Krztusiec (koklusz) – jakie są objawy i jak leczyć?

Krztusiec (koklusz) – jakie są objawy i jak leczyć? - zdjęcie

Krztusiec jest ostrą w przebiegu chorobą zakaźną układu oddechowego wywoływaną przez bakterie. Głównym objawem klinicznym są nawracające napady silnego kaszlu, które prowadzą do utrudnienia oddychania.

Czym jest krztusiec (koklusz)?

Krztusiec, dawniej nazywany kokluszem, jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych. Jest to bakteryjne zapalenie tchawicy i oskrzeli wywoływane przez zakażenie pałeczką krztuśca (Bortedella pertussis). Jest ona niebezpieczna, ponieważ wydziela toksynę krztuścową. Ta za kolei powoduje leukocytozę z limfocytozą, działa hamująco na makrofagi i limfocyty podążające do ognisk zapalnych. Oznacza to, że komórki obecne w organizmie nie są w stanie zwalczać pałeczek krztuśca. Przez to bakterie bardzo łatwo mogą przylgnąć do nabłonka zlokalizowanego w drogach oddechowych.

Na koklusz można zachorować w każdym wieku, a zakażenie przechodzić kilka razy w życiu. Chociaż zdarza się również diagnozowanie krztuśca u dorosłych, schorzenie jest najgroźniejsze dla noworodków i niemowląt. Występuje najczęściej w przedziale wiekowym od 0 do 4 lat i może pojawić się już w pierwszych tygodniach życia dziecka, ponieważ niemowlę nie otrzymuje biernej odporności przeciwkrztuścowej wraz z mlekiem matki. Przebycie krztuśca daje długotrwałą odporność, jednak mimo to możliwe jest ponowne zachorowanie na tę chorobę. Także odporność uzyskana po szczepieniu przeciw krztuścowi nie jest trwała i może zniknąć po upływie kilku lat. Obecnie zaleca się osobom dorosłym przyjęcie dawki przypominającej szczepionki co 10 lat.

Czy krztusiec jest zaraźliwy?

Czy krztusiec jest zaraźliwy? Tak, krztusiec jest wysoce zaraźliwą chorobą bakteryjną wywoływaną przez pałeczkę Bordetella pertussis. Bakterie przenoszą się drogą kropelkową, głównie podczas kaszlu, kichania lub bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. Najbardziej zaraźliwy jest w początkowej fazie choroby, gdy objawy przypominają zwykłe przeziębienie. Szczególnie narażone na zakażenie są niemowlęta, dzieci oraz osoby o osłabionym układzie odpornościowym. Dlatego w przypadku kontaktu z chorym na krztusiec lub wystąpienia objawów choroby, konieczne jest szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia i unikanie kontaktu z osobami podatnymi na zakażenie.

Krztusiec – objawy

Objawy krztuśca mogą być bardzo uciążliwe i charakterystyczne, a ich rozpoznanie jest kluczowe dla odpowiedniego leczenia. Typowe objawy krztuśca to:

  • Bardzo silny, napadowy i przewlekły kaszel.
  • Duszności towarzyszące kaszlowi.
  • Świst wdechowy, często określany jako „pianie”.
  • Wymioty pojawiające się po ataku kaszlu.
  • Napady kaszlu wywoływane przez płacz dziecka, wysiłek fizyczny lub uciśnięcie języka (np. łyżeczką podczas karmienia lub szpatułką w trakcie badania lekarskiego).

Objawy te mogą utrzymywać się przez wiele tygodni, dlatego w przypadku ich wystąpienia warto skonsultować się z lekarzem.

Objawy krztuśca u dorosłych a objawy u dzieci

Objawy krztuśca u dorosłych i u dzieci mogą różnić się pod względem intensywności i przebiegu choroby. U dzieci krztusiec zazwyczaj objawia się silnym, napadowym kaszlem z towarzyszącym świstem wdechowym („pianiem”), wymiotami oraz dusznościami, co może być bardzo niebezpieczne, szczególnie dla niemowląt. U dorosłych objawy mogą być mniej charakterystyczne i przypominać przewlekły kaszel spowodowany infekcją dróg oddechowych, często bez świstu wdechowego, co utrudnia prawidłową diagnozę. Niezależnie od wieku, długotrwały kaszel, który nie ustępuje pomimo leczenia, powinien skłonić do konsultacji z lekarzem.

Jak przebiega choroba krztusiec?

Człowiek jest jedynym gospodarzem pałeczek krztuśca. Oznacza to, że jednym źródłem zakażenia kokluszem jest osoba chora. Do przeniesienia bakterii krztuśca u dorosłych i dzieci dochodzi drogą kropelkową przez górne drogi oddechowe – na przykład wdychanie rozpylanej w powietrzu podczas kaszlu wydzieliny.

Typowy krztusiec przebiega w kilku charakterystycznych dla niego fazach. Zaczyna się on bezobjawowym okresem wylęgania, który trwa od 5-7 dni do trzech tygodni. Kolejne 2 tygodnie to pierwsza faza choroby, nazywana również okresem nieżytowym. Charakteryzuje się ogólnym osłabieniem, bólem gardła, katarem, zapaleniem spojówek i stanem podgorączkowym. Są to objawy, które zazwyczaj przypisywane są przeziębieniu lub innym chorobom wirusowym. W tym czasie koklusz jest najbardziej zakaźny.

W drugiej fazie krztuśca występuje napadowy kaszel, który najpierw jest suchy i ma charakter bardziej pokasływania. Nasila się on w nocy. W niektórych przypadkach krztusiec u dzieci kończy się na tym etapie i wówczas mówi się o tzw. poronnej albo niepełnoobjawowej postaci krztuśca. Jednakże u większości osób choroba rozwija się dalej – objawy staja się coraz silniejsze. Kaszel znacznie się nasila, a ponadto pojawia się głęboki i świszczący wdech, opisywany czasem, jako „pianie koguta” lub zanoszenie się. Takich napadów kaszlu w ciągu dobry może być nawet kilkadziesiąt, a trwają one nawet do kilku minut.

Napady kaszlu krztuścowego połączone są z odkrztuszaniem lepkiej i gęstej wydzieliny. Przy krztuścu mogą pojawiać się drobne wybroczyny lub wylewy krwi widoczne na spojówkach albo na twarzy. Dzieje się tak na skutek wzrostu ciśnienia w drobnych naczyniach krwionośnych błon śluzowych i skóry twarzy. Chorobie towarzyszą często obrzęki twarzy i oczu. Kaszel krztuścowy jest bardzo dużym wysiłkiem zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

Krztusiec – leczenie

Leczenie krztuśca polega przede wszystkim na antybiotykoterapii. Konieczne jest również równoczesne leczenie objawowe – stosowanie leków łagodzących kaszel. W wielu przypadków konieczne jest przyjmowanie preparatów zmniejszających wymioty np. preparatu Smecta i leków uspokajających. Zarówno podczas antybiotykoterapii, jak i po jej zakończeniu konieczne jest zaopatrzenie domowej apteczki w probiotyki.

Najlepszą metodą zapobiegania krztuścowi są szczepienia ochronne. Zostały one wprowadzone na świecie w 1931 roku przez angielskiego bakteriologa Artura Gardnera i amerykańskiego biologa Lawrence`a D. Leslie`ego. Do powszechnego stosowania weszły w 1950 roku. W Polsce szczepionka jest dostępna od 1960 roku. Obecnie podawana w jednym wstrzyknięciu, jako szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP).

Koklusz – powikłania

Głównym powikłaniem tej choroby jest zapalenie płuc, które najczęściej występuje u małych dzieci. Po przebytym krztuścu mogą pojawić się również inne dolegliwości i choroby, takie jak: zapalenie oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, a także choroby ośrodkowego układu nerwowego oraz uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku krztuśca niezwykle ważna jest szybka, poprawna diagnoza i wdrożenie skutecznego leczenia. U niemowląt częste i silne ataki kaszlu mogą powodować bezdechy, sinicę, drgawki i niedotlenienie mózgu. Co więcej, skutkują również zaburzeniami świadomości i encefalopatią krztuścowa, która jest bezpośrednim zagrożeniem życia niemowlęcia. Krztusiec u niemowląt jest wskazaniem do natychmiastowej hospitalizacji.

Krztusiec, dawniej zwany kokluszem, jest chorobą zakaźną. Wydawałoby się, że zagrożenie kokluszem już dawno minęło, głównie ze względu na wdrożenie szczepień. Jednakże w ostatnich latach liczba zachorowań znów rośnie. Związane jest to z wygasaniem skuteczności szczepionek. Choć nie ma obowiązku przyjmowania dawek przypominających, jest to najlepszy sposób ochrony przed tą chorobą.

