Kluczowe wnioski z artykułu:
- Dławica piersiowa często stanowi jeden z pierwszych objawów choroby niedokrwiennej serca. Dolegliwości pojawiają się w wyniku niedokrwienia mięśnia sercowego, czego przyczyną jest miażdżyca tętnic wieńcowych.
- Do czynników ryzyka rozwoju choroby zalicza się podeszły wiek, skłonności genetyczne, niezdrowy tryb życia, a także cukrzycę, otyłość oraz nadciśnienie.
- Dusznica bolesna objawia się uczuciem ucisku, dławienia lub gniecenia, umiejscowionym za mostkiem.
- Diagnostyka dusznicy opiera się przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem, elektrokardiograficznym teście wysiłkowym oraz koronarografią.
Dusznica bolesna – co to jest i jak wpływa na zdrowie?
Dławica piersiowa zaliczana jest do najważniejszych objawów choroby niedokrwiennej serca, zwanej także chorobą wieńcową. Związana jest bezpośrednio z niedotlenieniem mięśnia sercowego, którego przyczyną jest miażdżyca tętnic wieńcowych. W jej przebiegu dochodzi do powstania tzw. blaszek miażdżycowych w obrębie ścian tętnic, co prowadzi do zwężenia światła naczyń i utrudnia transport krwi. Niedobór tlenu sprawia, że serce zaczyna się „dusić”.
Głównym symptomem dusznicy jest uczucie ucisku i gniecenia w klatce piersiowej, do którego dochodzi po intensywnym wysiłku fizycznym lub pod wpływem silnego stresu emocjonalnego. Choroba występuje najczęściej u mężczyzn po 40. roku życia oraz u kobiet po 50. roku życia. Dławica piersiowa może występować pod postacią stabilną oraz niestabilną.
Dławica piersiowa – przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju schorzenia
Choroba wieńcowa stanowi poważne zagrożenie epidemiologiczne, stając się jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Ryzyko wystąpienia choroby zwiększa się naturalnie wraz ze starzeniem się organizmu. Najczęściej diagnozowana jest u mężczyzn między 40. i 50. rokiem życia oraz u osób w wieku podeszłym niezależnie od płci. Jednocześnie warto pamiętać, że kluczową rolę odgrywają tu także skłonności genetyczne i dziedziczne.
Za istotny czynnik ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca uznaje się również niezdrowy styl życia. Brak aktywności fizycznej, zła dieta oraz sięganie po używki, szczególnie palenie papierosów, mogą znacznie zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia miażdżycy, prowadząc tym samym do objawów dławicy. Niepokój pacjentów powinien wzbudzić przy tym podwyższony poziom cholesterolu całkowitego (powyżej 200 mg/dl) oraz cholesterolu LDL (powyżej 130 mg/dl). Procesy miażdżycowe przyspieszają także cukrzyca, otyłość oraz nadciśnienie tętnicze.
Dławica piersiowa – objawy, które powinny wzbudzić niepokój
Jak już wspomniano, dusznica bolesna stanowi jedną z najważniejszych oznak rozwijającej się choroby wieńcowej, dlatego nie można lekceważyć jej symptomów.
Dławica piersiowa – objawy:
- Po wysiłku fizycznym, wskutek stresu emocjonalnego oraz ekspozycji na zimne powietrze pojawia się uczucie ucisku, dławienia lub gniecenia.
- Ból występuje w okolicy zamostkowej. Może promieniować w kierunku ramienia, szyi i żuchwy.
- Dolegliwości ustępują w spoczynku.
- Ból trwa zwykle kilka minut.
Na początkowych etapach choroby ból dusznicowy bywa mylony ze zgagą, przez co jest bagatelizowany przez pacjentów. Objawy często mają mało nasilony charakter. Przez wiele osób opisywane są jako delikatne pieczenie lub ucisk w tzw. dołku. Każdy przypadek bólu wieńcowego powinien być skonsultowany z lekarzem, szczególnie ten występujący po wysiłku fizycznym oraz budzący ze snu. Warto pamiętać o tym, że ból dławicowy nie powinien być ostry i kłujący.
Co zrobić podczas ataku dusznicy bolesnej?
W przypadku ataku dusznicy bolesnej należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Objawy powinny ustąpić samoistnie po kilku minutach. Pomocne mogą okazać się także tabletki z nitrogliceryną pod język. Po przyjęciu leków objawy powinny ustąpić w ciągu 1–3 minut.
Jeśli dolegliwości mają nasilony charakter oraz towarzyszą im inne niepokojące objawy, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Osłabienie oraz silny ból w klatce piersiowej wymagają natychmiastowego powiadomienia służb ratunkowych. Na pomoc należy czekać w wygodnej pozycji. Warto zadbać przy tym o dopływ świeżego powietrza.
Rodzaje dusznicy bolesnej
Niestabilna dławica piersiowa
Jedną z postaci dusznicy bolesnej jest niestabilna dławica piersiowa. Głównym objawem opisywanej postaci choroby jest ból wieńcowy, który nie reaguje na podawanie leków z nitrogliceryną. Co więcej, ból ma charakter wielokrotnie nawracający oraz może zwiększać swoje natężenie. Pojawia się spontanicznie, bez wysiłku fizycznego, często w nocy. Stanowi poważny czynnik zawału serca mięśniowego i powinien być niezwłocznie skonsultowany z lekarzem.
