Trendy w dietetyce 2024. Holistyczne podejście do zdrowia – nowoczesne modele żywieniowe

Trendy w dietetyce 2024 - zdjęcie
Dietetyka jako dziedzina wiedzy rozwija się niezwykle prężnie, a znajomość nowoczesnych modeli żywieniowych może pomóc w zachowaniu zdrowia i optymalnego samopoczucia. Warto na pewno zwrócić uwagę na rosnącą popularność diet zakładających duże spożycie produktów pochodzenia roślinnego. Kluczem do sukcesu jest poznanie swojego organizmu i dobranie takiego sposobu żywienia, który pomoże zadbać o homeostazę.
 

Kluczowe wnioski z artykułu:

  • W 2024 roku coraz większą popularność zdobywają diety roślinne, takie jak fleksitarianizm, wegetarianizm i diety oparte na produktach roślinnych, co często określa się jako trend Plant Forward.
  • Leki wspomagające odchudzanie, takie jak semaglutyd, zyskują na znaczeniu jako szybkie rozwiązanie w walce z otyłością
  • Zrównoważone żywienie i dbałość o profil lipidowy stają się kluczowymi elementami profilaktyki chorób serca w 2024 roku.
  • Nowoczesne technologie, takie jak testy genetyczne i aplikacje mobilne, wspierają personalizację diety i zarządzanie zdrowiem.

Trendy w dietach 2024 – dietetyk zdradza, co wybierają konsumenci

Trendy dietetyki w 2024 roku obejmują przede wszystkim fleksitarianizm, wegetarianizm, a także inne rodzaje diet opartych w dużej mierze na produktach pochodzenia roślinnego. Znajomość poszczególnych modeli może pomóc w dobraniu optymalnej opcji dla swojego zdrowia i samopoczucia.

Fleksitarianizm, wegemoda i plant-based diets: rosnące zainteresowanie dietami roślinnymi

Fleksitarianizm, wegetarianizm oraz inne diety oparte w dużej mierze na roślinach to modele żywieniowe, które w ostatnim czasie znacząco zyskują na popularności (zjawisko to zyskało nawet własną nazwę: trend Plant Forward). Może wynikać to między innymi z faktu, że dieta roślinna wywiera korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie psychofizyczne człowieka. Uwagę zwraca też fakt, iż jadłospis bogaty w produkty roślinne jest przyjazny środowisku naturalnemu.

Zmniejszenie spożycia mięsa przy jednoczesnym zachowaniu różnorodności dietetycznej

Fleksitarianizm polega na redukcji spożycia mięsa i produktów zwierzęcych przy jednoczesnym zachowaniu jak największej różnorodności dietetycznej. Takie podejście łączy korzyści płynące z diety roślinnej z elastycznością w wyborze produktów mięsnych, co sprawia, że jest mniej wymagające i łatwiej akceptowane przez szeroką grupę osób. To, jaka dokładnie ilość mięsa znajdzie się w jadłospisie, zależy głównie od preferencji jednostki.

Wegemoda – trend w kierunku diety fleksitariańskiej oraz wegańskiej. Połączenie zdrowego odżywiania z troską o planetę

Wegemoda to połączenie dbałości o własne zdrowie z troską o klimat i środowisko. Obejmuje różne modele żywieniowe: od wspomnianej wyżej diety fleksitariańskiej po weganizm, czyli całkowitą rezygnację nie tylko z mięsa, lecz także ze wszystkich produktów zwierzęcych. W wegemodzie chodzi zarówno o zdrowe odżywianie, jak i o dbałość o kondycję planety. Coraz więcej osób decyduje się na ograniczenie spożycia produktów zwierzęcych, zastępując je roślinnymi alternatywami, co przyczynia się do zmniejszenia śladu węglowego, a co za tym idzie – ochrony środowiska.

Semaglutyd jako droga na skróty w walce z otyłością – rosnąca popularność leków wspierających procesy odchudzania wśród pacjentów

Semaglutyd to lek umożliwiający odchudzanie farmakologiczne. Pierwotnie wykorzystywany w leczeniu cukrzycy typu 2, w ostatnich latach znacząco zyskuje na popularności wśród osób zmagających się z otyłością. Jego wysoka skuteczność w redukcji masy ciała sprawia, że kuracja semaglutydem staje się jednym z chętniej wybieranych rozwiązań w 2024 roku. Dzięki temu, że wpływa na uczucie sytości, pomaga pacjentom w kontrolowaniu apetytu oraz liczby spożywanych kalorii. Warto jednak wiedzeć, że jego stosowanie może mieć negatywne skutki uboczne.

Profil lipidowy a zrównoważone żywienie – jak dieta wpływa na zdrowie serca

Zrównoważone żywienie odgrywa kluczową rolę w profilaktyce chorób serca. W 2024 roku coraz więcej uwagi poświęca się połączeniu zdrowych nawyków żywieniowych z regularnymi badaniami profilaktycznymi. Po ukończeniu 35. (mężczyźni) lub 45. roku życia (kobiety) warto wykonać lipidogram, zwłaszcza jeśli znajduje się w grupie ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia.

Zrównoważone żywienie – klucz do zdrowia serca. Jak połączenie etycznego jedzenia z dbaniem o profil lipidowy staje się trendem na rok 2024?

Zrównoważone żywienie, które łączy etyczne jedzenie z dbaniem o profil lipidowy, staje się jednym z najważniejszych trendów dietetyki na rok 2024. Ograniczenie spożycia mięsa i wybór produktów o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i trans, a także bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe przyczynia się do poprawy zdrowia układu sercowo-naczyniowego. W tym przypadku kluczowe jest też ograniczenie spożycia sodu, a więc preferowana będzie dieta niskosodowa.

Wpływ żywności funkcjonalnej na poprawę zdrowia układu sercowo-naczyniowego, odporności i regulacji nastroju

Żywność funkcjonalna, czyli produkty o dodatkowych korzyściach zdrowotnych, staje się coraz popularniejsza. Składniki takie jak kwasy omega-3, probiotyki czy antyoksydanty mogą pozytywnie wpływać na zdrowie układu sercowo-naczyniowego, poprawiać odporność oraz regulować nastrój.

Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe na obniżenie cholesterolu z olejami roślinnymi, orzechami i awokado

Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe, znajdujące się w olejach roślinnych, orzechach i awokado, pomaga w obniżeniu poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Włączenie wymienionych produktów do codziennego jadłospisu może znacznie poprawić zdrowie serca i zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia.

Jak dieta śródziemnomorska i DASH oraz niskosodowe modele żywieniowe wspierają zdrowie układu krążenia?

Dieta śródziemnomorska, DASH oraz niskosodowe modele żywieniowe są uznawane za jedne z najzdrowszych dla układu krążenia. Obfitują bowiem w warzywa bogate w antyoksydanty, owoce, pełnoziarniste produkty, ryby i zdrowe tłuszcze, co pomaga w utrzymaniu zdrowego profilu lipidowego i prawidłowego ciśnienia krwi. Poprawie ulega również gospodarka węglowodanowa.

Holistyczne podejście do zdrowia – interdyscyplinarne zespoły i personalizacja

Holistyczne podejście do zdrowia, które uwzględnia zarówno fizyczne, jak i psychiczne aspekty dobrostanu człowieka, z każdym rokiem zyskuje na znaczeniu. Interdyscyplinarne zespoły składające się z dietetyków, trenerów, psychologów, specjalistów od snu czy zarządzania stresem wspólnie pracują nad zdrowiem klientów.

Dietetyka 2.0: wpływ technologii na dietetykę – inteligentne wagi, aplikacje mobilne, smartwatche oraz narzędzia oparte na sztucznej inteligencji wspierają personalizację diety

Technologia odgrywa coraz większą rolę w dietetyce. Inteligentne wagi, aplikacje mobilne, smartwatche oraz narzędzia oparte na sztucznej inteligencji pomagają w personalizacji diety, liczeniu kalorii i monitorowaniu stanu zdrowia. Łatwość obsługi sprawia, że z powodzeniem mogą korzystać z nich zarówno osoby młode, jak i seniorzy.

Personalizacja diety na podstawie testów genetycznych i analizy stylu życia – jak indywidualne podejście staje się kluczem do skutecznego zarządzania zdrowiem?

Testy genetyczne i analiza stylu życia umożliwiają indywidualne podejście do diety. Dzięki temu dieta jest dostosowywana do unikalnych potrzeb i predyspozycji pacjenta, co zwiększa jej skuteczność w zarządzaniu zdrowiem.

