Uwaga: kleszcze! Czyli bezpieczeństwa w lesie podczas zbierania grzybów nigdy za wiele

Wycieczki na łono natury lub trekking po lesie są jedną z ulubionych form aktywności w okresie wiosennym i letnim. Uprawianie sportu z pewnością pozytywnie wpływa na pracę organizmu oraz sylwetkę, niemniej jednak nawet krótkotrwałe przebywanie w zalesionej lub trawiastej okolicy może skończyć się ukąszeniem przez kleszcza. Kleszcze są niewielkimi insektami, które żywią się krwią zwierzęcą lub ludzką. Obecnie uważane są za największe zagrożenie dla człowieka w umiarkowanej strefie klimatycznej. Podczas ukąszenia przenoszą groźne dla zdrowia wirusy i bakterie, dlatego w czasie przebywania na obszarach szczególnie zagrożonych ich bytowaniem warto zachować ostrożność. Co warto wiedzieć o kleszczach?

Zobacz też artykuł: Wakacje w lesie - jak postępować w razie ukąszenia przez kleszcza lub węża?

Z artykułu dowiesz się: 

• co charakteryzuje kleszcze?
• czym różnią się zwykłe gatunki kleszcza od latających?
• jakie środki na kleszcze sprawdzą się najlepiej?
• jak przygotować się do wyprawy outdoorowej, aby uniknąć ukąszenia przez kleszcza?
• jak chronić zwierzęta domowe przed ukąszeniem kleszcza?

Kleszcze – co to za stworzenia?

Kleszcz jest niewielkim insektem klasyfikowanym przez naukowców jako pajęczak. Należy do grupy roztoczy i jest najliczniejszym przedstawicielem tego gatunku w środowisku naturalnym. Jego cechą charakterystyczną jest krótki tułów oraz 4 pary odnóży, które pozwalają mu na mocne przyczepienie do ciała swojego żywiciela, czyli człowieka lub zwierzęcia. Główną częścią jego budowy jest układ ssący oraz aparat żołądkowy, w którym dochodzi do kumulacji pobieranego pożywienia, niezbędnego do dalszego rozwoju insekta. W jamie gębowej kleszcza znajduje się żądło, które dzięki charakterystycznej, kolczastej budowie z łatwością przebija się przez powłoki skórne człowieka, co umożliwia mu rozpoczęcie pobierania krwi. 

Kleszcze odpowiedzialne są za przenoszenie groźnych wirusów i bakterii, które po dostaniu się do krwioobiegu ludzkiego, prowadzą do rozwoju ogólnoustrojowych chorób. Najbardziej znanymi, odkleszczowymi chorobami są:

• borelioza,
• kleszczowe zapalenie mózgu,
• babeszjoza.

Po każdym, nawet krótkotrwałym przebywaniu na terenie trawiastym warto dokładnie obejrzeć swoje ciało, w celu znalezienia na jego powierzchni insekta. Usunięcie kleszcza, w okresie nie dłuższym niż do 24 godzin po jego przytwierdzeniu do ciała, pozwala uchronić się przed przedostaniem patogenów do organizmu. 

Latające kleszcze – czym się różnią od zwykłych?

Na skutek zmian klimatycznych, w lasach, na miejskich terenach zielonych oraz parkach coraz częściej obserwuje się inwazje latających kleszczy. To potoczna nazwa strzyżaka sarniego, który w ostatnim czasie jest równie wszechobecny, co kleszcze zwyczajne. Czym latające kleszcze różnią się od zwykłych przedstawicieli tego gatunku?

• strzyżak sarni jest owadem, z kolei kleszcz - pajęczakiem,
• zwyczajne kleszcze nie posiadają skrzydeł, a przedostają się na człowieka podczas nawet najmniejszego otarcia o wysoką trawę,
• latający kleszcz, po wbiciu się w swojego żywiciela natychmiast odrzuca skrzydła,
• zwykłe kleszcze są odpowiedzialne za przenoszenie wirusów i bakterii, które prowadzą do rozwoju ciężkich, ogólnoustrojowych chorób,
• ukąszenie latającego kleszcza jest znacznie bardziej bolesne, z kolei zwykłego - praktycznie niewyczuwalne.

Co odstrasza kleszcze?

Ocieplenie klimatu sprawiło, że sezon aktywności kleszczy znacznie się wydłużył. Obecnie okres ich aktywności rozpoczyna się bardzo wczesną wiosną, a kończy się wraz z pojawieniem pierwszych przymrozków. Dodatkowo, ciepłe zimy sprawiają, że spora część insektów przeżywa ten okres, dlatego też każdego roku odnotowuje się więcej przypadków ukąszeń, które prowadzą do rozwoju ciężkich, ogólnoustrojowych chorób.

Kleszcze są insektami, które obecnie można spotkać na każdym terenie zielonym, również w mieście lub własnym, przydomowym ogrodzie. Do człowieka przyciąga do ciepło ciała, zapach potu, mikro drgania oraz wydychany w procesie oddychania dwutlenek węgla. Aby zapobiec ukąszeniu, które jest niebezpieczne dla zdrowia człowieka, warto dowiedzieć się, jakie środki i substancje odstraszają kleszcze.

• olejki eteryczne: lawendowy, tymiankowy, cytrynowy miętowy - intensywne zapach skutecznie odstraszają kleszcze i pomagają uchronić się przed ich przedostaniem na ubranie oraz ciało,
• repelenty - to specjalnie opracowane środki, które dzięki zapachowi odstraszającemu kleszcze pozwalają uchronić się przed ukąszeniem. Dostępne są w formie sprayu, dzięki czemu można bezpiecznie aplikować je na ubranie czy ciało przed spacerem na teren zielony,
• opaska na rękę - to specjalnie opracowana opaska przeciwkleszczowa, polecana dla dzieci. Opaska wytwarza ultradźwięki niesłyszalne dla człowieka, które skutecznie blokują narząd Hallera obecny na ciele kleszcza, dzięki czemu możliwe jest uniknięcie ukąszenia.

Środek na kleszcze – jaki wybrać?

Nawet krótkotrwała wycieczka do lasu czy łąkę może zakończyć się przedostaniem kleszcza na ciało. Ze względu na ich niewielki rozmiar warto zabezpieczyć się przed wyjściem, aby nie dopuścić do ukąszenia przez niebezpiecznego pajęczaka.

Wiele osób zastanawia się, jaki środek na kleszcze wybrać. Skutecznym preparatem odstraszającym insekty są środki do rozpylania na odzież i skórę, które w swojej recepturze zawierają substancje zapachowe. Najskuteczniejszym sprayem na kleszcze są wyroby zawierające substancję o nazwie DEET. To związek chemiczny, który sprawia, że pajęczaki nie są w stanie wyczuć zapachu człowieka. Innym, skutecznym środkiem na kleszcze są olejki eteryczne o intensywnym zapachu, na przykład lawendowym lub miętowym. To woń nielubiana przez insekty, a aplikacja kilku kropel na ciało lub odzież skutecznie maskuje naturalny zapach ludzkiego potu.

Co na kleszcze przygotować podczas wyprawy?

Wyprawa do lasu w czasie trwania sezonu na kleszcze wiąże się z ryzykiem ukąszenia przez pajęczaka. Przed wyprawą warto przygotować sobie niezbędnik lub wzbogacić apteczkę o środki, które odstraszają kleszcze lub pozwolą na ich natychmiastowe usunięcie z ciała. Wśród najważniejszych produktów, które warto zabierać ze sobą na wyprawę do lasu powinny się znaleźć:

• spray na kleszcze,
• zestaw do usuwania kleszcza, 
• środki do odkażenia miejsca po wyciągnięciu kleszcza, na przykład płyn do dezynfekcji rany,
• środki opatrunkowe, które pomogą zabezpieczyć ranę po wyciągnięciu pajęczaka przed zakażeniem,
• odpowiednią odzież, czyli bluzę z długim rękawem, długie skarpety, długie spodnie, kalosze oraz czapkę.

Zastosowanie środków odstraszających kleszcze oraz odpowiedni ubiór pozwolą skutecznie zabezpieczyć się przed przedostaniem kleszcza na ciało i konsekwencjami ukąszenia.

Jakie preparaty użyć na kleszcze dla psa i innych domowych zwierzaków?

Zwierzęta domowe, czyli koty i psy również narażone są na ukąszenie przez kleszcza. Do ich organizmów, wraz z śliną pajęczaka wirusy i bakterie przedostają się dokładnie takim sposobem, jak do krwioobiegu ludzkiego, dlatego niezbędne jest ich zabezpieczenie przed pójściem na spacer do lasu czy inny teren zielony. Jakie środki warto zastosować?

• obrożę odstraszającą kleszcze,
• krople do aplikacji na kark o zapachu odstraszającym pajęczaki,
• repelenty w sprayu do opryskiwania sierści pupila.

Po każdym powrocie z leśnej wycieczki warto dokładnie obejrzeć zwierzę. Szybkie odnalezienie kleszcza i usunięcie go z ciała zwierzęcia pozwoli zapobiec przedostaniu się patogenów do ich krwioobiegu.