Witamina C (kwas askorbinowy) – właściwości i źródła. Jakie są skutki niedoboru lub nadmiaru witaminy C?

Witamina C jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Nie tylko wpływa ona na odporność, ale również uszczelnia naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi. Przeczytaj, gdzie występuje witamina C i jak objawia się jej niedobór.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jaką funkcję w organizmie pełni witamina C,
• w jakim pożywieniu występuje witamina C,
• jak objawia się niedobór witaminy C,
• jakie są skutki nadmiaru witaminy C,
• jakie jest dzienne zapotrzebowanie na witaminę C,
• czy lepsza jest witamina C lewoskrętna, czy prawoskrętna.

Przeczytaj też: Jarmuż – właściwości zdrowotne i najlepsze przepisy. Czy warto jeść jarmuż?

Witamina C – jaką rolę odgrywa w organizmie?

Witamina C, inaczej kwas askorbinowy, to związek niezbędny do funkcjonowania organizmów żywych. Jej właściwości od dawna są wykorzystywane w medycynie, ale znalazła ona zastosowanie także w kosmetyce. Witamina C skutecznie wspiera odporność, a ponadto jest skutecznym przeciwutleniaczem, zwalcza wolne rodniki i poprawia pracę układu krążenia.

Wśród najważniejszych funkcji, jakie witamina C pełni w organizmie człowieka, wymienia się:

• regulację procesów pochłaniania drobnoustrojów przez leukocyty,
• przyspieszenie gojenia ran, hamowanie krwawienia dziąseł,
• wzmacnianie i uszczelnianie naczyń krwionośnych,
• spowalnianie procesów starzenia się skóry,
• obniżanie ciśnienia krwi i cholesterolu,
• regulację produkcji kolagenu.

Witamina C wspomaga również organizm w schorzeniach sercowo-naczyniowych i chorobie wieńcowej oraz wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Dzięki działaniu przeciwutleniającemu kwas askorbinowy zwalcza wolne rodniki przyczyniające się do uszkodzenia DNA, zmniejszając ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Witamina C bierze też udział w biosyntezie kolagenu, czyli białka występującego w kościach, zębach, skórze, chrząstce, rogówce oka i tkance łącznej.

Coraz częściej mówi się także, że kwas askorbinowy może wspomagać walkę z nowotworami. Zdaniem naukowców z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Kansas witamina C podawana razem z lekami przeciwnowotworowymi może przyspieszać zabijanie komórek nowotworowych oraz łagodzić skutki uboczne chemioterapii i radioterapii. Badacze podkreślają jednak, że takie efekty można osiągnąć, wyłącznie podając witaminę C dożylnie – dzięki temu działa ona szybko i dociera do miejsc, w których jest najbardziej potrzebna. Kwas askorbinowy przyjmowany doustnie nie dał takich rezultatów.

Witamina C – występowanie. Witamina C w pożywieniu

Największa ilość witaminy C występuje w:

• dzikiej róży – od 250 do 800 mg w 100 g,
• czarnej porzeczce – od 150 do 300 mg w 100 g,
• papryce – od 125 do 200 mg w 100 g,
• brukselce – od 65 do 145 mg w 100 g,
• brokułach – od 65 do 100 mg w 100 g.

Z bogactwa witaminy C słyną również acerola oraz jagody camu camu – dane mówiące o zawartości kwasu askorbinowego dotyczą jednak świeżych owoców, które w Polsce są trudno lub w ogóle niedostępne.

Doskonałym źródłem witaminy C są też inne owoce i warzywa. Najwięcej kwasu askorbinowego możemy znaleźć w:

• jeżynach, pomarańczach, kiwi, ananasach, grejpfrutach, truskawkach, malinach, jabłkach, cytrynach;
• cebuli, szpinaku, kapuście, jarmużu, kalafiorze, zielonym groszku, pomidorach, karczochach, ziemniakach, kalarepie.

Witaminę C zawierają ponadto owoce aronii, niektóre przyprawy, takie jak kardamon, oraz słynące z niezwykłych właściwości prozdrowotnych daktyle.

Niedobór witaminy C – skutki i objawy

Niedobór witaminy C może spowodować osłabienie naczyń włosowatych i doprowadzić do rozwoju niedokrwistości. Zbyt niski poziom kwasu askorbinowego w organizmie może przyczynić się także do rozwoju szkorbutu, astmy oraz zmian w kościach i chrząstkach.

Do charakterystycznych objawów niedoboru witaminy C zalicza się:

• ogólne osłabienie, szybkie męczenie się,
• bóle mięśni i stawów,
• brak apetytu,
• obniżenie odporności,
• infekcje i zapalenie błony śluzowej,
• trudności w gojeniu ran,
• skłonność do występowania siniaków
• rozpulchnione i krwawienie dziąseł.

Przewlekły niedobór witaminy C może również sprzyjać rozwojowi zmian nowotworowych i miażdżycy oraz wzrostowi ciśnienia tętniczego.

Nadmiar witaminy C. Czym grozi przedawkowanie witaminy C?

Kwas askorbinowy jest substancją rozpuszczalną w wodzie – to oznacza, że nie jest gromadzona w organizmie, tylko wydalana wraz z potem i moczem. Tym samym przedawkowanie witaminy C jest trudne – w reakcji na zbyt wysokie dawki organizm ogranicza jej wchłanianie. Nadmierne spożywanie witaminy C może jednak spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym bóle brzucha, nudności, wymioty czy biegunkę, oraz wysypkę skórną. Bardzo wysokie dawki kwasu askorbinowego mogą też przyczyniać się do zakwaszenia moczu, a w konsekwencji – powstawania kamieni nerkowych.

Witamina C – dawkowanie

Organizm człowieka nie jest w stanie wytwarzać witaminy C, dlatego musi ona być dostarczana wraz z pożywieniem lub pod postacią suplementów. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C jest uzależnione przede wszystkim od wieku oraz płci.

U niektórych osób istnieje zwiększone zapotrzebowanie na kwas askorbinowy. Są to:

• palacze,
• alkoholicy,
• osoby w podeszłym wieku,
• osoby z nadciśnieniem tętniczym,
• osoby chorujące na cukrzycę,
• kobiety w ciąży i karmiące,
• osoby będące pod wpływem silnego stresu,
• osoby cierpiące na zaburzenia czynności jelit,
• osoby przyjmujące niektóre leki, w tym barbiturany, sulfonamidy, aspirynę czy doustną antykoncepcję hormonalną.

Wyższe zapotrzebowanie na witaminę C występuje także podczas wymiotów, przy braku łaknienia oraz przy ciężkim, długotrwałym wysiłku fizycznym.

Witamina C lewoskrętna czy prawoskrętna?

Jakiś czas temu w niektórych internetowych źródłach pojawiły się informacje, że witamina C lewoskrętna jest lepsza od prawoskrętnej. Myląca zapewne okazała się litera L przy nazwie kwas L-askorbinowy, lecz nie ma ona żadnego związku ze skrętnością. Należy zatem wyraźnie podkreślić, że nie istnieje witamina C lewoskrętna – jest ona wyłącznie prawoskrętna. Tym samym każda witamina C wykazuje dokładnie takie samo działanie i nie należy dzielić ich na lepsze czy gorsze.

Witamina C to związek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wpływa na pracę układu immunologicznego i krwionośnego, przyspiesza gojenie ran, spowalnia starzenie się skóry i reguluje produkcję kolagenu. Największą zawartością witaminy C odznaczają się owoce i warzywa, dlatego dla zapewnienia jej odpowiedniego poziomu, warto uwzględnić je w codziennej diecie.