Zespoły interdyscyplinarne i biohacking – integracja dietetyków z trenerami, psychologami i specjalistami ds. snu i stresu

Biohacking, czyli optymalizacja zdrowia poprzez zrozumienie i modyfikację własnych nawyków żywieniowych, snu i aktywności fizycznej, jest jednym z rosnących trendów we współczesnym ruchu wellness. Integracja dietetyków z trenerami, psychologami i specjalistami ds. snu i stresu pozwala na holistyczne podejście do zdrowia człowieka.

Zdrowe jelita i mikrobiota – nowy obszar zainteresowania dietetyki

Zdrowie jelit i mikrobiota zaczyna odgrywać kluczową rolę w dietetyce. Nowoczesne podejścia, takie jak modele żywieniowe RESMENA, koncentrują się na poprawie zdrowia jelit i pomagają zatroszczyć się o mikrobiom.

Modele żywieniowe RESMENA – nowoczesne podejście do walki z otyłością i poprawy lipidogramu

W przypadku modelu żywieniowego RESMENA można mówić o redukcji syndromu metabolicznego. Ta innowacyjna dieta, wspomagająca utratę masy ciała i pozytywnie wpływająca na stan układu sercowo naczyniowego, skupia się przede wszystkim na redukcji spożycia energii, zwiększeniu spożycia białka, regularnych posiłkach i kontroli indeksu glikemicznego.

Probiotyki i prebiotyki: jak wspierają zdrowie mikrobioty, poprawiając trawienie oraz wspomagając zrównoważoną dietę

Probiotyki i prebiotyki odgrywają kluczową rolę w zdrowiu mikrobioty jelitowej, a co za tym idzie – wspierają zrównoważoną dietę. Produkty prebiotyczne wspomagają proces trawienia i poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Dzięki temu można pozbyć się uciążliwych wzdęć czy zaparć.

Praktyczne wskazówki dietetyczne dla osób z chorobami serca

Choroby serca w znaczącym stopniu wynikają z niewłaściwego stylu życia. Aby poprawić swoje rokowania oraz jakość życia, każdy, kto zmaga się z tego typu schorzeniami, powinien przyswoić sobie praktyczne wskazówki dotyczące sposobu żywienia. Pomocny w ich wdrożeniu może okazać się dietetyk kliniczny. Zazwyczaj konieczna okazuje się dieta na obniżenie cholesterolu.

Korzyści wynikające z ograniczenia sodu w diecie: kontrola ciśnienia, poprawa funkcji serca

Ograniczenie spożycia sodu w diecie przynosi liczne korzyści, w tym kontrolę ciśnienia krwi i poprawę funkcji serca. Włączenie niskosodowych produktów do diety może znacząco poprawić stan zdrowia osób z chorobami układu krążenia.

Frakcja wyrzutowa serca (HFPEF) – jakie znaczenie ma dieta w leczeniu tej przypadłości?

Frakcja wyrzutowa serca to schorzenie, w którego leczeniu kluczową rolę odgrywa właśnie dieta. Właściwe odżywianie może pomóc w kontroli objawów oraz w poprawie jakości życia pacjentów borykających się z tą przypadłością. Uważa się, że warto postawić przede wszystkim na zwiększenie podaży produktów pochodzenia roślinnego w codziennej diecie. Pozwoli to poprawić profil lipidowy czy glikemię.

Kliniczne modele żywieniowe 2024 – ewolucja dietetyki klinicznej

Dietetyka kliniczna stale i intensywnie się rozwija, co przynosi spore korzyści zarówno w prewencji niektórych schorzeń, jak i w ich leczeniu. Trendy dietetyki to już nie tylko skuteczne odchudzanie, lecz także holistyczne podejście do zdrowia i indywidualne dopasowanie modelu żywienia do potrzeb i kondycji pacjenta.

Rewolucja w dietetyce klinicznej – nowe regulacje dla dietetyków świadczących usługi w ramach NFZ

Jak już zaznaczono wyżej, dietetyka kliniczna przechodzi prawdziwą rewolucję, wprowadzając nowe regulacje dla dietetyków świadczących usługi w ramach NFZ. Nowe zasady mają na celu poprawę jakości opieki dietetycznej i dostosowanie jej do indywidualnych potrzeb pacjentów. Usługi dietetyczne na NFZ są dostępne dla pacjentów zmagających się z otyłością oraz różnymi schorzeniami, m.in. cukrzycą, miażdżycą, alergiami pokarmowymi, chorobami układu pokarmowego. Przy opracowywaniu jadłospisu pod uwagę powinien być brany stan zdrowia i samopoczucia konkretnej osoby.

