraz płeć. Wyniki należy zatem skonfrontować z tą normą wyrażoną dla danego przedziału wiekowego i płci. Na ich podstawie dokonuje się oceny stopnia uszkodzenia wątroby. Przekroczenie normy zwykle oznacza przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz C. Nierzadkie są również przypadki stłuszczenia tego organu oraz jego uszkodzenia wskutek chorób autoimmunologicznych bądź farmakoterapii. W przypadku chorób autoimmunologicznych dochodzi do sytuacji, w której organizm niszczy komórki wątroby, prowadząc do jej marskości. Podwyższone ALT może także być związane z chorobą Wilsona, zawałem serca oraz chorobami tarczycy. Jakie jest prawidłowy poziom ALT? Norma wynosi od 5 do 40 jednostek na litr krwi. W rzeczywistości u kobiet norma ta wynosi 35 jednostek, a u mężczyzn 45 jednostek. U noworodków wskaźnik ALT może być wyższy i jest to zjawisko naturalne. Podwyższony poziom ALT jest jednak alarmujący w przypadku starszych dzieci i dorosłych – może wówczas świadczyć o poważnych uszkodzeniach komórek wątroby. W takim przypadku zalecane jest sprawdzenie jednocześnie ALT oraz AST. Stosunek wyników tych parametrów pozwala bowiem bardziej precyzyjnie określić stan zdrowia wątroby. W diagnostyce przeprowadza się również próby wątrobowe oraz bada się bilirubinę wątrobową, fostatazę fosfatazę alkaliczną, gamma-glutamylotranspeptydazę, dehydrogenazę mleczanową, cholinesterazę, antygen HBs i przeciwciała HCV.
Wynik ALT pozwala rozpoznać, z jaką chorobą mamy do czynienia. Jeśli norma przekroczona jest mniej niż 5-krotnie, najprawdopodobniej pacjent cierpi z powodu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B, C, ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu A-E bądź stłuszczenia wątroby. Możliwe jest również uszkodzenie hepatocytów, celiakia czy choroba Wilsona bądź hemochromatoza. Jeżeli norma zostanie przekroczona 5-krotnie, a stosunek 1 badania do drugiego będzie większy niż 1, możemy mieć do czynienia z marskością wątroby bądź uszkodzeniu jej przez alkohol. Mogło dojść również do stanu zapalnego, hemolizy, miopatii, zawału serca, czy chorób tarczycy. Jeśli ALT powiększone będzie jeszcze bardziej, może sugerować ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A-E wywołane wirusem opryszczki, niedokrwienie bądź uszkodzenie wątroby, zakrzepicę żył wątrobowych czy zamknięcie tętnicy wątrobowej. Przyczyna może być także inna, zupełnie niegroźna – by to sprawdzić, należy jednak poddać się szczegółowej diagnostyce.
ALT to badanie, które pozwala szybko sprawdzić stan naszej wątroby. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, nie warto z badaniem tym czekać – im szybciej je wykonamy, tym szybciej nasza wątroba zostanie poddana prawidłowemu leczeniu!
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
