Poniższy artykuł wyjaśnia, między innymi:
• od czego zacząć rozszerzanie diety niemowlaka;
• w jakiej kolejności wprowadzać poszczególne produkty;
• jaki powinien być schemat żywienia dziecka;
• jakie są zalecenia WHO na temat rozszerzenia diety;
• jakie produkty dla niemowląt są najlepsze;
• jak żywić dziecko w pierwszych miesiącach życia;
• co to jest metoda BLW w kwestii żywienia dzieci.
Ponadto, warto przeczytać również artykuł uzupełniający o właściwym żywieniu niemowląt.
Rozszerzenie diety niemowlaka – wpływ żywienia na prawidłowy rozwój dziecka
Rozszerzanie diety u niemowląt to kolejny etap w rozwoju dziecka. Niezależnie od tego, czy niemowlę karmione jest piersią czy mlekiem modyfikowanym, w pewnym momencie życia należy tę dietę urozmaicić. Jak podejść do rozszerzania diety niemowlaka? Co po kolei wprowadzać? To pytanie, które często zadają sobie rodzice. Najważniejsze, aby pamiętać, że prawidłowe żywienie niemowląt ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, w tym na naturalną odporność, zdolności poznawcze, stymulowanie wzrostu i prawidłowy rozwój motoryki.
Żywienie dzieci w pierwszych miesiącach życia odgrywa ogromną rolę w ich zdrowiu i rozwoju. Nieprawidłowa dieta i przypadkowe produkty skutkują niedoborem ważnych składników odżywczych, takich jak białko, żelazo, jod czy witaminy, w tym z grupy D. Taki niedobór z kolei może przyczynić się do zaburzeń metabolizmu i odżywiania, co prowadzi do wielu chorób, także tych występujących w dorosłym życiu.
Kiedy zacząć rozszerzanie diety niemowlaka?
W którym miesiącu życia należy rozpocząć rozszerzanie diety niemowlaka? Kiedy jest najlepszy moment? Trudno określić, kiedy dokładnie powinno się rozszerzyć dziecku dietę. Zależy to od różnych czynników, także tempa rozwoju, a jak wiadomo u każdego dziecka wygląda to trochę inaczej. Pokarm matki zawiera wszystkie niezbędne witaminy i minerały, które pokrywają zapotrzebowanie dziecka w pierwszym etapie życia. W takim wypadku, według WHO rozszerzanie diety powinno nastąpić nie wcześniej niż po 6. miesiącu życia.
Karmienie piersią jednak nie zawsze jest możliwe, poza tym dietę i tak należy rozszerzyć. Zaleca się jednak, aby nastąpiło to między 6. a 8. miesiącem życia. W tym okresie dziecko, dla którego mleko wciąż stanowi podstawę żywieniową, powinno otrzymywać 2 lub 3 posiłki uzupełniające. Między 9. a 24. miesiącem można już wprowadzić dodatkową porcję, a także 1 lub 2 przekąski. Powinny być one spożywane samodzielnie przez dziecko, na przykład w postaci kawałka warzywa lub owocu.
Najlepsze produkty dla dzieci uzupełniające ich dietę muszą dostarczyć organizmowi dodatkowej porcji energii, a także białka, żelaza, cynku, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz pierwiastków śladowych. Rozszerzenie diety niemowląt ma też na celu zapoznanie dziecka z nowymi smakami, co z kolei daje podstawę do kolejnych etapów rozszerzania diety w późniejszych latach.
Czy kolejność wprowadzania pokarmów do diety dziecka ma znaczenie?
Od czego zacząć rozszerzanie diety? To kolejny dylemat rodzica. Na szczęście nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowych posiłków w określonej kolejności. Wiele zależy od preferencji dziecka, jego dotychczasowego żywienia, etapu rozwoju, aktywności itp. Najlepiej zacząć od produktów łatwiej przyswajalnych, delikatniejszych, na przykład gotowanych na parze warzyw, owoców lub kaszek.
Posiłki należy dostosować do umiejętności malucha - unikać takich, którymi dziecko mogłoby się łatwo zakrztusić. Umiejętność gryzienia kształtuje się przez 2 pierwsze lata życia, jednak najlepiej rozpocząć naukę między 7. a 10. miesiącem. Rozszerzenie diety niemowląt dobrze jest zacząć od posiłków papkowatych lub półpłynnych, między 6. a 7. miesiącem. Mniej więcej w 8. miesiącu można wprowadzić powoli stałe pokarmy, takie jak owoce i warzywa do samodzielnego jedzenia.
Owoce zazwyczaj mają dla dziecka większe walory smakowe niż warzywa. Te ostatnie maluszek łatwiej zaakceptuje dzięki konsekwentnemu ich podawaniu w różnych formach. Dobrze jest,zatem wprowadzić warzywa do diety przed owocami. Rozszerzanie diety zależy też od sposobu karmienia, jaki chcą zastosować rodzice. Na przykład metoda BLW polega na podaniu dziecku stałego produktu, z pominięciem etapu przecierów i papek. Zakłada ona, że dziecku umiejącemu już samodzielnie stabilnie siedzieć i chwytać można podać surową marchew czy banana.
Rozszerzanie diety niemowlaka krok po kroku
Rozszerzanie diety niemowląt należy zacząć od dobrego przygotowania i pozytywnego nastawienia. Przydadzą się też odpowiednie akcesoria: śliniaczek, talerzyk, sztućce, krzesełko do karmienia. Schemat rozszerzania diety nie jest stały i można go śmiało modyfikować. Najlepiej (ok. 6 m. ż.) zacząć od niewielkich ilości dodatkowych posiłków, opartych na przykład na smacznych warzywach sezonowych. Przyswajalne warzywa, które łatwo ugotować na parze i w wodzie, to między innymi ziemniaki, brokuły, cukinia, marchewka czy pietruszka.