Diety lecznicze w aspekcie zdrowia metabolicznego. Jak nowe modele dietetyczne, takie jak RESMENA czy CRD, mogą wspierać zarządzanie profilami lipidowymi?

Nowe modele dietetyczne, takie jak dieta RESMENA czy dieta CRDs, wspierają zarządzanie profilami lipidowymi i zdrowiem metabolicznym. Kluczem do sukcesu jest spożywanie niedużych objętościowo, ale częstych posiłków. Powinny one oczywiście mieć odpowiednią wartość odżywczą. Tego rodzaju modele żywieniowe mogą być bazą diety miażdżycowej i innych diet zalecanych przy chrobach układu krążenia. Wyróżnia je fakt, że skupiają się na indywidualnym podejściu do żywienia i dostosowaniu jadłospisu do potrzeb pacjenta.

Trendy w diecie wspierające planetę: etyczne jedzenie i minimalizacja marnowania żywności

Troska o planetę, która jest wspólnym dobrem wszystkich ludzi, powinna przyświecać każdemu. Na szczęście coraz więcej osób zauważa, że proces wytwarzania oraz konsumowania żywności może być przyjazny nie tylko człowiekowi, ale i środowisku naturalnemu.

Transparentność w produkcji żywności (traceability, clean label, regionalizm)

Etyczne jedzenie oraz minimalizacja marnowania żywności stają się kluczowymi trendami dietetyki w 2024 roku. Transparentność w żywieniu obejmuje nurty takie jak:

  • traceability (identyfikowalność) – możliwość prześledzenia historii danego produktu i całego procesu jego wytworzenia, kluczowa w zróżwnoważonym przemyśle spożywczym;
  • clean label (czysta etykieta) – skład produktu ma być możliwie najkrótszy oraz w pełni zrozumiały dla konsumenta, a syntetyczne składniki zastąpione w miarę możliwości zdrowszymi alternatywami, np. pochodzenia roślinnego;
  • regionalizm – dieta oparta na produktach, które naturalnie występują na danym terenie.

Duży nacisk kładzie się na wspieranie ekologicznych metod uprawy, niekoniecznie na wielką skalę. Znaczącą rolę odgrywają też działania mające na celu walkę z głodem na świecie.

Personalizacja dietetyczna w oparciu o nutrigenomikę

Nutrigenomika to stosunkowo młoda nauka, łącząca ze sobą dwie dziedziny wiedzy: genetyka oraz dietetyka. Zakłada, że skoro ludzie są zróżnicowani genetycznie, nie wszyscy powinni odżywiać się dokładnie w ten sam sposób.

Nowe technologie żywności – jedzenie in vitro i alternatywy białkowe

Rosnącą popularnością cieszy się tak zwane jedzenie in vitro, które bywa też określane jako "czyste mięso" czy "mięso bez okrucieństwa". Może ono zostać wyprodukowane w tak zwanej procedurze in vitro, a więc nie wymaga zabicia zwierzęcia. Zainteresowanie dietetyków wzbudzają też wspomniane już alternatywy roślinne białka, które można spożywać zamiast lub oprócz produktów mięsnych.

Znaczenie technologii w zrównoważonym żywieniu i personalizacji diet

Żywność wytwarzana przy pomocy nowoczesnych technologii może się okazać przyszłością przemysłu spożywczego. Nierzadko określa się ją mianem novel food. Technologii coraz częściej używa się też w charakterze wsparcia dla osób o specjalnych potrzebach dietetycznych i tych, które po prostu chcą się lepiej odżywiać – nowoczesne urządzenia oraz sztuczna inteligencja mogą pomóc w osiąganiu celów zdrowotnych.

Wykorzystanie testów genetycznych i aplikacji do monitorowania profilu lipidowego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentów

Technologia odgrywa coraz większą rolę w zrównoważonym żywieniu i personalizacji diet. Testy genetyczne i aplikacje mobilne pozwalają na monitorowanie profilu lipidowego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentów, co przyczynia się do lepszego dostosowania diety. Niektórym potrzebna może być przecież dieta bezglutenowa, a innym – pozbawiona nabiału.

