Kamica nerkowa, nazywana także kamicą moczową, zaliczana jest do najczęściej występujących chorób układu moczowo-płciowego. Polega na tworzeniu się złogów w drogach moczowych ze składników występujących w moczu. Jej głównym objawem jest kolka nerkowa, czyli silny ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. Z artykułu dowiesz się, jak diagnozować i leczyć kamienie nerkowe.
Kluczowe wnioski z artykułu:
- kamica nerkowa najczęściej objawia się kolką nerkową, czyli silnym bólem zlokalizowanym w dolnym odcinku pleców, mdłościami i wymiotami oraz krwiomoczem;
- diagnostyka kamieni nerkowych najczęściej obejmuje USG, zdjęcie radiologiczne brzucha, urografię oraz tomografię komputerową;
- na początkowych etapach choroby najczęściej wdraża się leczenie farmakologiczne;
- w przypadku większych złogów konieczna może okazać się interwencja urologiczna.
Czym są kamienie nerkowe i dlaczego się tworzą?
Kamieniami nerkowymi (kod choroby – N23) nazywamy złogi tworzące się w przewodach moczowych. Złogi te zbudowane są z substancji chemicznych występujących w moczu w zbyt dużej ilości. Zbyt wysokie stężenie uniemożliwia ich całkowite rozpuszczenie. Początkowo tworzą się niewielkie złogi nazywane potocznie błotem i piaskiem. Z czasem jednak łączą się w większe kamienie. Najczęściej zbudowane są ze szczawianu wapnia oraz z fosforanów.
W większości przypadków kamienie, które dostają się do pęcherza moczowego, są niewielkie. Ich średnica wynosi przeważnie mniej niż 6 mm, przez co mogą z łatwością zostać wydalone z organizmu. Większych problemów nastręczają kamienie, których średnica przekracza 7-10 mm.
Jak się objawia kamica nerkowa? Jak rozpoznać kamienie nerkowe?
Kamica zaliczana jest do najczęściej występujących chorób układu moczowo-płciowego. Jak rozpoznać kamienie na nerkach? Objawy obejmują najczęściej kolkę nerkową, która przynajmniej raz w życiu występuje u nawet 10% mężczyzn oraz 5% kobiet. Dolegliwość opisywana jest jako nagły, silny atak bólu zlokalizowany w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. Symptomy na przemian nasilają się i słabną. Ból może promieniować aż do pachwiny. Niekiedy kamica nerkowa wywołuje ból nóg.
Jakie jeszcze oznaki dają kamienie i piasek w nerkach? Objawy obejmują dodatkowo:
- mdłości i wymioty, które mogą towarzyszyć atakowi kolki,
- obecność krwi w moczu,
- częste parcie na mocz,
- uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza,
- pieczenie towarzyszące oddawaniu moczu.
Jak długo rośnie kamień w nerce? Choroba może przez lata nie dawać żadnych objawów. Najczęściej pierwsze ataki pojawiają się, gdy złogi osiągną znaczne rozmiary. Długość trwania ataku zależy od wielkości złogów. Objawy kamienia w nerce mogą występować nawet do kilku dni, jeśli kamienie są duże i długo przemieszczają się przez moczowód. Warto podkreślić, że mogą powodować nawet jego zablokowanie.
Jak zdiagnozować kamienie nerkowe? Przegląd metod diagnostycznych
Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz zleca badania, które obejmują przede wszystkim badanie ogólne i przesiewowe moczu, morfologię krwi oraz oznaczenie stężenia fosforanów, soli wapnia i kwasu moczowego. Dodatkowo, konieczne będzie wykonanie badań obrazowych, pozwalających na ocenę wielkości oraz położenia złogów. W tym celu przeprowadza się badanie USG układu moczowego oraz RTG jamy brzusznej. Przydatna może okazać się także urografia, czyli seria badań RTG po podaniu kontrastu, oraz tomografia komputerowa.
Kiedy najczęściej diagnozowane są kamienie nerkowe? Ból i atak kolki najczęściej wiążą się z konsultacją lekarską, podczas której specjalista przeprowadza rozpoznanie choroby. Ważne jest tym samym wdrożenie regularnej profilaktyki, która umożliwi szybką diagnostykę chorób dróg moczowych.
Pierwsza pomoc podczas ataku kolki nerkowej
Kamica nerkowa najczęściej wiązana jest z wystąpieniem kolki nerkowej. W przypadku pierwszego ataku, któremu towarzyszy gorączka oraz mdłości, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Kolejne ataki związane z obecnością piasku lub niewielkich kamieni można leczyć zgodnie z wcześniejszymi zaleceniami lekarza. Najczęściej wystarczające okazują się leki przeciwbólowe i rozkurczowe dostępne bez recepty oraz spożywanie dużej ilości wody (nawet do 3-4 litrów dziennie).
Wielu pacjentów obawia się kolejnych ataków kolki nerkowej. Ostatni etap rodzenia kamienia prowadzi do usunięcia złogów i ustania uciążliwych symptomów. W pierwszej kolejności pacjent powinien zadbać o przyjmowanie większej ilości płynów (nawet do 2,5-3 litów dziennie). Płyny należy spożywać przez całą dobę, także wieczorem oraz w godzinach nocnych. W ten sposób skutecznie oczyścimy drogi moczowe.
Jak długo schodzi kamień z nerki? Najczęściej wydalenie złogów trwa do kilku dni, po czym ból ustępuje. Samodzielnego leczenia nie powinni podejmować pacjenci cierpiący na choroby przewlekłe oraz kobiety w ciąży. Konsultacji medycznej wymagają też silne nudności i krwiomocz.
Leczenie farmakologiczne – kiedy i jakie leki stosować?
Jak pozbyć się kamieni nerkowych w 10 dni? Objawy kolki nerkowej najczęściej leczone są za pomocą środków farmakologicznych. W przypadku małych kamieni powszechnie stosuje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe dostępne bez recepty lub przepisane przez lekarza. Skuteczność wykazują niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz paracetamol. Duże nasilenie symptomów wiąże się z koniecznością przyjmowania silniejszych leków (najczęściej opioidów). Należy przy tym zachować wydalone kamienie nerkowe. Wygląd i skład chemiczny pomogą ustalić przyczynę występowania schorzenia. Ponadto pacjenci powinni spożywać duże ilości wody oraz zachować aktywny tryb życia.
Zabiegowe metody usuwania kamieni nerkowych – kiedy są konieczne?
W przypadku większych kamieni konieczne może okazać się wdrożenie leczenia chirurgicznego. Najczęściej przeprowadzane są zabiegi małoinwazyjne z wykorzystaniem fal uderzeniowych. Klasyczne operacje przeprowadzane są wyjątkowo rzadko. Zabiegi konieczne są u pacjentów, u których kamień w nerce ma ponad 7 mm. Tak duże złogi przeważnie nie mogą być wydalone samoistnie.
Dieta i styl życia – jak zapobiegać pojawianiu się kamicy nerkowej?
Bardzo istotny jest aktywny styl życia. Pomocniczo można sięgać po produkty na profilaktykę kamieni nerkowych. Pacjenci powinni zadbać dodatkowo o odpowiednią dietę. W pierwszej kolejności należy ograniczyć podaż soli kuchennej, tłuszczów i białka zwierzęcego. Warto pamiętać o tym, że mięso może prowadzić do obniżenia pH moczu oraz stężenia cytrynianu, zwiększając tym samym ryzyko nawrotu choroby. Konieczne może okazać się ograniczenie kawy oraz herbaty. Z diety należy bezwzględnie wyeliminować alkohol. Niektórzy polecają domowe sposoby, takie jak rozpuszczanie kamieni nerkowych sokiem z cytryny. Ich skuteczność nie ma jednak potwierdzenia naukowego.
Nawracające kamienie nerkowe – jak skutecznie zapobiegać kolejnym epizodom?
Ważną rolę odgrywa profilaktyka oraz babcine sposoby na kamienie nerkowe. Leczenie zachowawcze polega przede wszystkim na zmniejszeniu stężenia związków odpowiedzialnych za wystąpienie pierwszego ataku. Konieczna jest identyfikacja czynników ryzyka. Warto przyjrzeć się historii kamicy nerkowej w rodzinie. W czasie leczenia należy uwzględnić choroby przewlekłe oraz przyjmowane leki, które mogą sprzyjać powstawaniu złogów. Konieczne jest także zachowanie równowagi elektrolitowej.
Jakie mogą być powikłania kamicy nerkowej? Na co zwracać uwagę?
Czy kamienie na nerkach są groźne? Wielu pacjentów zastanawia się, czym może skutkować kamica nerkowa. Choroba układu moczowego może prowadzić do licznych komplikacji, wśród których należy wymienić m.in.:
- wodonercze,
- roponercze,
- ropień okołonerkowy i przynerkowy,
- wstrząs septyczny,
- bezmocz,
- nefropatię zaporową,
- przewlekłą niewydolność nerek.
Dlatego właśnie tak ważna jest odpowiednia profilaktyka oraz diagnostyka w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.
Źródła:
- Robert Drabczyk, Kamica nerkowa - przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie, https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51945,kamica-nerkowa (dostęp 14.11.2024).
- Kamica nerkowa - zalecenia dietetyczne, zalecenia udostępnione przez Szpital Uniwersytecki w Bydgoszczy, https://www.biziel.umk.pl/assets/files/Kamica_nerkowa.pdf (dostęp 14.11.2024).
- Tomasz Mutrynowski, Cezary Torz, Piotr Dzigowski, Piotr Radziszewski, Kamica układu moczowego, Medycyna po Dyplomie, vol 20, 2011, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/895/original/Strony_od_MpD_2011_08-13.pdf?1468494990 (dostęp 14.11.2024).
- Andrzej Swatowski, Leczenie zachowawcze kamicy moczowej, Forum Nefrologiczne, tom 2, nr 3/2009.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.