Główną przyczyną występowania niestabilnej dławicy piersiowej jest szybkie zwężanie się światła tętnic. Najczęściej wywołana jest pęknięciem blaszki miażdżycowej i powstaniem nowej skrzepliny, która może rozpuścić się samoistnie lub doprowadzić do zawału. Niestabilnej dławicy piersiowej towarzyszy nasilony ból oraz dodatkowe objawy, takie jak nudności, wymioty oraz duszności. Pacjenci skarżą się przy tym na wzmożoną potliwość oraz nagłe osłabienie. Ryzyko wystąpienia komplikacji zwiększa cukrzyca, choroba naczyń pozasercowych, cechy zastoinowej niewydolności serca oraz leczony ostry zespół wieńcowy.
Stabilna dławica piersiowa
Rodzaje dusznicy bolesnej obejmują także postać stabilną, która stanowi jednocześnie najczęściej diagnozowaną postać choroby wieńcowej. Stabilna dławica piersiowa charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem objawów bezpośrednio po aktywności fizycznej lub wskutek stresu. Same objawy mają umiarkowany charakter oraz ustępują samoistnie kilka minut po zaprzestaniu wysiłku lub gdy przyjmie się leki na serce z nitrogliceryną. Dolegliwości występują również w czasie ekspozycji na zimno, po obfitym posiłku oraz rano po wstaniu z łóżka.
Same bóle mogą występować z różną częstotliwością. Pacjenci odczuwają je nawet do kilku razy w tygodniu lub miesiącu. Zdarzają się jednak dłuższe okresy bez występowania objawów. Stabilna dusznica negatywnie wpływa na komfort i jakość codziennego życia. Wiąże się z koniecznością ograniczenia wysiłku fizycznego oraz zmniejszeniem wydolności fizycznej.
Diagnostyka dusznicy bolesnej
Leczenie dusznicy bolesnej powinna poprzedzić odpowiednia diagnostyka u lekarza kardiologa. W pierwszej kolejności przeprowadzony jest wywiad, podczas którego specjalista ustala charakter i częstotliwość występujących objawów. Dodatkowo zadaje pytania dotyczące współwystępowania innych chorób oraz codzienny styl życia. Następnie przeprowadzone zostaje EKG oraz echo serca. Prawidłowy zapis EKG serca nie wyklucza jednak choroby niedokrwiennej serca.
Jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych pozostaje elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, która umożliwia rozpoznanie stabilnej dławicy piersiowej. Samo badanie polega na monitorowaniu pracy serca przy pomocy elektrod oraz pomiaru ciśnienia podczas marszu na bieżni lub w czasie jazdy na rowerze stacjonarnym. Próba wysiłkowa trwa około 20 minut.
Na dalszych etapach diagnostyki konieczna może okazać się jednocześnie koronarografia, pozwalająca ocenić stan tętnic oraz możliwość leczenia inwazyjnego. Do tętnic wprowadzany jest kontrast, który umożliwia ich uwidocznienie w czasie badania rentgenowskiego. Podczas koronarografii lekarz znajduje zmiany w tętnicach odpowiedzialne za niedokrwienie serca.
Leczenie dusznicy bolesnej
Wielu pacjentów zastanawia się, czy dławica piersiowa jest uleczalna. Niestety dolegliwość ma charakter przewlekły i nie pozwala na pełne wyleczenie. Kluczowym działaniem pozostaje podejmowanie działań, mających na celu zahamowanie postępu miażdżycy. Jak leczona jest dusznica bolesna? Leki bez recepty najczęściej znajdują zastosowanie u zdrowych pacjentów, którym zależy na profilaktyce. Leczenie zachowawcze obejmuje leki wspomagające krążenie zapisane przez lekarza oraz zmianę stylu życia. Szczególnie ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu, wdrożenie regularnej aktywności fizycznej oraz zmiana diety. Leczenie inwazyjne obejmuje m.in. angioplastykę wieńcową oraz pomostowanie tętnic wieńcowych (zwane by-passami).
Źródła:
- Anna Maria Frycz-Kurek, Piotr Buchta, Janusz Szkodziński, Stabilna choroba wieńcowa — epidemiologia, diagnostyka, wybór postępowania, „Choroby Serca i Naczyń”, vol. 5, nr 3/2008.
- Ewa Horak, Dławica piersiowa stabilna, https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/225665,dlawica-piersiowa-stabilna [dostęp 08.10.2024].
- Bożena Kocik, Anna Spannbauer, Piotr Mika, Postępowanie rehabilitacyjne u chorych ze stabilną dusznicą bolesną po zabiegu przezskórnej angioplastyki tętnic wieńcowych, „Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne”, vol. 3/2018.
- Amit Kumar, Christopher P. Cannon, Ostre zespoły wieńcowe: diagnostyka i leczenie (niestabilna dławica piersiowa i NSTEMI), https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/134/original/Strony_od_MpD_2010_08-6.pdf?1467970175 [dostęp 08.10.2024].
- Przemysław Styczeń, Choroba niedokrwienna serca (część II), http://convatec.com.pl/download/choroba_niedokrwienna_serca_cz2.pdf [dostęp 08.10.2024].
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.