Pierwszymi owocami mogą być jabłka, banany, gruszki, brzoskwinie lub śliwki. W 8. miesiącu życia dietę można uzupełnić kaszą, ryżem, warzywami strączkowymi, jajami, mięsem drobiowym i żytnim pieczywem. Kaszki, kremowe zupy, przeciery i naturalne musy owocowe są zazwyczaj uwielbiane przez dzieci i można je podawać już na początkowym etapie rozszerzania diety. Do posiłków dla niemowląt nie należy dodawać cukru i soli, jednak można je delikatnie przyprawić odpowiednimi ziołami.
Jakie produkty należy wprowadzać stopniowo i ostrożnie?
Rozszerzenie diety niemowląt powinno opierać się wyłącznie na zdrowych, zbilansowanych posiłkach. Najlepiej jest podawać dziecku te bezpieczne, sprawdzone i odpowiednio przygotowane. Jeśli nie jest się pewnym konkretnych produktów, lepiej z nich zrezygnować.
Co jeszcze warto wiedzieć o rozszerzeniu diety? Lista produktów, które dobrze jest wprowadzać stopniowo - między innymi z uwagi na reakcje alergiczne - to kolejna ważna kwestia. Mogą to być, na przykład zboża zawierające gluten, jaja kurze, produkty sojowe, ryby i owoce morza. Ostrożnie należy też podawać dziecku owoce cytrusowe, truskawki czy pomidory. W przypadku takich posiłków dobrze jest podawać małe ilości i obserwować dziecko pod kątem wystąpienia alergii. Nawet mleka dla dzieci powinny być starannie dobrane do wieku i konkretnych potrzeb. W przypadku wystąpienia problemów trawiennych, można zastosować leki na wzdęcia, kolki i zaparcia u dzieci.
Niektórych produktów, takich jak mleko kozie, cukier, sól, wędliny, sery czy parówki nie powinno się podawać do pierwszego roku życia. Innych wręcz nie wolno, na przykład: miodu, który może zawierać śladowe ilości jadu kiełbasianego, niegroźnego dla dorosłych i starszych dzieci, a bardzo niebezpiecznego dla życia niemowlęcia. Ponadto należy powstrzymać się przed podaniem grzybów leśnych aż do 12. roku życia, natomiast koper włoski czy mleko ryżowe bezpiecznie jest wprowadzić po 5. roku życia.
Słoiczki czy gotowanie, czyli co będzie lepsze dla Twojego dziecka
Odpowiednie żywienie dzieci to podstawa ich zdrowia i prawidłowego rozwoju. Wie o tym każdy rodzic, ale czy to oznacza, że sam powinien przygotowywać posiłki? Wielu rodziców uważa, że najzdrowsze jedzenie to domowe jedzenie. W wielu przypadkach może tak być, jednak warto też dać szansę gotowym słoiczkom. Dlaczego? Przede wszystkim gotowy posiłek to duża wygoda, co doceni niejeden zabiegany rodzic. Poza tym, takie produkty są często gotowane na parze, z dbałością o wartości odżywcze, zawierają przyswajalne składniki i są po prostu smaczne. Wszystkie słoiczki dla dzieci przechodzą rygorystyczne badania jakościowe i muszą spełnić wszystkie normy, aby zostały dopuszczone do użytku.
Dobrze jest zatem stosować słoiczki zamiennie z domowym pożywieniem. Najważniejsze, aby przed zakupem sprawdzić wszystkie informacje dotyczące firmy. Niektórzy producenci współpracują z hodowcami zwierząt i rolnikami, inni sami posiadają ogródki i korzystają z własnych zasobów. Dobrze jest wiedzieć, co się kupuje i skąd pochodzą surowce, aby móc podać dziecku bezpieczny posiłek.
Zachęcanie dziecka do samodzielnego jedzenia - dlaczego to ważne?
Rodzice często wyręczają dziecko w różnych czynnościach. Nie ma w tym nic dziwnego, bo mają na uwadze nie tylko wygodę, ale też jego bezpieczeństwo. Należy jednak pamiętać, że samodzielność jest bardzo ważna w rozwoju dziecka. Maluch odkrywa świat wszystkimi zmysłami, a wykorzystywanie ich wszystkich naraz daje mu wiele radości. Samodzielne jedzenie uczy dziecko koordynacji ruchu, ćwiczy rękę, synchronizuje gesty ze wzrokiem. Ponadto odkrywa funkcje poszczególnych palców, uczy się je zaciskać i prostować. Wszystko to przyspiesza rozwój i pomaga w codziennym życiu. Rozszerzenie diety niemowlaka powinno łączyć się z samodzielnością, wdrażaną krok po kroku przy odpowiednim przygotowaniu. Warto wprowadzić urozmaicenie, różne kolory i konsystencje oraz starać się jeść razem z dzieckiem. Urozmaicanie diety niemowlęcia jest niezbędnym etapem rozwoju, ale może być także wspaniałym wydarzeniem i niezapomnianą przygodą.
Źródła:
- „Żywienie niemowląt i małych dzieci”, Instytut Matki i Dziecka, pod redakcją Haliny Weker i Marty Barańskiej, Warszawa, 2014
- „Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin” , pod redakcją prof. Hanny Szajewskiej i dr hab. n. med. Andrei Horvath, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
- „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci”, Warszawa, 2016
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