Rozwój innowacji wspierających inteligentne planowanie posiłków oparte na indywidualnych potrzebach żywieniowych

Rozwój innowacji takich jak inteligentne planowanie posiłków sprawia, że personalizacja diety staje się łatwiejsze. Dzięki temu model żywienia jest dostosowana do indywidualnych potrzeb i preferencji jednostki, co w znaczącym stopniu zwiększa skuteczność diety. Ponadto prewencyjne modele żywieniowe mogą pomóc jednostce w ustrzeżeniu się przed schorzeniami, na które jest najbardziej narażona. Przykładowo osobę, w której rodzinie często występują schorzenia układu krążenia, powinna zainteresować dieta na zdrowe serce.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Dieta i odchudzanie

Owoc kaki (persymona): wartości odżywcze, prozdrowotne i składniki aktywne
Owoc kaki, czyli persymona, to niesamowity produkt spożywczy, który wciąż bardzo rzadko gości na europejskich talerzach. To egzotyczny owoc o charakterystycznym smaku, który stale zyskuje na popularności wśród dietetyków ora...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Układ nerwowy

Zaburzenia lękowe: diagnoza, leki i terapia CBT w atakach paniki
Zaburzenia lękowe to powszechny problem dotykający milionów ludzi na całym świecie, często utrudniający codzienne funkcjonowanie. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, jakie leki przeciwlękowe mogą pomóc oraz dlaczego terapia poznawczo...

Układ rozrodczy i moczowy

Inkontynencja: przyczyny, rodzaje i skuteczne leczenie nietrzymania moczu (NTM)
Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu i kału, dotyczy coraz większej liczby ludzi. To problem, o którym trzeba mówić głośno, ponieważ znacznie obniża on jakość życia milionów osób oraz negatywnie wpływa na ich zdrowi...

Układ pokarmowy

Leki na problemy trawienne – ranking preparatów na wzdęcia, zaparcia i biegunki
Problemy trawienne, takie jak wzdęcia, zaparcia czy biegunki, mogą znacząco obniżać komfort życia. Na szczęście istnieje wiele skutecznych sposobów na szybkie uporanie się z tymi dolegliwościami....

Choroby kobiece

Badania na tarczycę FT3, FT4, TSH – jak i kiedy je wykonać? Interpretacja wyników i normy pracy tarczycy
Brak energii, złe samopoczucie, zbyt niska lub wysoka masa ciała – każdy z tych objawów może wiązać się z zaburzeniami hormonalnymi. Regularne badanie tarczycy, a zwłaszcza poziomu hormonów przez nią produkowanych, to pierwszy...

Choroby skóry

Jak powstają zaskórniki zamknięte? Jak się ich pozbyć?
Zaskórniki zamknięte są jednym z najczęstszych problemów skórnych, które dotykają osoby w różnym wieku. Chociaż najczęściej pojawiają się w okresie dojrzewa...

Układ pokarmowy

Szukasz dobrego suplementu wspierającego funkcjonowanie wątroby?
Wątroba to jeden z najważniejszych organów wewnętrznych człowieka. W prawidłowo funkcjonującej wątrobie zachodzi ponad 500 reakcji chemicznych i metabolicznych. Aby...

Kosmetyki i uroda

Zbawienna moc odżywek - czyli walka z wypadającymi włosami
Niedobory witamin i minerałów, zaburzenia hormonalne, geny, a także brak odpowiedniej ochrony i przesadna stylizacja to najczęstsze przyczyny osłabienia i utraty włosów. Walkę z tym problemem można prowadzić n...

Choroby męskie

Zakola problem wielu mężczyzn – kilka rad jak sobie z nimi poradzić?
Wielu mężczyzn zmaga się łysieniem. Przypadłość ta nie dotyczy tylko mężczyzn w dojrzałym wieku, ale i tych około 20-30. roku życia. Jak sobie z tym radzić?...

Kosmetyki i uroda

Sucha skóra w zimę? Razem sobie poradzimy!
Gdy przychodzą chłodne dni, skóra szczególnie na naszych buziach zaczyna być nieprzyjemnie ściągnięta, szczypie i piecze. Na dworze mróz i zimny w...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem