Czym jest insulinooporność? Przyczyny, objawy i leczenie

Czym jest insulinooporność? Przyczyny, objawy i leczenie - zdjęcie

Insulina jest niezwykle ważnym hormonem, wytwarzanym w trzustce. Odpowiada ona za utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Przy współpracy z glukagonem kontroluje również transport glukozy do poszczególnych komórek organizmu, co zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wszystkich organów i układów, a w szczególności mózgu i układu nerwowego. Zarówno niedobór insuliny, jak i jej nadmiar może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych – między innymi cukrzycy i hipoglikemii.

Czym jest insulinooporność?

Zdarza się, że organizm, pomimo prawidłowego lub nawet podwyższonego stężenia insuliny we krwi, nie reaguje w odpowiedni sposób i nadal ją produkuje. Stan taki nosi nazwę insulinooporności, czyli obniżonej wrażliwości organizmu na działanie insuliny. Wytwarzanie coraz większych ilość tego hormonu (powyżej rzeczywistego zapotrzebowania organizmu) może doprowadzić do przykrych komplikacji zdrowotnych – przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzycy typu 2. Nadmierna i nieustanna praca trzustki prowadzi do jej osłabienia, natomiast wysokie stężenie insuliny osłabia, a często nawet uniemożliwia działanie glukagonu. Jest to hormon, który bierze udział w procesie spalania zapasów energii. Prowadzi to do odkładania się tkanki tłuszczowej, co skutkuje nadwagą, a nawet otyłością. Specjaliści nie traktują insulinooporności jako odrębnej jednostki chorobowej, ale zaliczają ją do grupy ściśle powiązanych ze sobą zaburzeń, zwanych zespołem metabolicznym. Należą do niego: podwyższenie poziomu cukru we krwi (stężenie glukozy na czczo jest równe lub wyższe niż 100 mg/dl), nadciśnienie tętnicze, otyłość oraz zaburzenia metabolizmu trójglicerydów i cholesterolu.

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka insulinooporności?

Co powoduje insulinooporność? Przyczyny mają często podłoże genetyczne. Dotyczy to zwłaszcza tzw. zespołu zmutowanej insuliny, polegającego na wytwarzaniu przez trzustkę hormonu o nieprawidłowej budowie. Obniżenie wrażliwości organizmu na insulinę może być również spowodowane nadmiarem innych hormonów, których działanie jest przeciwstawne do insuliny. Należą do nich: glukagon, hormon tarczycy (nadczynność tarczycy), kortyzol (zespół Cushinga), hormon wzrostu (akromegalia), androgeny oraz parathormon (pierwotna nadczynność przytarczyc). Najbardziej narażone na ryzyko rozwoju insulinooporności są osoby zmagające się z nadwagą i otyłością. Nadmiar tkanki tłuszczowej sprawia, że do krwi uwalniane są tzw. wolne kwasy tłuszczowe (WKT), które zostają wykorzystywane przez organizm jako źródło energii, zamiast glukozy. W wyniku tego procesu stężenie cukru we krwi wzrasta, co powoduje, że trzustka, aby utrzymać prawidłowe stężenie cukru, zwiększa wydzielanie insuliny. Wśród czynników ryzyka specjaliści wymieniają oprócz nadwagi i otyłości również wiek (ryzyko zachorowania wzrasta wraz z nim), płeć (z powodu otyłości brzusznej insulinooporność występuje częściej u mężczyzn), dietę obfitującą w tłuszcze i węglowodany proste, niską aktywność fizyczną, ciążę, przyjmowanie niektórych leków (glikokortykosteroidy, tabletki antykoncepcyjne, diuretyki diazydowe, blokery kanału Ca, inhibitory proteazy HIV oraz diuretyki pętlowe), alkohol oraz palenie tytoniu.

Jakie są objawy insulinooporności?

Choroba często przebiega w sposób utajony, co sprawia, że przez dłuższy czas może rozwijać się, ponieważ nie została zdiagnozowana. Po czym można poznać insulinooporność? Objawy nie są charakterystyczne. Często przypisuje się je przepracowaniu, gorszej pogodzie albo spadku odporności. Łatwo można je pomylić z innymi jednostkami chorobowymi. Do objawów tych należą: ciągłe zmęczenie, brak energii, senność, obniżenie nastroju, rozdrażnienie, kłopoty z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, wzrost tkanki tłuszczowej (zwłaszcza na brzuchu), większy apetyt, a nawet napady tzw. wilczego głodu, problemy skórne (np. rogowacenie ciemne skóry), nadciśnienie tętnicze, podwyższenie stężenia cukru we krwi, podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów oraz zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi.

Do jakich chorób może doprowadzić insulinooporność?

Ciągłe podwyższenie poziomu insuliny we krwi prowadzi do chorób układu sercowo-naczyniowego, przede wszystkim miażdżycy. Często występuje również niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Spowodowane jest ono przewlekłym procesem zapalnym wywołanym przez nadmiar szkodliwych produktów przemiany materii (powstają one w procesie utleniania zbyt dużej ilości komórek tłuszczowych, transportowanych przez krew do wątroby). Insulinooporność może z czasem doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Dochodzi do tego na skutek obniżenia wydolności trzustki, która przez cały czas produkuje nadmierne ilości insuliny, co bardzo ją osłabia. Wraz z upływem czasu wytwarza coraz mniej hormonu, wskutek czego rośnie poziom glukozy we krwi, czyli rozwija się cukrzyca. Insulinooporność może przyczynić się także do powstania zespołu policystycznych jajników (podejrzewa się, że nadmiar insuliny stymuluje niektóre komórki jajników do produkcji męskich hormonów płciowych, co wywołuje chorobę).

Diagnostyka

Insulinooporność można zdiagnozować kilkoma sposobami. Podstawowym badaniem jest oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo oraz doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Pacjentowi podaje się glukozę, a następnie sprawdza, jak reaguje na nią organizm – m.in. wydzielaniem insuliny, szybkością regulacji poziomu cukru we krwi oraz tempem wchłaniania glukozy do tkanek. Badania te mogą wykryć stan przedcukrzycowy, który często wskazuje właśnie na insulinooporność. Dalsza diagnostyka polega na oznaczeniu poziomu insuliny w surowicy na czczo, wykonaniu lipidogramu oraz badania na Hs-CRP. Można również przeprowadzić specjalistyczny test Homeostatic Model Assessment (metoda HOMA). Polega on na wyliczeniu za pomocą odpowiedniego wzoru wskaźnika insulinooporności (HOMA-IR) na podstawie zmierzonej wcześniej wartości stężenia glukozy i insuliny we krwi pacjenta. Niestety, nie zawsze daje on jednoznaczne wyniki. Najskuteczniejsza jest metoda klamry metabolicznej, ponieważ jednoznacznie określa ona realny stopień insulinooporności. Jednak, z powodu skomplikowanego przebiegu i wysokich kosztów jej przeprowadzania, stosuje się ją w diagnostyce bardzo rzadko. Polega ona na jednoczesnym podawaniu pacjentowi glukozy i insuliny w kroplówce. Ilość insuliny podawanej w badaniu jest stała, natomiast glukozy – modyfikowana.

Jak leczyć insulinooporność?

Przede wszystkim należy usunąć przyczynę, która wywołuje problem. Jeśli zatem u pacjenta podłożem choroby jest otyłość, należy jak najszybciej zredukować masę jego ciała. Gdy powodem insulinooporności są przyjmowane leki, należy zmienić je na inne. Jeśli obniżenie wrażliwości organizmu na insulinę jest spowodowane nadmiarem innych hormonów, należy ich poziom skutecznie obniżyć itd. To jednak nie wszystkie działania pozwalające okiełznać insulinooporność. Leczenie wymaga również natychmiastowej zmiany stylu życia. Należy wprowadzić prawidłowo zbilansowaną dietę, aby nie stymulować niepotrzebnie produkcji insuliny. Nie bez znaczenia jest również regularna, niezbyt forsowna aktywność fizyczna, ponieważ podczas wysiłku mięśnie pobierają i spalają glukozę, co ułatwia kontrolowanie stężenia cukru we krwi.

Chociaż nie wynaleziono uniwersalnego leku na insulinooporność, można z nią skutecznie walczyć.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Układ oddechowy

Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?
W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań.&n...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Przeziębienie i grypa

Katar i zatkany nos częste objawy przeziębienia: 5 skutecznych sposobów jak szybko odblokować zatkany nos?
Zatkany nos to jedna z najbardziej uciążliwych dolegliwości towarzyszących przeziębieniom i infekcjom górnych dróg oddechowych. Utrudnia swobodne oddychanie, zaburza sen i obniża komfort życia. Na szczęście...

Układ pokarmowy

Zaburzenia pracy jelit – przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia pracy jelit to częsty problem, który może objawiać się bólem brzucha, wzdęciami, biegunkami lub zaparciami. Ich przyczyny są różnorodne – od nieprawidłowej diety ...

Układ oddechowy

Wirus hMPV - cichy sprawca infekcji dróg oddechowych: co musisz wiedzieć od objawów po diagnostykę i leczenie
Ludzki metapneumowirus (hMPV) to stosunkowo mało znany, lecz powszechnie występujący patogen, który wywołuje infekcje dróg oddechowych. Choć objawy zakażenia przypominają grypę lub przeziębienie, wirus ten ...

Choroby skóry

Blizny po trądziku – jak się ich pozbyć? Skuteczne zabiegi i polecane produkty
Blizny potrądzikowe to problem, z którym boryka się wiele osób, niezależnie od wieku. Choć trądzik sam w sobie może być uciążliwy, to często jego skutki w postaci blizn są jeszc...

Choroby i dolegliwości

Nietrzymanie moczu w nocy – jak odzyskać spokojny sen?
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku i płci. Statystycznie, zmagają się z nią częściej kobiety, przede wszystkim ze względu na anatomię u...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Układ nerwowy

Jak zwiększyć poziom testosteronu? Naturalne metody i najlepsze boostery testosteronu
Testosteron to kluczowy hormon występujący zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, który wpływa nie tylko na libido i samopoczucie, ale ma znacznie szersze spektrum działania na organizm. Utrzymanie jego prawidłowego poziomu jest możliwe dzięki...

Układ rozrodczy i moczowy

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać, aby złagodzić objawy choroby?
Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna dotykająca około 1% populacji. Charakteryzuje się stanami zapalnymi stawów i nerek, spowodowanymi nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organiz...

Pierwsza pomoc

Zawał serca – objawy, przyczyny i rozpoznanie na wczesnym etapie
Współczesny styl życia - ciągły pośpiech, stres i niezdrowe nawyki - może mieć poważny wpływ na zdrowie, szczególnie na nasze serce. Zawał mięśnia sercowego pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie....

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem