Osutka – czym jest i skąd się bierze? Charakterystyka, rodzaje i sposoby leczenia

Osutka – czym jest i skąd się bierze? Charakterystyka, rodzaje i sposoby leczenia - zdjęcie
Osutka to rzadko występująca nadwrażliwość, wyróżniająca się gwałtownym pojawieniem się licznych, niepęcherzykowych krost niewielkich rozmiarów. Sterylne wykwity występują na podłożu rumieniowym głównie w okolicach tułowia.
 

W niniejszym artykule wyjaśnimy:

  • czym jest osutka,
  • jakie są przyczyny pojawienia się krostek,
  • jakie typy zmian wyróżniamy,
  • na czym polega leczenie.

Zobacz także artykuł: „Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie”.

Czym jest osutka?

Osutka stanowi rzadko występującą postać wysypki alergicznej na ciele, która może pojawić się w następstwie przyjęcia leku, w tym antybiotyków oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Charakteryzuje się powstawaniem licznych krostek wielkości główki od szpilki na tułowiu, w zgięciach oraz w innych miejscach podatnych na występowanie zmian wyparzeniowych. Zasadniczo nie występuje na błonach śluzowych. W praktyce medycznej można wyróżnić kilka podstawowych typów klasyfikowanych ze względu na wygląd zmian skórnych.

Przyczyny osutki - co może spowodować jej pojawienie się na ciele?

Przyczyny występowania choroby zależeć będą przede wszystkim od jej rodzaju. Przyjmuje się, że ponad 90% przypadków ostrej uogólnionej osutki krostkowej pojawia się w następstwie spożycia leków. Dokładny mechanizm występowania objawów nie jest do końca znany. Jedna z hipotez zakłada udział mechanizmów immunologicznych, w tym głównie nadwrażliwość typu IV. Wśród środków farmakologicznych, które najczęściej powodują wystąpienie osutki, wymienia się m.in.: antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, antagonistów wapnia, acetaminofen oraz furosemid. W patogenezie choroby uwzględnia się dodatkowo ukąszenia pająków, udział infekcji wirusowych oraz ekspozycję na rtęć.

Osutka – typy wyróżniane na podstawie wyglądu zmian skórnych

Osutka plamista

Osutka plamista jest jednym z objawów kiły. Ma postać monomorficznych, symetrycznych i równomiernie rozmieszczonych zmian plamiastych. Najczęściej wykwity występują na tułowiu oraz w zgięciach rąk. Po 16. tygodniu pacjenci mogą doświadczyć nawrotu nierównomiernie rozmieszczonej osutki, głównie w okolicach narządów płciowych, tułowia, dłoni, stóp i twarzy.

Osutka plamisto-grudkowa

Osutka plamisto-grudkowa jest najczęściej występującą postacią osutki po zażyciu leków. Często bywa nazywana odropodobną oraz różyczkopodobną. Mają postać licznych plamy rumieniowych o żywoczerwonym kolorze. Symetrycznie występujące czerwone grudki obserwowane są przeważnie na tułowiu i kończynach. Jak przebiega osutka plamisto-grudkowa? Ile trwa nasilenie objawów? Wykwity powinny zacząć zanikać po tygodniu od rozpoczęcia leczenia. Pełne ustąpienie zmian może zająć nawet do 3-4 tygodni.

Osutka krostkowa

Osutka krostkowa występuje najczęściej na rumieniowym podłożu. Pierwsze wykwity można zaobserwować przeważnie w okolicach wyparzeniowych. Następnie dochodzi do uogólnienia objawów. Zmianom skórnym może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała oraz neutrofilia. Wykwity nie pojawiają się na błonach śluzowych.

Osutka grudkowa

Co może oznaczać grudkowa wysypka? Osutka grudkowa na rumieniowym podłożu może stanowić jeden z objawów infekcji, przykładowo zakażenie koronawirusem. Często towarzyszy jej świąd. Objawy powinny ustąpić razem z innymi symptomami infekcji wirusowej.

Osutka liszajopodobna

Osutka skórna liszajowata wyróżnia się występowaniem niewielkich, płaskowyniosłych grudek o poligonalnym kształcie. Gładkie i błyszczące wykwity mają tendencję do zlewania się w jedną większą zmianę. Osutka u dzieci często ma charakter samoograniczający się i wymaga jedynie leczenia objawowego.

Osutka – rodzaje najczęstszych osutek skórnych i ich charakterystyczne cechy

Osutka polekowa

Osutka polekowa jest jedną z najczęściej występujących typów osutki. Może pojawić się w następstwie nadwrażliwości organizmu na przyjmowanie określonego leku. Reakcja alergiczna pojawia się m.in. po antybiotykach oraz lekach przeciwgrzybiczych. Wyróżnia się gwałtownym przebiegiem i szybką reemisją objawów po odstawieniu uczulających środków farmakologicznych. Wysypka polekowa może mieć postać plamiasto-grudkową lub krostkową na rumieniowym podłożu.

Osutka wirusowa

Osutka wirusowa może towarzyszyć infekcjom. Występuje przykładowo w czasie trzydniówki u dziecka, która początkowo objawia się podwyższeniem temperatury ciała. Po spadku gorączki pojawia się drobnoplamisto-grudkowa wysypka o bladoróżowym zabarwieniu. Najczęściej znajdziemy ją na tułowiu, szyi i twarzy.

Osutka kiłowa

Osutka kiłowa może pojawić się 9 tygodni po zakażeniu bakterią, wskutek krwiopochodnego rozsiewu krętków bladych. Najczęściej ma postać plamiastą, rzadziej grudkową. W przypadku nawrotu po 16 tygodniu od zakażenia pacjenci skarżą się na osutkę plamiastą, grudkową i/lub krostkową o nierównomiernym rozmieszczeniu.

Osutka ciężarnych

Osutka ciężarnych ma postać samoograniczającej się swędzącej pokrzywki grudkowo-blaszkowej. Charakteryzuje się łagodnym przebiegiem. Najczęściej pojawia się w III trymestrze ciąży lub bezpośrednio po porodzie.

Osutka asymetryczna

Osutka asymetryczna towarzyszy licznym chorobom. Jednostronnie występujące wykwity mogą wskazywać na półpasiec. Asymetryczne zmiany niekiedy świadczą także o występowaniu grzybicy skóry.

Osutki świetlne

Wielopostaciowe osutki świetlne to dermatozy, którą wywołuje jedynie promieniowanie świetlne.

Leczenie osutki - antybiotyki, leków przeciwzapalne i sulfonamidy w leczeniu osutek skórnych

Leczenie zależeć będzie zależeć przede wszystkim od rodzaju i charakteru wykwitów. W przypadku osutki alergicznej należy odstawić uczulający lek oraz sięgnąć po środki przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Przydatne mogą okazać się także kremy nawilżające i łagodzące. Kosmetyki do skóry wrażliwej przyniosą ulgę oraz zmniejszą nasilenie symptomów. W przypadku chorób wirusowych i bakteryjnych konieczne jest zastosowanie odpowiedniej terapii przyczynowej, polegające na przyjmowaniu odpowiednich antybiotyków i sulfonamidów.

Źródła:

  • Rand Almuhyi, Osutka grudkowa z towarzyszącym świądem jako objaw prodromalny COVID-19, Dermatol Rev/Przegl Dermatol, nr 109/2022;
  • Justyna H. Czarny, Adrianna Opalska-Tuszyńska, Kiła wczesna oraz współistniejący rumień wędrujący, Dermatol Rev/Przegl Dermatol, nr 109/2022;
  • Andrzej Kazimierz Jaworek, et. al., Choroby zakaźne skóry jako wciąż aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny – przegląd nietypowych przypadków klinicznych, https://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/pdf-187274-108492?filename=Current%20challenges%20in.pdf (dostęp 11.05.2024);
  • Percy Lehmann, Fotodermatozy, Deutsches Arzteblatt International, nr 108 (9)/2011;
  • Ostra uogólniona osutka krostkowa, https://chorobyrzadkie.gov.pl/pl/lista-chorob-rzadkich/ostra-uogolniona-osutka-krostkowa (dostęp 11.05.2024);
  • Mariola Pawlaczyk, et. al., Przypadek osutki plamisto-grudkowej po doksycyklinie, Farmacja współczesna, nr 4/2011;
  • Jolanta Popielska, Magdalena Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, https://podyplomie.pl/pediatria/21107,wysypki-plamisto-grudkowe-w-infekcjach-wirusowych (dostęp 11.05.2024);
  • Justyna Radkiewicz, Problemy skórne u kobiet w ciąży, https://www.forumginekologii.pl/artykul/problemy-skorne-u-kobiet-w-ciazy (dostęp 11.05.2024);
  • Andżelika Schwann-Majewska, et. al., Ostra uogólniona osutka krostkowa sprowokowana furosemidem, Przegl Dermatol, nr 102/2015;
  • Beata Wiśnicka, Adam Reich, Eugeniusz Baran, Osutki liszajowate u dzieci, Postępy Dermatologii i Alergologii, vol 22, nr 1/2005;

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Ciąża i dziecko

Witaminy prenatalne – ranking TOP 10 najlepszych preparatów dla kobiet w ciąży w 2025 roku
Poznaj ranking najlepszych witamin prenatalnych 2025 roku. Dowiedz się, jakie składniki są kluczowe dla zdrowia mamy i dziecka, oraz jak wybrać odpowiednie suplementy na każdy trymestr ciąży. Szczegółowy przewodnik po suplementacji w ciąży....

Dieta i odchudzanie

Dieta okienkowa (Intermittent Fasting) – jak obliczyć deficyt kaloryczny i wybrać odpowiedni rodzaj IF?
Intermittent Fasting: naukowe podejście do okresowego postu. Dowiedz się, jak bezpiecznie wdrożyć dietę okienkową i obliczyć indywidualny deficyt kaloryczny....

Przeziębienie i grypa

Jak zbić gorączkę u dorosłego? Najlepsze domowe i farmakologiczne sposoby
Jak skutecznie i bezpiecznie zbić gorączkę? Kompletny przewodnik z domowymi i farmakologicznymi metodami leczenia podwyższonej temperatury u dorosłych....

Kosmetyki i uroda

Maść z witaminą A na twarz – efekty, które Cię zaskoczą!
Jednym z najbardziej popularnych produktów kosmetycznych oferowanych w aptekach, jak i drogeriach jest maść z witaminą A. Popularność tę zyskała ze względu na swoje wszechstronne zastosowanie i korzystne działanie. Maść ta sprawdzi ...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Odrobaczanie dziecka – jak to zrobić? Po czym poznać, że dziecko ma pasożyty?
Pasożyty jelitowe to problem, który może dotyczyć każdego dziecka, niezależnie od wieku. Zastanawiasz się, jak rozpoznać objawy zakażenia i skutecznie odrobaczyć dziecko?...

Choroby skóry

Czerwone pieprzyki na ciele – czy jest się czym niepokoić?
Czerwone pieprzyki na ciele, choć zazwyczaj niegroźne, budzą niepokój u wielu osób. Czy ich obecność na skórze wymaga konsultacji z lekarzem? W tym artykule omówim...

Kosmetyki i uroda

Wąkrotka azjatycka w kosmetykach – dobroczynne właściwości i działanie
Wąkrotka azjatycka, znana również jako Centella Asiatica, od wieków cieszy się uznaniem w medycynie naturalnej. Obecnie zdobywa coraz większą popularność jako składnik ...

Serce i układ krążenia

Jakie są najlepsze suplementy na obniżenie cholesterolu? Ranking 10 sprawdzonych preparatów
Cholesterol. Może być dobry i zły. Ten dobry to HDL, a zły określany jest terminem LDL. Dobrego cholesterolu powinno się mieć jak najwięcej, ponieważ działa on ochronnie i zmniejsza możliwość wystąpienia miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyni...

Serce i układ krążenia

Jak obniżyć kortyzolu? Diagnostyka i naturalne metody leczenia hiperkortyzolemii
Czym jest kortyzol i jaką rolę pełni w organizmie, jakie są przyczyny i konsekwencje podwyższonego poziomu kortyzolu? Jak rozpoznać pierwsze sygnały zaburzeń poziomu kortyzolu? Sprawdź jak skutecznie zwalczyć objawy wysokiego kortyzolu......

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem