Powrót do szkoły po wakacjach to dla dziecka niemałe wyzwanie. Po dwóch miesiącach beztroski i swobody malec musi przestawić się na zupełnie inny tryb życia – z wczesnym wstawaniem i codziennymi obowiązkami, takimi jak odrabianie lekcji. Dzieci są z natury elastyczne i zazwyczaj szybko wchodzą w szkolny rytm. Czasem jednak problemy z koncentracją i zapamiętywaniem materiału trwają dłużej niż przez pierwsze dni września – dziecko łatwo się rozprasza i zniechęca, nie uważa na lekcjach, buja w obłokach, nawet proste zadania zajmują mu dużo czasu, nie ma zapału do nauki. Uwaga to mechanizm polegający na redukcji nadmiaru informacji czy impulsów. Dzięki umiejętności koncentracji uwagi, możemy skupić się na tym, co w danej chwili robimy, mimo wielu docierających do nas bodźców takich jak hałas, rozmowy czy muzyka. Uwaga może być skupiona intensywnie bądź lekko rozproszona. Koncentracja jest jednak niezbędna dla efektywnej nauki czy pracy. Przyczyny zaburzeń koncentracji mogą być różne, np.:
- Czynniki zakłócające, np. hałas czy włączony telewizor
- Silne zmęczenie
- Niewyspanie
- Towarzyszące silne stany emocjonalne (zarówno negatywne jak i pozytywne)
- Nieodpowiednia organizacja czasu lub styl nauki, nieporządek w miejscu pracy
- Nieodpowiednie oświetlenie i temperatura w pomieszczeniu
- Nieodpowiednia dieta uboga w kwasy omega-3,-6,-9, potas, magnez
- Odwodnienie
- Podłoże genetyczne, np. impulsywny, żywiołowy charakter
- Niedożywienie
- Niskie ciśnienie lub nadciśnienie
Źródła zaburzeń mogą być poważniejsze (np. mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego), jednak w większości przypadków możemy temu zaradzić, odpowiednio organizując dziecku czas i miejsce pracy, wspierając je i poświęcając mu dużo uwagi.
Oto kilka zasad i wskazówek:
Dieta to podstawa
Ogromny wpływ na pracę mózgu mają kwasy Omega 3,6,9, których organizm nie wytwarza samodzielnie. Warto zatem przyrządzać dziecku dania z ryb. Można też wspomóc organizm, podając tran w kapsułkach bądź syropie (dodatkowo wzmocni odporność). Niezbędne są też warzywa, owoce, ziarna zbóż, orzechy i migdały. Koncentrację wspomagają zwłaszcza kiełki, soczewica, pomidor, czerwona papryka, sałata oraz oliwki. Bardzo istotne jest również właściwe nawodnienie organizmu – woda dodatnio wpływa n na funkcjonowanie układu nerwowego, a odwodnienie powoduje znużenie, osłabienie, nudności oraz ból i zawroty głowy. Dbając o prawidłowe żywienie, pilnuj, by Twoje dziecko miało regularny tryb życia. Stwórz plan dnia w oparciu o rytuały – posiłki, pójście do łóżka i odrabianie lekcji niech odbywa się o tej samej porze. Pamiętaj, że dziecięcy organizm potrzebuje minimum 8 godzin snu, aby zregenerować siły. Podczas odrabiania domowych zadań warto zrobić 10-minutową przerwę (co ok. 45 minut) i w tym czasie podać przekąskę (np. świeże i suszone owoce, orzechy włoskie, migdały, kawałek czekolady, kubek kakao). Ustalmy jednak, że przerwa przysługuje po skończeniu danego zadania. Podczas posiłku skupiamy się na jedzeniu (np. nie przeglądamy wówczas książki ani nie korzystamy z komputera).
Miejsce do nauki
Funkcjonalne biurko, dobre oświetlenie i wygodne krzesło są bardzo ważne, ale to nie wszystko. Pokój malca powinien być zawsze przewietrzony, temperatura nie powinna przekraczać 21 st. C. , a na biurku powinien panować porządek. Niech leży na nim to, co potrzebne w danej chwili, do danego zadania. Postarajmy się zapewnić dziecku ciszę i ograniczyć liczbę bodźców. Pilnujmy, by skupiało się na jednym, konkretnym działaniu – niech te zasady obowiązują także podczas zabawy (albo bajka albo klocki) i w naszym własnym zachowaniu. Jeśli dziecko nie uważa na lekcjach, poproś nauczycielkę, by posadziła je w pierwszej ławce – to sprzyja koncentracji. Spróbuj też zaobserwować, jaki styl uczenia prezentuje Twoje dziecko. Najczęściej wymienia się wzrokowców i słuchowców, są też jednak 2 inne typy: uczuciowiec (uczy się poprzez skojarzenia, wyobraźnię i emocje) oraz kinestetyk (przyswaja wiedzę aktywnie, w trakcie ruchu i zabawy).
Wymagaj, pomagaj, chwal
Dzieci nie mają zdroworozsądkowego podejścia, często podchodzą do zadań emocjonalnie, nie rozumiejąc polecenia. Dlatego potrzebują pomocy rodziców. Zaplanuj maluchowi pracę na 40-45 minut, ustal zasady (np. gdy porządnie wykona zadanie, będzie mógł obejrzeć bajkę przez 15 minut). Asystuj dziecku przy pracy, pomóż podzielić zadanie na etapy, podpowiedz, jeśli nie wie, jak się do niego zabrać (np. „Może zaczniesz od..”). Dodawaj otuchy i doceniaj nawet maleńkie postępy (np. „Już prawie koniec”, „Dobrze Ci idzie, zaraz skończysz”) – dziecko musi zrozumieć, że nie zawsze idzie gładko, co nie znaczy, że trzeba się poddać. Zawsze sprawdzaj wykonanie zadania i pochwal szkraba – nic nie działa bardziej motywująco niż uznanie mamy i taty. Uzbrój się w cierpliwość, nie rób dziecku wyrzutów, nie oskarżaj o lenistwo, brak zdolności czy złą wolę, nie porównuj z innymi dziećmi czy własnymi osiągnięciami.
Gry i zabawy
Nie mniej ważna jest organizacja czasu wolnego od nauki. Świetnym pomysłem są różnego rodzaju gry - słowne, planszowe, logiczne, edukacyjne, np. scrabble, memory, warcaby, a także puzzle i klocki. Warto sięgnąć także po stare, sprawdzone i proste zabawy, jak ciepło-zimno, wskazywanie różnic, zgadywanki, zabawa w kolory czy słówka. To nie tylko okazja do spędzenia wspólnie czasu, ćwiczenia spostrzegawczości, refleksu i pamięci. Dzięki grom i zabawom dziecko uczy się także wytrwałości, radzenia sobie z niepowodzeniem, obserwacji, cierpliwości, przestrzegania zasad. Zauważa też, że różne reguły gry wymagają różnego podejścia, odmiennych działań. Korzyści są zatem różnorodne i trudne do przecenienia. Poziom i czas zabaw trzeba oczywiście dostosować do wieku szkraba, nie warto też przesadzać z ich częstotliwością (wystarczy 2-3 razy w tygodniu). Dziecko nie powinno mieć problemów z koncentracją i nauką, jeśli od małego wyrobimy w nim nawyk czytania książek. Koncentracja na słowie i tekście to wspaniałe ćwiczenie, które warto praktykować jak najwcześniej. Dobrze, jeśli rodzice sami zapoznają się z dziecięcą lekturą, a potem poproszą malucha o jej streszczenie – w ten sposób sprawdzimy, czy szkrab czyta uważnie i cierpliwie, zapamiętując szczegóły. Oprócz zabaw intelektualnych liczy się też aktywny wypoczynek – sport pomaga dotlenić mózg i redukuje poziom stresu. Ograniczmy natomiast oglądanie telewizji – to aktywność, która wymaga częstego przenoszenia uwagi i utrudnia koncentrację.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
