Półpasiec to ostra, wirusowa choroba zakaźna, która zwykle objawia się pęcherzykowatą wysypką po jednej stronie ciała. Towarzyszą jej również dolegliwości bólowe. Jakie są pozostałe symptomy schorzenia i jak należy je leczyć? Czy półpasiec jest zaraźliwy i z jakimi powikłaniami się wiąże? Odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań, znajdują się w niniejszym artykule.
Co to jest półpasiec?
Półpasiec to choroba wirusowa występująca u osób, które w przeszłości przechorowały już ospę wietrzną. Czynnikiem etiologicznym, który wywołuje schorzenie jest wirus VZV, a więc ten sam, który wywołuje ospę wietrzną. To właśnie on u osoby nieuodpornionej przy pierwszym kontakcie powoduje rozwój choroby. Wirus nie zostaje z organizmu wyeliminowany, a jedynie wygaszony – w uśpieniu pozostaje w komórkach nerwowych i w przypadku znaczącego spadku odporności reaktywuje się, powodując charakterystyczne dla półpaśca objawy.
Jak można się zarazić półpaścem? Czy półpasiec jest zaraźliwy?
Jak groźny jest półpasiec? Jak można się zarazić? To pytania, które zadaje sobie wiele osób, w szczególności rodziców małych dzieci. Wirusem można się zarazić zarówno od osoby chorej na ospę wietrzną, jak i tę, która cierpi na półpaśca. Osoba dorosła, która w dzieciństwie nie przeszła ospy wietrznej, powinna unikać chorych na tę chorobę dzieci – może się od nich zarazić drogą kropelkową. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby o obniżonej odporności, cierpiące z powodu nowotworów czy zakażone wirusem HIV. Często wystarczy, że chory kaszlnie lub kichnie, by zarazić wirusem inną osobę.
Półpasiec - objawy
Półpasiec i jego objawy mogą być bardzo nieprzyjemne i uciążliwe. Na początku pojawiają się objawy skórne, takie jak pieczenie, swędzenie, mrowienie oraz ból, zazwyczaj zlokalizowany po jednej stronie ciała. Do tych objawów mogą dołączyć również:
- gorączka,
- bóle głowy,
- uczucie zmęczenia,
- dreszcze,
- osłabienie mięśni,
- nadwrażliwość na światło.
W ciągu kilku dni po pojawieniu się pierwszych objawów, na skórze rozwija się rumień i pęcherzykowata wysypka. Pęcherzyki wypełnione płynem tworzą skupiska, a po 7-10 dniach zamieniają się w strupki.
Czy półpaśca można przeziębić?
Czy półpaśca można przeziębić? Choć półpasiec jest wywoływany przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV), a nie przez przeziębienie, osłabienie organizmu spowodowane infekcją wirusową lub bakteryjną może przyczynić się do reaktywacji tego wirusa. Dlatego osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. w trakcie przeziębienia, są bardziej narażone na rozwój półpaśca. Ważne jest, aby w okresie osłabienia organizmu szczególnie dbać o zdrowie i unikać sytuacji mogących prowadzić do obniżenia odporności.
Jakie są rodzaje półpaśca?
Oprócz typowego półpaśca wyróżniamy także inne jego rodzaje, przede wszystkim półpasiec uszny oraz oczny. Ten pierwszy występuje na skórze małżowiny usznej, na błonie bębenkowej i w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Zwykle towarzyszą mu szumy uszne, zaburzenia słuchu i silny ból ucha. Zdarza się, że zaatakowany zostaje nerw twarzowy, w wyniku czego chory cierpi z powodu zaburzeń czuciowych twarzy. Półpasiec oczny atakuje natomiast gałązki nerwu trójdzielnego i powoduje ból oka i jego okolicy. Często pojawia się również owrzodzenie na rogówce. Inne rodzaje choroby to półpasiec krwotoczny, objawiający się wylewami do skóry, zgorzelinowy, w którym prowadzi do owrzodzeń oraz rozsiany. W tym przypadku wykwity znajdują się na całym tułowiu.
Półpasiec – leczenie. Jak leczyć?
Leczenie półpaśca prowadzone jest zawsze pod kierunkiem lekarza rodzinnego lub dermatologa. W przypadku odmiany ocznej niezbędna jest również konsultacja okulisty. W większości przypadków leczenie nie wymaga hospitalizacji. Pacjentom podaje się leki przeciwwirusowe, a dodatkowo również te łagodzące ból i swędzenie towarzyszące chorobie. Ważna jest również prawidłowa dieta, która wzmacnia odporność.
Czy półpasiec sam przejdzie?
Czy półpasiec sam przejdzie? W niektórych przypadkach objawy półpaśca mogą ustąpić samoistnie po kilku tygodniach, jednak pozostawienie choroby bez leczenia może zwiększyć ryzyko powikłań, takich jak neuralgia popółpaścowa, czyli przewlekły ból utrzymujący się po wygojeniu zmian skórnych. Leczenie półpaśca zazwyczaj obejmuje stosowanie leków przeciwwirusowych oraz środków łagodzących ból i przyspieszających regenerację skóry, dlatego warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Półpasiec – powikłania
Jak każda choroba zakaźna, półpasiec może wywoływać powikłania. Do najczęstszych należą zaburzenia pigmentacyjne oraz trwałe blizny, które pozostają na skórze pacjenta. Zdarzają się również przypadki neuralgii popółpaścowej, a więc przewlekły ból, który utrzymuje się w miejscu wcześniejszego występowania wysypki. Nie zanika on nawet w momencie wyleczenia i rzadko może utrzymywać się nawet przez kilka lat. U osób chorych na półpaśca może dojść również do zakażenia skóry oraz powikłań neurologicznych, np. zaburzenia słuchu, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy porażenia nerwu twarzowego. Półpasiec oczny może natomiast spowodować jednostronną utratę wzroku.
Półpasiec – co zrobić, żeby się nie zarazić?
Czy istnieje skuteczny sposób, by uchronić się przed półpaścem? Lekarze zalecają stosowanie szczepionek przeciwko ospie wietrznej, które znacząco zmniejszają ryzyko choroby. Niestety, w Polsce wciąż nie jest dostępna szczepionka, która chroniłaby bezpośrednio przed półpaścem. Jak jeszcze można zapobiec jego wystąpieniu? Przede wszystkim osoby chorujące na ospę wietrzną bądź półpasiec powinny pokrywać wysypkę plastrami lub ubraniem. Będąc chorym, należy również unikać kontaktu z osobami zdrowymi, zwłaszcza tymi, które dotąd nie chorowały na ospę wietrzną. Ważna jest także prawidłowa higiena: częste mycie rąk czy praca w rękawiczkach.
Pomimo licznych badań, wciąż nie do końca znane są przyczyny reaktywacji uśpionego wirusa VZV. Najważniejszą zdaje się być jednak przede wszystkim spadek odporności, dlatego szczególnie warto się o nią troszczyć. Wraz ze szczepionką przeciwko zakażeniu wirusem ospy wietrznej, zdrowy tryb życia oraz prawidłowa dieta, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, będą stanowiły skuteczne zabezpieczenie.
Źródła:
- M. Magdalena Bujanowska-Fedak, P. Węgierek, Pacjent z półpaścem w praktyce lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2018, t. 12, nr 3, s. 107-114
- K. Nowicka, M. Marczyńska, Standardy leczenia półpaśca, „Pediatria po Dyplomie” 2013, nr 3
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
