Parestezje, czyli niepokojące drętwienia – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Przyczyny parestezji – co może powodować drętwienie?

Chociaż neuropatia (uszkodzenie jednego czy kilku nerwów) wydaje się być najbardziej prawdopodobną przyczyną parestezji, w rzeczywistości może być ich wiele. Problemy z czuciem bardzo często towarzyszą zaburzeniom metabolicznym, w tym niedoborom witamin i mikroelementów, np. magnezu, witaminy B12 czy odwodnieniu. Inne przyczyny drętwienia, które bardzo często są lekceważone, to przewlekły stres, działanie niektórych leków, ekspozycja na toksyny, brak snu. Niektóre przyczyny stają się o wiele bardziej oczywiste, jeśli skojarzymy je z obszarem występowania mrowienia. Jeżeli doświadczamy go w okolicach twarzy, może być ono spowodowane migreną, neuralgią nerwu trójdzielnego czy epilepsją. Do innych przyczyn parestezji należą także stwardnienie rozsiane, udar, borelioza, guz lub inne zmiany w obrębie mózgu. Neurologia to wciąż rozwijająca się dziedzina, a więc niewykluczone, że wkrótce poznamy także inne, nieznane do tej pory przyczyny parestezji.

Przewlekłe parestezje jako objaw chorób neurologicznych i metabolicznych (stwardnienie rozsiane, cukrzyca, udar, zespół cieśni nadgarstka)

Jedną z przyczyn przewlekłej parestezji jest polineuropatia cukrzycowa, która oprócz uczucia mrowienia i drętwienia, może także zwiększać wrażliwość na ból lub powodować skurcze mięśni. Neuropatia cukrzycowa polega na uszkodzeniu obwodowego układu nerwowego. Szybkie i intensywne odczucia przebiegającego prądu i ukłucia, wywoływane są także przez zaburzenia w obrębie nerwów, takie jak zespół cieśni nadgarstka czy rwa kulszowa. Również dla stwardnienia rozsianego bardzo charakterystyczne są parestezje, a także zimne stopy i dłonie. Drętwienie i mrowienie może być również następstwem udaru czy migreny.

Kiedy parestezje mogą być objawem poważnej choroby?

Parestezje powinny nas zaniepokoić w momencie, gdy są niezwykle częste i długotrwałe. Nieprzemijające uczucie drętwienia lub wbijania igieł, może świadczyć o poważnej chorobie. Niepokojące jest także pojawianie się parestezji znikąd, bez wcześniejszego ucisku na nerw czy uderzenia. Jeśli w przeszłości przeszliśmy udar mózgu, inne choroby neurologiczne, bądź psychiczne i nagle zaważamy u siebie nasilające się w czasie odczucia odrętwienia i „omdlenia” kończyn – jest to sygnał do jak najszybszej konsultacji neurologicznej.

Powiązanie parestezji z poważnymi stanami zdrowotnymi: udar, zapalenie mózgu, guz mózgu, neuropatia

Wystąpienie nagłego drętwienia, mrowienia i uczucia kłucia, które pojawiają się przy jednoczesnej dyskopatii, pojawieniu się zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, nieleczonej cukrzycy, zespołach bólowych o podłożu korzeniowym czy niewydolności żylnej, powinno być sygnałem do konsultacji lekarskiej. Pojawienie się takich objawów w sposób nagły, może świadczyć o tym, że są następstwem bagatelizowanych chorób i zaburzeń. Jeśli parestezje towarzyszą nagłemu pogorszeniu wzroku, utratom pamięci, problemom z błędnikiem, omdleniom, zawrotom głowy, itp. możemy podejrzewać wystąpienie poważniejszych problemów zdrowotnych.

Jak odróżnić chwilowe parestezje od tych, które wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem?

Chwilowe parestezje utrzymują się krótko – najczęściej ustępują po kilku minutach. Mijają zwykle po zmianie pozycji ciała i odciążeniu uciskanej kończyny lub innego obszaru. Kiedy mimo rozluźnienia parestezja nie ustępuje lub, co gorsza, nasila się – warto jak najszybciej skonsultować ten stan z lekarzem. Nie jest trudno odróżnić drętwienie spowodowanego skrzyżowaniem nóg od takiego, które przychodzi nagle i znienacka.

Diagnoza i badania – jak rozpoznać przyczynę parestezji?

Pacjent, który zgłasza się do lekarza rodzinnego z dolegliwościami parestezji, zwykle kierowany jest do neurologa. Diagnoza wymaga szeregu badań, a przede wszystkim obszernego wywiadu lekarskiego. Dotyczy on głównie umiejscowienia dolegliwości, ich częstotliwości, czasu występowania, przebytych chorób, urazów, zabiegów, obciążenia genetycznego, ale także stylu życia, np. żywienia, uprawianych sportów, pracy zawodowej. Na tej podstawie podejmowane są dalsze kroki w celu zdiagnozowania przyczyn parestezji.

Podstawowe metody diagnostyczne: wywiad, badania obrazowe (RTG, tomografia, rezonans magnetyczny)

Diagnostyka parestezji rozpoczyna się od badania fizykalnego i wywiadu lekarskiego. Neurolog podejmuje decyzję o konieczności wykonania badań pomocniczych, np. badań laboratoryjnych krwi i moczu, punkcji lędźwiowej i badania płynu mózgowo-rdzeniowego, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, elektromiografii EMG i elektroneurografii ENG.

Leczenie parestezji – jakie metody są najskuteczniejsze?

Najczęściej leczenie parestezji polega na leczeniu jej przyczyny (tzw. leczenie przyczynowe), np. w przypadku cukrzycy, boreliozy, uzależnienia od substancji toksycznej. Inną metodą jest leczenie objawowe. Należy do niego między innymi fizykoterapia i rehabilitacja nerwów, masaż, stosowanie środków przeciwbólowych, odpowiednie ćwiczenia. Czasem do wyeliminowania parestezji wystarczy wyrównanie niedoborów witamin i mikroelementów. Dlatego tak ważna jest znajomość wpływu różnych składników mineralnych na nasze zdrowie, na przykład niezwykle istotnej zależności, takiej jak witamina B12 a układ nerwowy. Skuteczne będą wówczas suplementy diety na układ nerwowy.

Leczenie zależne od przyczyny parestezji: terapia farmakologiczna, fizjoterapia, neuromobilizacja, chirurgia

Leczenie parestezji może opierać się na psychoterapii, np. kiedy jego podłożem jest nerwica. Do popularnych metod należy fizjoterapia, szczególnie jeśli drętwienie spowodowane jest długotrwałym uciskiem na daną partię ciała, co jest szczególnie popularne w przypadku niektórych grup zawodowych i sportowców, np. kolarzy. Czasem stosowana jest neuromobilizacja, która przywraca funkcje napinania i rozciągania tkanki nerwowej. Kiedy parestezja spowodowana jest guzem, bądź inną strukturą uciskającą dany nerw, konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna bądź farmakoterapia. W przypadku parestezji spowodowanej niedoborami, pożądane efekty może przynieść suplementacja magnezem, kwasem foliowym lub witaminą B12.

Fizykoterapia w procesie regeneracji nerwów

Fizykoterapia pomaga przede wszystkim w procesie regeneracji nerwów. Ćwiczenia wykonywane przez pacjenta pomagają mu w prawidłowym układaniu ciała, równomiernym rozkładaniu nacisku na kończyny. Fizjoterapia może obejmować także elektroterapię czy stymulację laserową. Bardzo ważne jest opracowanie indywidualnego planu rehabilitacji. Fizykoterapia może pomóc w powrocie do sprawności ruchowej i czuciowej.

Profilaktyka – jak zapobiegać powstawaniu parestezji?

Pierwszym i podstawowym krokiem w celu zapobiegania parestezji jest podjęcie odpowiedniego leczenia w przypadku zaburzeń neurologicznych, a także cukrzycy lub innych schorzeń mających wpływ na jej występowanie. Niezwykle istotne jest także suplementowanie wszelkich niedoborów organizmu i regularne badanie krwi oraz moczu. Wszelkie przebyte urazy czy dolegliwości bólowe ze strony stawów i kręgosłupa warto konsultować z fizjoterapeutą.

Jak unikać drętwienia poprzez zmianę pozycji, aktywność fizyczną i dietę

Dieta ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia i samopoczucia. Zbyt duża masa ciała może prowadzić do obciążenia stawów, a w następstwie problemów neurologicznych. Aktywność fizyczna, która pomaga w utrzymaniu odpowiedniej postawy ciała i wzmacnia kręgosłup jest tu bardzo istotna. Warto jak najczęściej robić sobie krótkie przerwy od siedzenia i ucisku na dany obszar ciała.