Inkontynencja: przyczyny, rodzaje i skuteczne leczenie nietrzymania moczu (NTM)

Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu i kału, dotyczy coraz większej liczby ludzi. To problem, o którym trzeba mówić głośno, ponieważ znacznie obniża on jakość życia milionów osób oraz negatywnie wpływa na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Odpowiednia profilaktyka i leczenie mogą znacząco poprawić komfort życia osób zmagających się z tym problemem. Z artykułu dowiesz się, czym jest inkontynencja, jakie są jej przyczyny, kto jest szczególnie narażony na ryzyko wystąpienia inkontynecji oraz jakie metody stosuje się obecnie w jej leczeniu.

Kluczowe wnioski z artykułu

• Inkontynencja to częsty problem – dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, szczególnie po 60. roku życia, negatywnie wpływając na jakość życia.
• Przyczyny różnią się w zależności od płci – u kobiet dominują zmiany hormonalne i osłabienie mięśni dna miednicy, a u mężczyzn problemy z prostatą.
• Leczenie jest możliwe – obejmuje ćwiczenia fizyczne, farmakoterapię, zmiany stylu życia, a w zaawansowanych przypadkach zabiegi chirurgiczne.
• Wczesna diagnoza jest kluczowa – szybkie podjęcie terapii pozwala uniknąć pogłębiania się problemu i poprawić komfort życia.

Co to jest inkontynencja? Wyjaśniamy specyfikę problemu nietrzymania moczu i kału

Inkontynencja to medyczny termin wykorzystywany do określenia zaburzenia, które polega na niekontrolowanym wycieku moczu z cewki moczowej lub kału z kiszki stolcowej. Inkontynencja jest problemem, o którym wstydzimy się mówić, ale który dotyka milionów ludzi. Dolegliwość ta negatywnie wpływa na jakość życia wielu osób. Często ignorowana lub skrywana, może prowadzić do ograniczenia aktywności społecznej, poczucia wstydu czy problemów psychologicznych. Inkontynencja dotyka ponad 40% dorosłych kobiet i znaczną liczbę mężczyzn, zwłaszcza po 60. roku życia. Częściej zmagają się z nią kobiety, szczególnie po porodzie, menopauzie i w starszym wieku. Wyróżniamy kilka rodzajów nietrzymania moczu:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu – występuje np. podczas kaszlu, kichania, śmiechu lub podnoszenia ciężkich przedmiotów;
• naglące nietrzymanie moczu (nadreaktywny pęcherz) – cechą charakterystyczną tej dolegliwości jest parcie na pęcherz, czyli nagła i silna potrzeba oddania moczu, często połączona z trudnością w dotarciu do toalety na czas;
• mieszane nietrzymanie moczu – połączenie wysiłkowego i naglącego nietrzymania moczu;
• nietrzymanie z przepełnienia – charakteryzuje się niekontrolowanym wyciekiem moczu w wyniku przepełnienia pęcherza;
• nietrzymanie neurogenne – występuje ono wtedy, gdy trudności z oddawaniem moczu i nietrzymanie moczu są połączone ze współistniejącymi chorobami układu nerwowego, wadami rdzenia kręgowego lub układu moczowego.

Co jest przyczyną mimowolnego wypróżniania się?

Przyczyny i przebieg inkontynencji są ściśle związane z różnicami w budowie układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn. Główną przyczyną inkontynencji u kobiet jest osłabienie mięśni dna miednicy, zmiany hormonalne (np. w menopauzie), a także ciąża i poród. Nietrzymanie moczu po porodzie dotyka co piątą kobietę. Z kolei u mężczyzn nietrzymanie moczu często jest wynikiem problemów związanych z prostatą. Natomiast u obu płci przyczyną inkontynencji może być postępujące z wiekiem mniejsze napięcie mięśni aparatu zwieraczowego, choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, udar), infekcje układu moczowego, a także przyjmowanie niektórych leków. Z powodu różnic płciowych w układzie rozrodczym i moczowym nietrzymanie moczu u mężczyzn leczy się nieco inaczej niż nietrzymanie moczu u kobiet.

Kto jest narażony na nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu to zaburzenie, które może dotknąć osoby w różnym wieku, ale niektóre z nich są szczególnie narażone na pojawienie się tego schorzenia. Należą do nich:

• kobiety, u których, ze względu na przebieg ciąży, porodu i zmiany hormonalne, w tym spadek poziomu estrogenów w okresie menopauzy, ryzyko inkontynencji jest większe; nietrzymanie moczu może się pojawić także w efekcie operacji ginekologicznych, takich jak histerektomia (usunięcie macicy), co może wpłynąć na mniejszą stabilność w podtrzymywaniu narządów układu moczowego;
• osoby starsze, ponieważ z wiekiem mięśnie są słabsze i mniej elastyczne, dlatego nietrzymanie moczu u seniorów to powszechnie występujący problem;
• osoby cierpiące na choroby neurologiczne i inne przewlekłe schorzenia, takie jak cukrzyca czy przewlekły kaszel;
• osoby otyłe – nadwaga i otyłość powodują dodatkowy nacisk na pęcherz i mięśnie dna miednicy, zwiększając ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu;
• osoby z urazami, po operacjach w obrębie miednicy.

Warto podkreślić, że niezdrowy tryb życia, nadużywanie moczopędnego alkoholu i kawy oraz brak aktywności fizycznej i związane z tym osłabienie mięśni również mogą zwiększać ryzyko pojawienia się nietrzymania moczu.

Podział inkontynencji moczowej i inkontynencji kałowej

Wyróżniamy pięć rodzajów inkontynencji moczowej oraz trzy rodzaje inkontynencji kałowej. Podział nietrzymania moczu obejmuje przedstawione wyżej nietrzymanie moczu wysiłkowe, naglące, mieszane, z przepełnienia oraz neurogenne. Z kolei inkontynencja kałowa zazwyczaj jest efektem osłabienia mięśni zwieracza odbytu, uszkodzeń nerwów regulujących te mięśnie lub brakiem odczuwania parcia na stolec. Zdarza się także nietrzymanie mieszane, które wynika zarówno z uszkodzenia lub osłabienia mięśni, jak i zaburzeń czucia.

Jakie choroby powodują nietrzymanie moczu?

Do chorób powodujących nietrzymanie moczu należą wspomniane już schorzenia neurologiczne, w tym stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona czy udar mózgu. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na inkontynencję moczową są zaburzenia urologiczne i ginekologiczne, problemy z prostatą, zespół pęcherza nadreaktywnego i choroby nowotworowe w obrębie miednicy. Także choroby metaboliczne, np. cukrzyca, przyczyniają się do nietrzymania moczu. Również niektóre infekcje i stany zapalne mogą powodować tę dolegliwość.

Jaki hormon odpowiada za nietrzymanie moczu?

Jednym z powodów wystąpienia nietrzymania moczu u kobiet jest spadek estrogenów. Dlatego w przypadku leczenia tego schorzenia często stosuje się leki zawierające ten hormon. Dostępne są one zarówno jako preparaty doustne (HTZ), jak i maści przeznaczone do stosowania powierzchniowego.

Nietrzymanie moczu i kału można skutecznie leczyć

Wiele osób zmaga się z problemem nietrzymania moczu w samotności. Wstydzą się o tym mówić głośno, a w konsekwencji problem pogłębia się i skutkuje znacznym obniżeniem jakości życia, unikaniem kontaktów, izolacją, czasem nawet depresją. Leczenie nietrzymania moczu i kału można skutecznie leczyć. Obejmuje ono ćwiczenia mięśni dna miednicy (np. ćwiczenia Kegla), farmakoterapię, zastosowanie specjalnych urządzeń wspomagających, jak np. pessary, czy terapię behawioralną pęcherza. Można też skorzystać z zabiegów chirurgicznych, niemniej należy pamiętać, że stanowią one ostateczność.

Jakie są metody leczenia nietrzymania moczu? Kiedy udać się do lekarza?

Do lekarza warto zwrócić się jak najwcześniej, zanim choroba się rozwinie. Zwalczenie objawów schorzenia na jego wczesnym etapie zaawansowania jest łatwiejsze, szybsze i mniej inwazyjne. Diagnostyka obejmuje m.in. próbę kaszlu, badanie moczu ogólne, posiew, USG oraz metody urodynamiczne. Wybór leczenia jest uzależniony od rodzaju oraz stopnia rozwoju dolegliwości. Jeśli choroba jest w początkowym stadium, zazwyczaj zaczyna się od leczenia zachowawczego, obejmującego ćwiczenia. Stosuje się też wspomagająco farmakoterapię. Zaawansowane choroby kwalifikują się do leczenia chirurgicznego.

Leczenie zachowawcze: dieta, higiena i ćwiczenia mięśni dna miednicy

Podstawową metodą leczenia zachowawczego są ćwiczenia mięśni Kegla. Warto zwrócić uwagę na nowe metody terapeutyczne stosowane w leczeniu nietrzymania moczu, czyli biofeedback i elektrostymulację.

Ważna jest lekkostrawna dieta, obfitująca w błonnik i magnez. Dieta powinna obfitować w produkty, które regulują pracę przewodu pokarmowego: warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste. Z pewnością trzeba unikać produktów, które mogą podrażniać układ moczowy, np. alkoholu, napojów energetycznych, kawy, czarnej herbaty, cytrusów i ostrych przypraw. Nie należy ograniczać wody. Dobre nawodnienie organizmu jest bardzo potrzebne.

Doraźną pomoc przy nietrzymaniu moczu stanowią majtki chłonne oraz wkładki urologiczne. Szeroki wybór środków chłonnych oraz pieluchomajtek dla dorosłych można znaleźć w ofercie Toruńskich Zakładów Materiałów Opatrunkowych. Przed podjęciem decyzji o zakupie konkretnego modelu warto sprawdzić, w jaki sposób wybrać, dopasować i zakładać pieluchomajtki dla dorosłych.

Leczenie farmakologiczne – jak działają leki stosowane w leczeniu nietrzymania moczu?

W leczeniu inkontynencji moczowej stosuje się pomocniczo leki na nietrzymanie moczu. W inkontynencji spowodowanej nadreaktywnym pęcherzem są to preparaty działające na mięsień wypieracza i redukujące parcie na pęcherz. Natomiast w wysiłkowym nietrzymaniu moczu pomocne mogą być leki zwiększające napięcie zwieracza cewki moczowej.

Leczenie operacyjne – wskazania do operacji lub zabiegu

W przypadku zaawansowanego stadium choroby, gdy metody zachowawcze nie są skuteczne, wykonuje się zabiegi chirurgiczne na nietrzymanie moczu. Jedną z najpopularniejszych metod w tym zakresie jest wszczepienie taśmy podtrzymującej cewkę.