Z naszego artykułu dowiesz się:
- w jakich schorzeniach lekarze decydują się na przepisanie leków opioidowych;
- jakie są rodzaje opioidowych leków przeciwbólowych i ich działanie;
- jak leki opioidowe mogą poprawić jakość życia pacjentów;
- jak opioidy radzą sobie w leczeniu nowotworów;
- jakie są kluczowe zasady stosowania leków opioidowych, których należy przestrzegać;
- jakie są interakcje z innymi substancjami i co należy wiedzieć;
- czy są skutki uboczne stosowania opioidów i jakie jest ryzyko uzależnienia.
Zobacz również: "Morfina - prześwietlamy związek psychoaktywny z grupy alkaloidów występujący w opium".
Opioidy w walce z bólem - w jakich schorzeniach lekarze decydują się na przepisanie leków opioidowych?
Opioidy to silne środki przeciwbólowe, które pozwalają łagodzić dolegliwości bólowe: silne, jak i umiarkowane. Doskonale uśmierzają ból, jednak mogą działać uzależniająco. Najczęściej są przepisywane przez lekarzy, kiedy inne środki nie są w stanie poradzić sobie z bólem. Dzięki nim pacjenci mogą normalnie funkcjonować i wykonywać codzienne czynności bez bólu.
Jakie są różnice między opiatami a opioidami? Otóż, opiaty to alkaloidy, które są w składzie opium. Są aktywne wobec receptorów opioidowych i to właśnie z nich otrzymujemy substancje lecznicze będące opioidami, czyli silnymi środkami przeciwbólowymi.
Rodzaje opioidowych leków przeciwbólowych i ich działanie
Opioidy to leki przeciwbólowe, które są stosowane u pacjentów z bólem przewlekłym. Istnieje wiele rodzajów opioidów, wśród których wymienić można:
- tramadol;
- kodeinę;
- dihydrokodeinę;
- morfinę;
- fentanyl;
- buprenorfinę;
- metadon;
- tapentadol;
- oksykodon.
Opioidy znoszą ból, hamują kaszel oraz działają przeciwwymiotnie. Są dostępne na receptę, dlatego najczęściej stosuje się je u osób z nowotworami, po urazach, operacjach i w trakcie opieki paliatywnej. Niestety w wielu przypadkach zauważalne jest uzależnienie od opioidów, dlatego ich stosowanie jest ograniczone.
Opioidy a ból przewlekły - jak leki mogą poprawić jakość życia pacjentów?
Opioidy to bardzo skuteczne leki, które łagodzą zarówno ból ostry, umiarkowany, jak i przewlekły. Stosuje się je osób chorych na nowotwór, a także w wielu innych schorzeniach. Są bezpieczne, szczególnie w przypadku stosowania zgodnie z zasadami farmakoterapii. Silne środki, jakimi są opioidy, wykazują większą skuteczność od placebo, gdyż nie tylko uśmierzają ból, ale również poprawiają funkcjonowanie osób chorych na choroby przewlekłe i nowotwory.
Opioidy w leczeniu nowotworów - skuteczność i kontrola objawów bólowych
Opioidy to leki na receptę, które na szeroką skalę wykorzystuje się w leczeniu nowotworów. W leczeniu szpitalnym podawane są one podskórnie, dożylnie, w pompach, a także doustnie bądź przeskórnie. Dzięki nim osoba chora nie musi zmagać się z bólem i może normalnie funkcjonować. Najczęściej stosowanym lekiem jest morfina, a także fentanyl czy oksycodon. Warto wiedzieć, że morfina łagodzi również duszności oraz działa przeciwkaszlowo. Działanie opioidów jest skuteczne i długotrwałe, stąd ich popularność w leczeniu i łagodzeniu nowotworów.
Bezpieczne stosowanie opioidów - kluczowe zasady, których należy przestrzegać
Przewlekły ból może zmniejszać komfort i radość z życia, dlatego u osób, które na co dzień zmagają się z nim, bardzo często stosuje się opioidy. Leki te są bardzo skuteczne, jednak nie bez powodu zalicza się je do narkotycznych leków przeciwbólowych. Warto przyjmować je bezpiecznie, stosując się do kilku kluczowych zasad:
- u pacjentów należy przeprowadzić wywiad i ocenę kliniczną oraz psychologiczną, dzięki którym można określić ryzyko uzależnienia od opioidów;
- konieczne jest poinformowanie pacjentów o korzyściach i zagrożeniach idących z przyjmowaniem leków;
- leki opioidowe stosuje się, kiedy inne metody lecznicze zawiodą;
- istotny jest dobór dawki do potrzeb osoby chorej oraz rozpoczynanie leczenia od niskich dawek;
- należy przeprowadzać stały monitoring pacjenta, skuteczności działania leków, bezpieczeństwa i nieprawidłowości.
Warto wiedzieć, że leki opioidowe mogą wywołać skutki uboczne, np. nudności i wymioty, zaparcia, senność, zaburzenia oddychania, suchość w ustach, świąd, a także zaburzenia sprawności seksualnej, zaburzenia miesiączkowania, obniżenie libido. Zawsze warto zapoznać się z ulotką, a o wszystkich problemach powiedzieć lekarzowi prowadzącemu.
Leki opioidowe a interakcje z innymi substancjami - co należy wiedzieć?
Leki przeciwbólowe opioidowe mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami, szczególnie u osób, które na co dzień przyjmują sporą ilość leków jednocześnie. Interakcje mogą prowadzić do depresji, zwiększonej sedacji i problemów z układem krążenia.
Przeciwwskazaniem do przyjmowania opioidów jest:
- ostra biegunka;
- choroba wątroby;
- ostry brzuch;
- porażenna niedrożność jelita;
- przyjmowanie inhibitorów MAO w ciągu ostatnich 2 tygodni;
- urazy głowy;
- obturacyjna choroba płuc;
- depresja oddechowa;
- guz chromachłonny nadnerczy;
- gastropareza.
Zaleca się także, aby zachować ostrożność podczas stosowania opioidów u osób z przerostem prostaty, niewydolnością nadnerczy, a także z padaczką, niewydolnością tarczycy, zapaleniem trzustki i jelit, w chorobie dróg żółciowych. Ostrożność wskazana jest także u osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz przy astmie, POChP i hipowolemii.
Skutki uboczne stosowania opioidów a ryzyko uzależnienia - jak uniknąć problemów?
Opioidy to substancje, które mogą uzależniać - szczególnie te, które podawane są wziewnie lub dożylnie. Wśród objawów uzależnienia od opioidów wymienia się:
- chęć sięgnięcia po opioidy, tzw. głód;
- trudności wobec odstawienia leków;
- zespół odstawienny (wysięk z nosa, kichanie, nudności i wymioty, rozszerzenie źrenic, biegunka, bóle kości, stawów i mięśni, zaburzenia snu, drażliwość, apatia, złość);
- zaniedbywanie swojego życia, pracy, obowiązków;
- chęć zdobycia opioidów czy innych narkotyków;
- kontynuowanie zażywania opioidów pomimo świadomości szkód, jakie wywołują w organizmie.
Warto wiedzieć, że długotrwałe przyjmowanie leków opioidowych może prowadzić do zakłócenia pracy wielu narządów. Mogą wystąpić problemy z działaniem nerek, wątroby, a także płuc, szczególnie u astmatyków. Od leków opioidowych można nabawić się wrzodów żołądka, a także zaburzeń oddychania, problemów z regulacją ciśnienia krwi, czynnością serca oraz układem trawiennym. Warto zadbać o to, aby przyjmować je tylko wtedy, kiedy jest to naprawdę konieczne.
Istnieją cztery grupy ryzyka uzależnienia od leków opioidowych. To:
- wiek poniżej 65 lat;
- depresja;
- nadużywanie narkotyków w przeszłości;
- przyjmowanie leków psychiatrycznych.
Lekarz przed wypisaniem recepty lub przed podaniem takich leków powinien przeprowadzić wywiad z pacjentem, aby zmniejszyć ryzyko uzależnienia.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
