Endokrynolog: czym się zajmuje? Jakie badania zleca i jak wygląda leczenie?

Endokrynolog jest lekarzem, który specjalizuje się działaniem gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz dysfunkcjami w ich obrębie. W zakresie jego działań jest powiązanie różnego rodzaju zaburzeń z nieprawidłowościami działania hormonów, które wydzielane miejscowo lub do układu krwionośnego wpływają na organizm i jego funkcjonowanie.

Z artykułu dowiesz się o tym:

• Endokrynolog - czym się zajmuje i jakie choroby leczy?
• Jakie badania może zlecić endokrynolog i jak interpretować wyniki?
• Jaka suplementacja wspomaga leczenie tarczycy?

Przeczytaj również artykuł „Stres, podwyższone TSH i prolaktyna a trudności z zajściem w ciążę. Kiedy udać się do endokrynologa?” i dowiedz się jak stres i hormony wpływają na płodność.

Jakie dolegliwości leczy endokrynolog?

Endokrynolog to nie tylko lekarz od tarczycy. Jest on specjalistą zajmującym się chorobami i nieprawidłowościami w działaniu układu dokrewnego. Chodzi tutaj o pracę gruczołów i związane z ich dysfunkcjami zaburzenia hormonalne. Endokrynolog leczy i diagnozuje:

• choroby tarczycy (nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto i guz tarczycy),
• choroby przytarczyc (zespół Albrighta, nadczynność i niedoczynność przytarczyc, tężyczka),
• choroby przysadki mózgowej (nadczynność i niedoczynność przysadki mózgowej, hiperprolaktynemia, choroba Cushinga, akromegalia),
• choroby trzustki (cukrzyca),
• choroby gonad (zaburzenia miesiączki, menopauza oraz andropauza),
• choroby nadnerczy (nadczynność i niedoczynność nadnerczy, nadciśnienie tętnicze, zespół Cushinga).

Endokrynolog - co leczy poza wymienionymi chorobami? Specjalista z dziedziny endokrynologi pomaga również osobom zmagającym się z problemami z nadmiernym owłosieniem lub przedwczesnym łysieniem oraz z trądzikiem. Co więcej, endokrynolog może pomóc w diagnostyce chorób psychicznych wywołanych nieprawidłowościami hormonalnymi oraz ginekomastii, związanej z przerostem sutka u mężczyzn. Co ważne, lekarz tej specjalizacji zajmuje się niepłodnością pierwotną i wtórną, spowodowaną zaburzeniami hormonalnymi.

Niepokojące objawy: czyli kiedy udać się do endokrynologa?

Na to, kiedy iść do endokrynologa, mogą wskazywać pewne niepokojące objawy. Wskazaniem do konsultacji endokrynologicznej są symptomy, które mogą świadczyć o nieprawidłowym działaniu gruczołów wydzielania wewnętrznego. Należą do nich między innymi nagły przyrost albo spadek masy ciała, nadmierne owłosienie lub pojawienie się trądziku. Zaniepokoić powinny nas również zmiany w samopoczuciu takie jak nadmierna senność lub nadpobudliwość. Do pozostałych objawów, którym warto się przyjrzeć, należą: nadpotliwość i nagłe uderzenia gorąca, powtarzające się bóle głowy i wypadanie włosów oraz obrzęki w obrębie stóp i rąk.

U kobiet niepokoić mogą zaburzenia związane z miesiączkowaniem jak np. brak miesiączki oraz niezwiązane z cyklem krwawienie z dróg rodnych oraz bóle piersi. Objawami nieprawidłowości pracy gruczołów wydzielania wewnętrznego u dzieci często są przedwczesne dojrzewanie, zaburzenia w proporcjach ciała albo zahamowanie wzrostu lub nadmierny wzrost. Kobiety planujące ciąże i mające problemy z jej utrzymaniem również powinny zgłosić się do endokrynologa. Niedoczynność tarczycy jest bowiem jedną z częstych przyczyn problemów zarówno z zajściem, jak i samym utrzymaniem ciąży.

Czy do endokrynologa trzeba mieć skierowanie?

Jeżeli zauważymy u siebie niepokojące objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach hormonalnych, warto w pierwszej kolejności wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu. Refundowana wizyta u endokrynologa jest bowiem możliwa tylko z ważnym skierowaniem. Bez skierowania możemy wybrać się do specjalisty jedynie w ramach wizyty prywatnej. Warto wówczas zorientować się ile kosztuje wizyta u endokrynologa i jak długo trzeba czekać na wizytę. Posiadając skierowanie od lekarza rodzinnego bądź od innego specjalisty możemy liczyć na bezpłatną usługę w ramach NFZ.

Jakie badania warto wykonać przed wizytą u endokrynologa?

Zanim wybierzemy się na wizytę do endokrynologa, należy wykonać badanie USG tarczycy. Jeżeli aparatura do badania znajduje się w gabinecie, często jest ono wykonywane na samej wizycie. To jakie badania zleca endokrynolog na pierwszej wizycie wynikać może z interpretacji badań krwi. Warto więc przed wizytą wykonać podstawowe badania, które będą pomocne przy postawieniu diagnozy. Oprócz skierowania od lekarza rodzinnego powinniśmy więc otrzymać również wskazanie do badań takich jak morfologia, poziom cukru, lipidogram, czy też poziom żelaza oraz magnezu. Kluczowe jest również badanie TSH.

Do kompletu warto również dołączyć poziom witaminy D3, FT 3 i FT4 oraz badania przeciwciał przeciwko peroksydazie oraz tyreoglobulinie, czyli anty-TPO i anty-TG. Przed zjawieniem się u specjalisty, warto wiedzieć co robi endokrynolog na pierwszej wizycie. Oprócz wywiadu dotyczącego dolegliwości, przebytych chorób i ogólnego stanu zdrowia, interpretuje on wyniki badań i zapoznaje się z naszą dotychczasową dokumentacją medyczną. Z tego względu tak ważne jest wykonanie właściwych badań, które pozwolą zdiagnozować problem.

Najczęstsze choroby leczone przez endokrynologa: choroby tarczycy, trzustki, jajników

Do najczęściej leczonych przez endokrynologa schorzeń należą te związane z tarczycą, trzustką oraz jajnikami. Choroby tarczycy to przede wszystkim niedoczynność (choroba Hashimoto) i nadczynność tarczycy (choroba Gravesa- Basedowa). Choroby trzustki obejmują cukrzycę oraz guzy w obrębie tego narządu. Choroby jajników z kolei mają wpływ na płodność. Schorzenia gruczołów płciowych oddziałują na funkcjonowanie jajników, przez co komórki jajowe mogą być niesprawne. Co za tym idzie, mają trudności z przedostaniem się do jajowodu.Sam proces leczenia endokrynologicznego jest długotrwały. Niekiedy pacjent zmuszony jest do przyjmowania leków przez całe życie np. w przypadku niedoczynności gruczołów możliwe jest podawanie hormonów, celem uzupełnienia ich niedoboru. Podobnie w przypadku nadczynności możliwe jest przyjmowanie leków zmniejszających stężenie hormonów. Niekiedy występuje konieczność operacyjnego usunięcia całości lub części organu.

Najczęstsze badania zlecane przez endokrynologa: TSH, FT4, FT3 – normy i interpretacja

Oznaczenie hormonu tyreotropowego, czy inaczej tyreotropina (TSH) wykonuje się celem oceny stanu metabolicznego gruczołu tarczycy. Dzięki niemu można również monitorować skuteczność leczenia schorzeń tarczycy. Hormon ten wydzielany jest przez przysadkę mózgową. Wahania jego stężenia, w związku ze sprzężeniem zwrotnym, związane są ze zmianami poziomu wydzielanych przez tarczycę hormonów, czyli trijodotyroniny – T3, tyroksyny – T4. Stężenie hormonu tyreotropowego ulega zmianie, gdy mamy do czynienia z ostrymi i przewlekłymi chorobami tarczycy oraz, gdy chory przyjmuje leki. Wzrost TSH w krwi obwodowej oznaczać może hipotyreozę, czyli niedoczynność tarczycy. Spadek z kolei oznacza hipertyreozę, czyli nadczynność tarczycy.

Badania FT3 i FT4 wykonywane są przeważnie, gdy poziom TSH jest nieprawidłowy. Wskaźniki te służą do monitorowania leczenia niedoczynności tarczycy oraz raka tarczycy. Prawidłowy poziom FT4 mieści się w przedziale od 10 do 35 pmol/l. Podwyższenie jego poziomu może wskazywać między innymi na niedoczynność tarczycy. Wynik obniżony wskazuje zazwyczaj na niedoczynność lub zapalenie tarczycy. Jeśli zaś chodzi o FT3, prawidłowe wyniki mieszczą się w przedziale od 2,25 do 6 pmol/L. Oznaczenie to interpretuje się wraz z poziomem TSH. W przypadku prawidłowego FT3 przy jednoczesnym nieprawidłowym poziomie TSH możemy mieć do czynienia z subkliniczną niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy.

Suplementacja w chorobach tarczycy

Jeżeli zmagamy się z nadczynnością bądź niedoczynnością tarczycy oraz innymi schorzeniami wynikającymi z jej nieprawidłowej pracy, warto zorientować się co wspomaga jej działanie. W dobrych sklepach i aptekach możemy zaopatrzyć się w suplementy na tarczycę. Oprócz prawidłowej diety warto pochylić się nad pozytywnym działaniem składników takich jak selen, cynk czy witamina D. Składniki te nie tylko wpływają na funkcjonowanie tarczycy, ale pomagają też zachować ogólny dobry stan zdrowia. Osoby zmagające się z chorobą Hashimoto powinny również zwrócić uwagę na suplementy z kwasami OMEGA-3, żelazem oraz witaminami C, E i B12.