Źródła:

  • P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, s. 2280–2281
  • "Krztusiec u młodzieży i dorosłych" A. Nitsch - Osuch; Medycyna po Dyplomie

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Informacje dla pacjenta Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...
Zdrowy tryb życia Czosnek niedźwiedzi – stosowanie, właściwości, uprawa. Co musisz wiedzieć o czosnku niedźwiedzim?
Każdy z nas wie, jak cenne właściwości lecznicze posiada czosnek pospolity. Nie wszyscy jednak wiedzą, że pod względem zawartości pewnych substancji przewyższa go czosnek niedźwiedzi. Jeszcze do niedawna traktowany był jako ciekawostka prz...
Informacje dla pacjenta Rzeżucha – wartości odżywcze i właściwości lecznicze. Jak uprawiać rzeżuchę w domu?
Rzeżucha wielu osobom kojarzy się wyłącznie ze świętami wielkanocnymi. Okazuje się jednak, że ta niepozorna roślina jest bogatym źródłem witamin i minerałów, dlatego warto włączać ją do diety przez cały rok.Rzeżucha – czym jest?...
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Sport i fitness Kreatyna – działanie, rodzaje, właściwości i efekty suplementu dla sportowców
Kreatyna to związek azotowy, który znajduje się przede wszystkim w mięśniach człowieka. Co ciekawe, nazwa pochodzi od greckiego słowa "keras", które oznacza mięso. To właśnie ono jest najważniejszym źródłem kreatyny w naszej diecie...
Serce i układ krążenia Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...
Układ pokarmowy Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Choroby i dolegliwości Zakrzepica żył głębokich: objawy, przyczyny, leczenie
Zakrzepica żył głębokich jest bardzo poważną chorobą, która w krótkim czasie może doprowadzić do niebezpiecznych dla życia komplikacji. Ponieważ objawy mogą w początkowej fazie ...
Układ rozrodczy i moczowy Zapalenie pęcherza moczowego – przyczyny, objawy, leczenie
Zapalenie pęcherza moczowego to przykra, ale powszechna dolegliwość. Schorzenie może pojawić się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn w każdym wieku. Niepokojącymi symptomami, mogącymi świadczyć o zapaleniu pęcher...
Serce i układ krążenia Berberyna – właściwości, zastosowanie oraz działanie. Czy berberyna jest dobra na otyłość?
Ludzie od tysięcy lat korzystali z dobrodziejstw natury w leczeniu różnorodnych chorób i dolegliwości. Tak jest i dzisiaj. Na rynku farmaceutycznym dość często można usłysz...
Choroby i dolegliwości Ból po prawej stronie brzucha
Ból brzucha zlokalizowany po prawej stronie zazwyczaj kojarzony jest z zapaleniem wyrostka robaczkowego. Przyczyną dolegliwości po tej stronie może być jednak wiele innych schorzeń, mi...
Choroby i dolegliwości Paciorkowiec – jakie choroby wywołuje oraz jakie są przyczyny i jak leczyć?
Paciorkowiec należy do licznej grupy bakterii, które mogą wywoływać różne dolegliwości – od stosunkowo niegroźnych, jak na przykład zapalenie mieszków włosowych, aż...
Układ nerwowy Ból z tyłu głowy: rodzaje, przyczyny i leczenie. Co może oznaczać ucisk z tyłu głowy?
Pacjenci skarżą się na ból zlokalizowany z tyłu głowy. Ból głowy to powszechna przypadłość, która dotyczy każdego, bez względu na płeć i wiek. Niejednokrotnie bywa ignoro...
Choroby skóry Wysypka alergiczna na ciele: sposoby na łagodzenie objawów alergii skórnych
Wygląd skóry jest ważny nie tylko przez wzgląd na własne samopoczucie, ale również zdrowie. Swędzące krostki na ciele pojawiające się po spożyciu pokarmów lub kontakcie z...
Układ rozrodczy i moczowy Nawracające zapalenia pęcherza – jak im zapobiegać i jak można je leczyć?
Zakażenia układu moczowego należą do powszechnych schorzeń o charakterze infekcyjnym i dotyczą statystycznie znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Mają też tendencję do nawracania, szczególnie u osó...
Choroby i dolegliwości Choroba Hashimoto – jakie są objawy, przyczyny i leczenie? Co warto wiedzieć o zespole Hashimoto?
Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy, będąca przewlekłym schorzeniem układu immunologicznego. Oto najważniejsze informacje na temat jej objawów, diag...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem