Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?

W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań. Wiedza na temat tego wirusa może pomóc opiekunom uniknąć wielu stresujących sytuacji.

Przeziębienia u dzieci są niezwykle częste. Każdy rodzic zmaga się z nimi zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Jednak ważne jest rozpoznanie, z czym ma się do czynienia, aby wdrożyć odpowiednie leczenie. Czasami zwykły katar lub kaszel, może się przerodzić w coś poważniejszego w szybkim tempie — szczególnie u najmłodszych. Wirus RSV może dawać takie same objawy jak przeziębienie. Niestety niektórzy są bardziej narażeni na powikłania niż inni. Dlatego warto wiedzieć, jakie objawy daje przeziębienie i co powinno zaniepokoić rodziców.

Warto również zapoznać się z artykułem: przeziębienie — objawy, przyczyny i leczenie, w którym jest więcej informacji dotyczących rozpoznania i leczenia infekcji. W przypadku zachorowania na RSV ważne jest szybkie rozpoznanie i monitorowanie stanu dziecka, gdyż choroba może zająć drogi oddechowe.

Z poniższego artykułu dowiesz się m.in. tego:

• Co to jest wirus RSV?
• Jak długo trwa i jakie daje objawy?
• Czy jest zaraźliwy?
• Jakie mogą być powikłania?
• Czy po przechorowaniu nabywa się odporność?
• Jak leczyć RSV?

Czym jest wirus RSV?

W okresie jesienno-zimowym jest jednym z częściej występujących wirusów obok przeziębienia i grypy. Wirus RSV u dzieci odpowiada za wywoływanie infekcji dróg oddechowych. Narażone na zachorowanie są zarówno dzieci, jak i dorośli. W większości przypadków daje objawy podobne do przeziębienia. Niestety pewne grupy są narażone na cięższy przebieg wywołany tym patogenem. Szczególnie ciężko mogą go przechodzić najmłodsi. U wcześniaków  wirus także może wywołać powikłania. Ponadto w grupie ryzyka są również osoby starsze i z obniżoną odpornością. Wzrost zachorowań przypada na okres od października do kwietnia. Dlatego istotna jest wczesna profilaktyka i umiejętność rozpoznania niepokojących objawów. Nie należy także zwlekać z wizytą u lekarza, gdyż wirus może zająć górne drogi oddechowe, a nawet płuca. Czasami konieczna jest hospitalizacja. Co roku na odziały dziecięce, w okresie zwiększonej zachorowalności dużo małych pacjentów trafia właśnie z powodu wirusa RSV.

Wirus RSV u dzieci – jakie są pierwsze objawy i jak długo trwa leczenie?

Wystąpienie objawów może nastąpić od 3 do 6 dni od kontaktu z patogenem. Patogen może wywoływać różny przebieg choroby. Wszystko zależy od wieku i stanu zdrowia osoby zarażonej. Dorośli i starsze dzieci zazwyczaj przechodzą wirusa delikatnie bez żadnych powikłań. Zazwyczaj nawet nie wiedzą, że chorują właśnie na to — biorąc swoje objawy za zwykłe przeziębienie. W takich przypadkach wystarczy leczenie objawowe i skorzystanie ze znanych sposobów na zwalczenie infekcji. Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie po 1-2 tygodniach. Niestety objawy wirusa RSV u dzieci w wieku poniżej 2 lat mogą wywoływać powikłania. Tak samo, jak u osób starszych i z obniżoną odpornością. Wtedy konieczne jest wdrożenie przez lekarza dodatkowego leczenia np. antybiotykiem. W cięższych przypadkach wymagana jest także hospitalizacja. Wśród pierwszych objawów świadczących o zachorowaniu można wyróżnić m.in.:

• katar lub zatkany nos,
• kaszel,
• zmęczenie,
• brak apetytu,
• niska gorączka,
• ból głowy,
• ból gardła.

U niemowląt pierwsze objawy mogą być trudniejsze do dostrzeżenia. Szczególnie niebezpieczne może być odwodnienie i duszności, a nawet bezdechy. Dlatego konieczna jest obserwacja dziecka i w przypadku niepokojących objawów szybkie udanie się do lekarza. Wirus RSV u dzieci — objawy to m.in.:

• duszności,
• bezdechy,
• szybki i płytki oddech,
• kaszel,
• drażliwość,
• brak apetytu,
• ospałość,
• odwodnienie,
• świszczący oddech.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów konieczna jest konsultacja lekarska. U niemowląt wirus może szybko przerodzić się w zapalenie płuc. Najbardziej niepokojące objawy świadczące o zajęciu płuc to: duszności, sinica, świszczący oddech i trudności w oddychaniu. Takie objawy u najmłodszych zawsze wymagają hospitalizacji. Jeżeli dziecko jest starsze i nie występują niepokojące objawy, to lekarz może zdecydować o leczeniu RSV w domu przy użyciu domowych sposób i środków przeciwbólowych lub przeciwgorączkowych. W przypadku odwodnienia konieczne będzie także podanie elektrolitów, gdyż taki stan jest niebezpieczny u dzieci w każdym wieku. Zazwyczaj objawy ustępują mniej więcej po dwóch tygodniach.

Czy zakażenie RSV jest zaraźliwe?

Wirus RSV u dzieci przenosi się drogą kropelkową. Z tego powodu jest wyjątkowo zaraźliwy. Można się nim zarazić poprzez kontakt z osobą zarażoną, a objawy zazwyczaj rozwijają się w przeciągu paru dni. Ponadto u niemowląt i osób z obniżoną odpornością, patogen może się utrzymywać w organizmie nawet przez 4 tygodnie. Z tego powodu w okresie jesienno-zimowym notuje się ogromny wzrost zachorowań na wirusa RSV, zwłaszcza u dzieci. Do zarażenia może dojść podczas kontaktu osobistego z osobą zarażoną — kichanie, kaszel. Jednak istnieje możliwość zarażenia się poprzez kontakt z tym samym przedmiotem co osoba chora. Dlatego tak ważne jest stosowanie środków zaradczych zmniejszających ryzyko zachorowania. 

Kiedy trzeba udać się do szpitala? Najczęstsze powikłania zakażenia wirusem RSV u dzieci

Szczególnie narażone na powikłania są dzieci do drugiego roku życia i osoby o obniżonej odporności. Do powikłań wywołanych wirusem RSV zaliczyć można:

• zapalenie płuc,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Powikłania związane z wirusem RSV mogą prowadzić nawet do zagrożenia życia. Z tego powodu zauważając u najmłodszych niepokojące objawy, należy niezwłocznie wezwać pomoc. Sytuacje wymagające natychmiastowego udania się do szpitala to m.in.:

• sinica — zasinienie u niemowlęcia oznacza niedotlenienie. Taka sytuacja wymaga natychmiastowej interwencji, gdyż grozi uduszeniem się malca,
• brak apetytu,
• odwodnienie — szczególnie niebezpieczne u niemowląt. Do jego objawów można zaliczyć brak łez podczas płaczu, sucha pieluszka lub mała ilość moczu,
• apatia, zmęczenie i nadmierna senność,
• bezdechy — mogą prowadzić do uduszenia się dziecka,
• krótki, płytki i szybki oddech — może świadczyć o zajęciu płuc.

W takich przypadkach nie należy zwlekać, w przypadku najmłodszych liczy się każda chwila.

Jeżeli zarażeniu nie towarzyszą niepokojące objawy i lekarz nie zdecyduje inaczej, to leczenie może odbywać się w warunkach domowych, jednak konieczna jest obserwacja malca. To ile trwa wirus RSV u dzieci, zależy od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta, odporności organizmu i wieku. W każdym przypadku może wyglądać to inaczej.

Czy dziecko może zachorować więcej niż raz na wirusa RSV?

Niestety wirus RSV u dzieci może występować sezonowo. Oznacza to, że przechorowanie wirusa nie daje całkowitej odporności na ten patogen. Choroba może nawracać w każdym wieku. Jednak, zazwyczaj najsilniejsze objawy daje zachorowanie pierwotne — czyli pierwszy kontakt z wirusem, zwłaszcza u dzieci do 2 roku życia. Wśród starszych dzieci, które przechorowały wirusa, zazwyczaj zachorowania wtórne mają mniejsze natężenie i bardziej przypominają zwykłe przeziębienie. Niestety powtarzające się zakażenia mogą powodować infekcje dolnych dróg oddechowych, a nawet zaostrzenie astmy. Dlatego warto wiedzieć, że przechorowanie nie chroni przed kolejnym zarażeniem. Konieczne jest stosowanie środków zaradczych i dbanie o odporność w każdym wieku.

Profilaktyka w zakażeniach wirusem RSV – czy są skuteczne szczepionki i leki na RSV u dzieci?

Najważniejsza w celu uniknięcia zarażenia się wirusem RSV jest profilaktyka polegająca na:

• unikaniu kontaktu z chorymi,
• częstym myciu rąk,
• dezynfekcji powierzchni użytkowych,
• ograniczeniu przebywania z niemowlętami w tłocznych i publicznych miejscach w okresie zwiększonego ryzyka zachorowań,
• zakrywaniu twarzy podczas kaszlu i kichania,
• unikaniu całowania niemowląt podczas przeziębienia.

Niestety nie wymyślono szczepionki chroniącej przed zachorowaniem na wirusa RSV. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. W niektórych przypadkach może zostać podany lek Paliwizumab, który podaje się w formie szczepionki co miesiąc w okresie zachorowań. Jednak jest to lek refundowany tylko w nielicznych przypadkach. Zakwalifikowane do programu mogą być dzieci urodzone przed 33 tygodniem życia lub ze stwierdzonym BPD — dysplazja oskrzelowo-płucna. 

Nie istnieje również skuteczny lek na RSV. Objawy zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu dwóch tygodni. Z tego powodu wdrażane jest leczenie objawowe, polegające na podawaniu środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Ważne jest również częste usuwanie wydzieliny z nosa u najmłodszych. Konieczne jest także odpowiednie nawodnienie. Można także stosować leki na kaszel w przypadku duszności. Ważne, aby wcześniej skonsultować objawy ze specjalistą. Lekarz może zlecić badanie krwi i moczu w celu potwierdzenia wirusa. Dostępne są również testy antygenowe wykrywające wirus RSV u dzieci i dorosłych. W przypadku kaszlu może być konieczny rentgen w celu wykluczenia poważniejszego przebiegu choroby.