Fruktoza – sprzymierzeniec czy cichy wróg? Występowanie i właściwości

Fruktoza – sprzymierzeniec czy cichy wróg - zdjęcie
Fruktoza jest związkiem, który budzi mieszane uczucia. Z jednej strony większość osób wie, że jest cukrem naturalnie występującym w owocach, warzywach czy miodzie, w związku z tym kojarzy się dobrze. Z drugiej jednak coraz częściej mówi się o jej negatywnym wpływie na zdrowie. Jak jest w rzeczywistości? Dowiedz się więcej o tym, czym jest fruktoza, jaki to cukier i dlaczego czasami może szkodzić.
 

Kluczowe wnioski z artykułu:

  • Fruktoza jest monosacharydem, czyli cukrem prostym, który nie rozkłada się na mniejsze cząsteczki.
  • Fruktoza występuje naturalnie w owocach, miodzie i syropach, a także w niektórych warzywach, ale bardzo często spotkać ją można w produktach przetworzonych w postaci syropu glukozowo-fruktozowego.
  • Szerokie zastosowanie fruktozy w przemyśle spożywczym może prowadzić do nadmiernego spożycia tego cukru.
  • Właściwości glukozy i fruktozy są inne – fruktoza metabolizowana jest w wątrobie, co niesie ze sobą szereg konsekwencji.
  • Nadmiar fruktozy jest jedną z przyczyn prowadzących do stłuszczenia wątroby, rozwoju zespołu metabolicznego, otyłości czy chorób serca.

Fruktoza – czy fruktoza jest sprzymierzeńcem, dostarczającym naturalnej energii, czy cichym wrogiem?

Jeszcze niedawno mówiło się wyłącznie o prozdrowotnych właściwościach owoców, jednak od pewnego czasu narracja się zmieniła. Wszystko z powodu fruktozy – cukru naturalnie występującego w owocach. Czy fruktoza to cukier prosty? Rzeczywiście jest ona monosacharydem, czyli cukrem, którego organizm nie rozkłada na mniejsze cząsteczki. Podobnie jak wszystkie inne węglowodany dostarcza organizmowi energii, odpowiada również za przyjemny słodki smak wielu różnym składników naszej diety. Dlaczego miałaby negatywnie wpływać na organizm? Problemem jest najczęściej jej nadmiar w diecie. Gdzie występuje fruktoza? Jest naturalnym składnikiem owoców, ale także niektórych warzyw, miodu i różnego rodzaju syropów. Jest ona bardzo słodka, dużo słodsza od innego cukru prostego – glukozy, dlatego producenci bardzo chętnie wykorzystują ją w swoich produktach (zwykle w postaci syropu glukozowo-fruktozowego). Problem polega na tym, że o ile glukoza po spożyciu jest szybko wchłaniana przez organizm i transportowana do wszystkich komórek ciała, tak fruktoza metabolizowana jest dopiero w wątrobie, gdzie może być przekształcona w tłuszcz, zmagazynowana w postaci glikogenu lub przekształcona w glukozę, którą wykorzysta organizm. Nadmiar tego związku może zatem negatywnie wpływać na serce i wątrobę, a także powodować otyłość lub cukrzycę.

W jakich produktach znajdziesz fruktozę?

Żeby uniknąć nadmiernego spożycia, warto dokładnie wiedzieć, w czym jest fruktoza. Występuje ona naturalnie w owocach, zwłaszcza bardzo słodkich takich jak jabłka, gruszki, banany czy winogrona, a także w warzywach, np. marchewce, burakach, dyni czy batatach. Znajduje się również w miodzie i syropie klonowym. Oczywiście nie jest prawdą, że wszystko, co zawiera fruktozę, szkodzi człowiekowi. Zarówno słodkie warzywa, jak i owoce są zdrowym elementem zbilansowanej diety, dostarczają między innymi dużej ilości witaminy C, błonnika, minerałów i innych związków bioaktywnych. Niestety fruktoza – cukier prosty o przyjemnym smaku jest bardzo lubiana przez producentów produktów przetworzonych, takich jak różnego typu napoje słodzone, desery, jogurty, sosy czy gotowe dania. W przemyśle spożywczym spotykamy ją głównie w postaci syropu wytwarzanego ze skrobi kukurydzianej. Skrobia rozkładana jest na glukozę, a jej część zostaje przekształcana we fruktozę. Glukoza + fruktoza co powstaje? To oczywiście popularny syrop glukozowo-fruktozowy, który znaleźć można już niemal w każdym gotowym produkcie, zarówno słodkim, jak i wytrawnym. Nawet bardzo zdrowe produkty, takie jak suszona żurawina, mogą być słodzone syropem. Ze względu na łatwość stosowania fruktozy, zastosowanie jej przy produkcji żywności, ale także leków jest coraz szersze.

Metabolizm fruktozy – jak jest przetwarzana w organizmie?

Budowa fruktozy różni się od budowy glukozy, co wpływa na smak, właściwości i metabolizm obu związków. Fruktoza jest wchłaniana w jelicie cienkim, skąd jest transportowana do wątroby. To tam przekształca się w glukozę lub tłuszcz. Glukoza natomiast może być od razu wykorzystana przez większość komórek organizmu jako źródło energii. Co więcej, fruktoza w mniejszym stopniu stymuluje wydzielanie insuliny, co może prowadzić do insulinooporności, ma też wpływ na produkcję kwasów tłuszczowych w wątrobie.

Zastosowanie fruktozy w przemyśle i medycynie

Fruktoza jest wykorzystywana zarówno w przemyśle spożywczym, jak i w medycynie. Używana jest jako słodzik, ponieważ jest dużo słodsza od zwykłego cukru, czyli sacharozy, a ponadto ma niższą zawartość kalorii. Sprawdza się też jako stabilizator i barwnik. Tutaj kluczowe znaczenie ma pytanie: czy fruktoza jest cukrem redukującym. Otóż tak, dlatego uczestniczy w reakcjach, które odpowiadają za uwielbiany przez nas karmelowy kolor i smak słodyczy. Spotykamy ją również w lekach, zwłaszcza tych o gorzkim smaku, ponieważ jest w stanie go zamaskować, bywa wtedy niezbędna. Zawiera ją np. immunotrofina i wiele innych preparatów.

Czy nadmiar fruktozy szkodzi?

Nikogo już nie dziwi stwierdzenie, że cukier w diecie należy ograniczać. W kontekście ewentualnych problemów zdrowotnych jeszcze gorsza niż tradycyjna sacharoza wydaje się właśnie fruktoza. Występowanie jej jest bardzo powszechne, a konsekwencje nadmiaru w diecie bardzo poważne. Może powodować między innymi:

  • stłuszczenie wątroby,
  • wzrost poziomu trójglicerydów,
  • choroby serca,
  • zwiększenie ryzyka rozwinięcia się zespołu metabolicznego,
  • stłuszczenie wątroby (NAFLD),
  • zwiększony apetyt i ryzyko nadwagi,
  • cukrzycę typu 2,
  • insulinooporność,
  • dnę moczanową.

Warto wiedzieć, że na przykre konsekwencje nadmiernego spożycia fruktozy narażone są przede wszystkim dzieci, których wątroba nie jest jeszcze dojrzała. Ponadto niektóre osoby nie są w stanie prawidłowo przyswoić tego cukru – to nietolerancja fruktozy. Charakterystycznymi objawami są wówczas np. ból brzucha po spożyciu jabłka, wzdęcia i biegunka.

Badania dotyczące negatywnego wpływu nadmiernego spożycia fruktozy

Badania wykazały, że nadmierne spożycie fruktozy ma negatywny wpływ na organizm głównie z powodu jej wpływu na wątrobę oraz na hormony takie jak leptyna (hormon sytości). Naukowcy wiążą fruktozę z rozwojem chorób przewlekłych oraz epidemią otyłości.

Fruktoza a odchudzanie – mit czy prawda?

Czy fruktoza utrudnia odchudzanie? Niestety tak. Chociaż jest przyjemnie słodka i wydaje się w pełni bezpieczna ze względu na swoje naturalne pochodzenie, może sabotować wysiłki osób pragnących zrzucić zbędne kilogramy. Jak już wspomnieliśmy, metabolizowana jest w wątrobie, gdzie może być przekształcana w tłuszcz. Dodatkowo może zaburzać działanie leptyny, a nawet dodatkowo zwiększać uczucie głodu, co jest prostą drogą do przejadania.

Fruktoza okiem dietetyka – praktyczne porady dotyczące zmniejszenia spożycia fruktozy w codziennej diecie

Dietetycy od dawna biją na alarm: ze względu na właściwości fruktozy jej nadmiar jest bardzo szkodliwy. Jeśli zależy Ci na odchudzaniu i dlatego sięgasz po produkty słodzone fruktozą, znacznie lepszą alternatywą będą naturalne zamienniki cukru takie jak stewia, erytrol czy ksylitol lub gotowe słodziki dla cukrzyków. Warto bardzo uważnie śledzić etykiety produktów, sprawdzając, gdzie występuje glukoza i fruktoza (czasami kryje się pod skrótem HFCS), a najlepiej ograniczyć do absolutnego minimum spożywanie wysokoprzetworzonych produktów. Żeby stracić zbędne kilogramy, dobrym pomysłem będzie zastosowanie prostych trików na przyspieszenie metabolizmu takich jak regularne posiłki, ostre przyprawy czy picie naparu z imbiru, można rozważyć również suplementy wspierające metabolizm, jednak zawsze podstawą powinna być zdrowa, zbilansowana dieta. Zdrowa żywność i ruch to najlepsze, co możesz zrobić dla swojego organizmu. W przypadku dzieci unikanie nadmiaru fruktozy wydaje się kluczowe dla uniknięcia poważnych konsekwencji w przyszłości. Jak to zrobić? Najlepiej wyeliminować słodzone napoje, uważnie sprawdzać składy jogurtów czy deserów, a gotowe słodycze podawać wyłącznie raz na jakiś czas. Lepszym wyborem zawsze są domowe wypieki, jogurt naturalny, owoce i orzechy.

Fruktoza – sprzymierzeniec czy cichy wróg?

Jak dużym zagrożeniem jest fruktoza? Właściwości, które posiada i powszechność jej występowania z pewnością powinny nas skłaniać do dużej ostrożności. Koniecznością jest dziś uważne czytanie składów i unikanie syropu glukozowo-fruktozowego. Lepszymi zamiennikami cukru jest stewia, erytrol lub ksylitol. A owoce? Tych nie powinniśmy unikać, ale należy spożywać je z umiarem. Wyjątkiem są sytuacje, gdy pojawią się niepokojące objawy nietolerancji fruktozy lub insulinooporność czy cukrzyca. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z dietetykiem.

Źródła:

  • Cybulska B., Fruktoza i choroby układu sercowo-naczyniowego, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/fruktoza-i-choroby-ukladu-sercowo-naczyniowego.
  • Dąbska O., Nietolerancja fruktozy - jak się objawia? Diagnostyka i dieta w nietolerancji fruktozy, Diagnostyka 07.09.2022, https://diag.pl/pacjent/artykuly/nietolerancja-fruktozy-diagnostyka-i-dieta-w-nietolerancji-fruktozy.
  • Wnęk D., Fruktoza, Medycyna Praktyczna 13.05.2022, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/150068,fruktoza.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Dieta i odchudzanie

Owoc kaki (persymona): wartości odżywcze, prozdrowotne i składniki aktywne
Owoc kaki, czyli persymona, to niesamowity produkt spożywczy, który wciąż bardzo rzadko gości na europejskich talerzach. To egzotyczny owoc o charakterystycznym smaku, który stale zyskuje na popularności wśród dietetyków ora...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Przeziębienie i grypa

Ranking skutecznych leków przeciwbólowych, które musisz mieć pod ręką, gdy "coś Cię bierze”
Ból to jeden z najczęstszych objawów towarzyszących infekcjom wirusowym, takim jak przeziębienie czy grypa. W takich sytuacjach wybór odpowiedniego środka przeciwbólowego może zadecydować o sz...

Układ rozrodczy i moczowy

Zespół nerczycowy — czym jest? Jak go rozpoznać i leczyć?
Zespół nerczycowy to poważna choroba nerek, która może znacząco obniżyć jakość życia i prowadzić do licznych powikłań zdrowotnych. Charakteryzuje się dużą utratą białka przez nerki oraz objawami takimi jak ...

Serce i układ krążenia

Zapalenie wsierdzia — objawy, przyczyny, leczenie i możliwe powikłania
Zapalenie wsierdzia to poważna choroba serca, która dotyka wewnętrznej warstwy serca i zastawek, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Choroba ta, choć stosunkowo rzadka, wymaga szybkiej...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Co brać w okresie przeziębień i grypy, aby wzmocnić odporność?
Okres jesienno-zimowy to czas, kiedy infekcje wirusowe i bakteryjne stają się szczególnie uciążliwe. Dlatego warto zadbać o wzmocnienie odporności poprzez prawidłowo zbilansowaną dietę...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Zakażenie Clostridium difficile – przebieg, leczenie, dieta
Zakażenie bakterią Clostridium difficile to jedno z najczęstszych powikłań po antybiotykoterapii, które może prowadzić do poważnych proble...

Serce i układ krążenia

Jak dbać o organizm przy cukrzycy typu 2? Suplementy i preparaty w walce z insulinoopornością. Berberyna vs metformina – co wybrać?
Cukrzyca i insulinooporność stanowią jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. Szacuje się, że zaburzenia metaboliczne diagnozowane są u co 5. osoby powyżej 65. roku życia....

Informacje dla pacjenta

MCH – podwyższone, obniżone, zakres norm. Co oznacza i czy musisz się obawiać?
Badanie krwi to jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych w medycynie. W ramach morfologii krwi analizowane są różne parametry, które pomagają w ocenie stanu zdrowia pacjenta. Jednym z tych parametrów jest MCH, czyli śred...

Układ nerwowy

Jak utrzymać zdrową psychikę w pracy i życiu prywatnym? Rola psychosomatyki w medycznym podejściu do work-life balance
W dzisiejszych czasach pytanie „jak utrzymać zdrową psychikę” zadaje sobie coraz więcej osób. Niezależnie od tego, czy jesteśmy na początku swojej kariery, czy mamy już za sobą wiele lat doświadczeń zawodowych, dbałość o zdrowi...

Dieta i odchudzanie

Dieta norweska – zasady, efekty i przykładowy jadłospis
W poszukiwaniu skutecznych metod odchudzania, wiele osób natrafia na różne diety, które obiecują szybkie i efektywne rezultaty. Jedną z takich diet jest dieta norweska, która zdobywa coraz większą popularność......

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem