Topinambur – właściwości, zastosowanie i polecane przepisy

Topinambur, czyli słonecznik bulwiasty, to znana od kilku wieków roślina o niezwykłych właściwościach zdrowotnych, korzystnie wpływających na pracę całego organizmu. Jakie zastosowanie ma topinambur, jak smakuje i jak można go jeść?

Co to jest topinambur?

Topinambur, inaczej słonecznik bulwiasty, karczoch jerozolimski lub gruszka ziemna, to roślina spokrewniona ze słonecznikiem zwyczajnym. Topinambur pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie przez rdzenne ludy był uprawiany jeszcze w czasach prekolumbijskich. Byli to przede wszystkim Indianie z plemienia Topinamboore, czemu roślina zawdzięcza swą potoczną nazwę. Topinambur trafił do Europy wraz z odkryciami geograficznymi. Mieszkańcy Starego Kontynentu uprawiają tę roślinę od XVIII wieku.

Topinambur – właściwości zdrowotne

Topinambur jest bogatym źródłem cennych składników, korzystnie wpływających na nasze zdrowie. Topinambur zawiera wiele istotnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin, w tym A, B6, C, E, K oraz tiaminę, ryboflawinę, niacynę i kwas foliowy. Znajdziemy w nim także niezbędne minerały, takie jak wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód oraz cynk. Dzięki temu topinambur wykazuje szereg właściwości zdrowotnych:

• obniża poziom cukru we krwi,
• obniża cholesterol i reguluje ciśnienie,
• reguluje pracę układu pokarmowego,
• zapobiega chorobom jelita grubego,
• wspiera działanie układu nerwowego,
• oczyszcza organizm,
• wspomaga odchudzanie.

Jakie zastosowanie ma topinambur?

Ze względu na właściwości topinamburu, roślina ma bardzo szerokie zastosowanie w kuracji i leczeniu wielu schorzeń. Za sprawą dużej zawartości inuliny, znajdującej się w bulwach rośliny, po topinambur mogą sięgać osoby chorujące na cukrzycę typu 2. Ujawnieniu się tej choroby sprzyja otyłość oraz powodujące ją siedzący tryb życia, brak ruchu czy niewłaściwe odżywianie się i nadmiar cukru w diecie. W organizmie inulina przekształca się we fruktozę, która jest dobrze tolerowana przez diabetyków, a ponadto pozwala normalizować glikemię w przebiegu cukrzycy typu 2 oraz zmniejsza poziom insulinooporności.

Zawarta w topinamburze inulina obniża też poziom cholesterolu LDL – czyli tak zwanego złego cholesterolu, w ten sposób przeciwdziałając rozwojowi miażdżycy. Topinambur pozwala również regulować ciśnienie tętnicze, co jest możliwe dzięki sporej zawartości potasu. Inulina bierze także udział w prawidłowym rozwoju mikroflory jelitowej, która umożliwia prawidłowe trawienie w jelicie.

Inulina pobudza też perystaltykę jelit, dlatego topinambur może być z powodzeniem stosowany przez osoby zmagające się z zaparciami i innymi problemami trawiennymi. Spożywanie topinamburu pomaga również zapobiegać owrzodzeniom żołądka i jelit, które mogą prowadzić do rozwoju chorób nowotworowych. Topinambur w diecie pozwala także dostarczyć do organizmu witaminy z grupy B – zwłaszcza niacynę, czyli witaminę B3 – oraz magnez. Skutecznie wspierają one funkcjonowanie układu nerwowego, obniżając odczuwany poziom stresu i poprawiając zdolność koncentracji.

W topinamburze znajdują się też pektyny i błonnik, które w połączeniu z inuliną pomagają oczyścić organizm z toksyn – wiążą szkodliwe związki i przyspieszają ich wydalanie. Dzięki właściwościom detoksykującym, spożywanie bulw topinamburu ułatwi również usuwanie alkoholu z krwi. Topinambur może być także stosowany przez osoby borykające się z nadwagą i otyłością. Bulwy rośliny zawierają błonnik, który wspiera proces odchudzania – pęcznieje on w żołądku, zapewniając długotrwałe uczucie sytości. Soki z topinamburu mogą być natomiast stosowane w leczeniu oparzeń, owrzodzeń i zmian łuszczycowych.

Topinambur – jak smakuje i jak jeść?

Bulwy topinamburu są niezwykle soczyste i mają delikatny, słodkawy smak, który może nieco przypominać orzechy lub karczochy. Topinambur może być spożywany na co najmniej kilka sposobów. Dużą popularnością cieszy się sok z bulw topinamburu, który pije się przed posiłkiem. Dostępne są też koncentraty napojów probiotycznych z topinamburem, które wpływają na zachowanie równowagi mikrobiologicznej jelit. Bulwy topinamburu z powodzeniem można również gotować, smażyć, piec czy jeść na surowo, np. pokrojone w plastry.

Polecane przepisy z topinamburem

Jednym z najprostszych, a zarazem najpopularniejszych dań z topinamburu są frytki. Jak je zrobić? Warzywo nie musi być dokładnie obrane, ale należy starannie je oczyścić z ziemi i umyć. Następnie wystarczy je pokroić i wrzucić na rozgrzany olej – warto tylko pamiętać, że topinambur smaży się trochę dłużej niż tradycyjne ziemniaki.

Topinambur można także serwować zapiekany. Jak przygotować zapiekankę z topinamburu? Oczyszczone warzywo gotuje się przez 5 minut, a następnie kroi. Naczynie żaroodporne wykłada się pokrojonym topinamburem, do którego dodaje się drobno posiekaną cebulę, starty ząbek czosnku oraz kilka filetów anchois. Całość zalewa się około 100 ml śmietanki, posypuje tartym żółtym serem i zapieka przez 30-40 minut w 180 stopniach.

Topinambur stanowi też świetny dodatek do sałatek. Do jej zrobienia potrzebne są: 200 g obranego topinamburu, duży ogórek, pęczek rzodkiewki oraz mała czerwona cebula. Warzywa należy pokroić w kostkę lub plastry, a następnie dodać do nich puszkę czerwonej fasoli. Całość zalewa się marynatą przygotowaną z 2 łyżek oleju rzepakowego, 2 łyżek octu jabłkowego, łyżki miodu oraz pieprzu. Sałatkę można podawać samodzielnie bądź udekorowaną szczypiorem lub pestkami granatu.

Jak uprawiać topinambur?

Uprawa topinamburu jest łatwiejsza, niż może się początkowo wydawać. Wystarczy pokroić kilka bulw rośliny, umieścić ją w ziemi i… czekać na plony. Topinambur nie wymaga dużego nakładu pracy ani specjalnych nawozów, można go umieścić w gruncie lub nawet w donicy. W Polsce najczęściej uprawiane są dwie odmiany topinamburu: Albik i Rubik. Albik to białe bulwy, które mogą przypominać maczugę, a Rubik to fioletowe bulwy o nieregularnym kształcie.

Topinambur to roślina, którą powinni poznać wszyscy zainteresowani zdrowym stylem życia. Topinambur pozytywnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, wspierając działanie wielu układów, a ponadto może stać się ciekawym, a przy tym bardzo smacznym dodatkiem do diety.