Witamina K – występowanie, niedobór i nadmiar. Jak poprawnie suplementować witaminę K?

Witamina K jest jedną z ważniejszych substancji niezbędnych do prawidłowej pracy całego organizmu – bierze udział w procesie krzepnięcia krwi i reguluje gospodarkę wapniową. Sprawdź, w jakich produktach występuje witamina K i jak rozpoznać jej niedobór.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jaką funkcję w organizmie pełni witamina K,
• jakie są rodzaje witaminy K,
• w jakich produktach spożywczych występuje witamina K,
• jakie są przyczyny i objawy niedoboru witaminy K,
• dlaczego niedobór witaminy K jest groźny dla noworodków,
• jakie są symptomy nadmiaru witaminy K,
• kiedy wymagana jest suplementacja witaminy K.

Przeczytaj też: Jarmuż – właściwości zdrowotne i najlepsze przepisy. Czy warto jeść jarmuż?

Jaka jest rola witaminy K w organizmie człowieka?

Pod pojęciem witaminy K kryje się grupa organicznych związków chemicznych, uznawanych za jeden z niezbędnych składników pokarmowych. Witamina K odgrywa bardzo istotną rolę w zachowaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu:

• bierze udział w procesie syntezy osoczowych czynników krzepnięcia krwi oraz białka protrombiny – w razie niedoboru któregoś z czynników, dochodzi do zaburzeń krzepnięcia krwi;
• wspomaga układ sercowo-naczyniowy – działa przeciwkrwotocznie i wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, zapobiegając ich zwapnieniom oraz pękaniu;
• wpływa na utrzymanie równowagi gospodarki wapniowej – uczestniczy w wychwytywaniu wapnia przez układ szkieletowy i wspiera formowanie tkanki kostnej;
• wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe i przeciwzapalne;
• może spowalniać rozwój chorób nowotworowych.

Rodzaje witaminy K

W warunkach naturalnych witamina K występuje w dwóch postaciach:

• witamina K1 – inaczej filochinon, fitomenadion lub fitonation. Ma postać żółtej cieczy, jest syntetyzowana przez rośliny, odporna na działanie temperatury i rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina K1 jest dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem, a znaleźć ją można w produktach pochodzenia roślinnego;
• witamina K2 – inaczej menachinon. Jest produkowana przez drobnoustroje, także te bytujące w ludzkim układzie pokarmowym, tworzące florę jelitową. Witamina K2 również jest rozpuszczalna w tłuszczach. Synteza witaminy K2 przez drobnoustroje występujące w jelicie czczym i krętym pokrywa znaczną część dobowego zapotrzebowania człowieka na tę substancję;
• witamina K3 – inaczej menadion. To syntetyczna pochodna witaminy K, rozpuszczalna w wodzie i cechująca się wyższą przyswajalnością niż naturalna witamina K1.

Witamina K – występowanie. W jakich produktach znajdziemy witaminę K?

Witamina K występuje przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego. Najbogatsze źródła witaminy K to warzywa o zielonym kolorze, które zawierają dużą ilość chlorofilu, w tym: brokuły, jarmuż, szpinak, brukselka, sałata rzymska, lodowa, rukola, roszponka, kapusta włoska czy szparagi. Witaminę znajdziemy też w natce pietruszki, botwince, selerze naciowym, awokado, ogórkach, cukinii, bobie i groszku.

Witaminę K możemy także dostarczać, spożywając inne warzywa i owoce – truskawki, brzoskwinie, kalafior, rzepę, ziemniaki, marchew czy karczochy. Znajdziemy ją również w orzechach, daktylach, produktach zbożowych, kaszy bulgur, oleju sojowym i topinamburze. Witaminę K zawierają też niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, choć występuje ona w nich w mniejszych ilościach. Są to: wątroba wołowa, jajka oraz mleko i jego przetwory.

Niedobór witaminy K – przyczyny i objawy

Do niedoboru witaminy K u osób dorosłych dochodzi stosunkowo rzadko. Dzieje się tak, ponieważ znaczną część dziennego zapotrzebowania na tę substancję pokrywa syntezowana przez mikroflorę jelitową witamina K2, a pozostałą uzupełnia dostarczana z pokarmem witamina K1.

Mimo to w niektórych sytuacjach może dojść do obniżenia poziomu witaminy K w organizmie. Zdarza się to najczęściej w przypadku poważnych schorzeń jelit i wątroby, długotrwałej antybiotykoterapii oraz przyjmowaniu leków przeciwzakrzepowych, przeciwdrgawkowych i pochodnych kwasu salicylowego.

Na niedobór witaminy K mogą być także narażone osoby cierpiące na zespół złego wchłaniania, chorujące na celiakię, mukowiscydozę lub przewlekłe zapalenie trzustki oraz po poważnych zabiegach operacyjnych. Do obniżenia stężenia witaminy K częściej dochodzi również u osób niedożywionych lub stosujących dietę ubogą w zielone warzywa.

Wśród objawów niedoboru witaminy K wymienia się:

• obfite miesiączki,
• krwiomocz,
• dłuższy czas krzepnięcia krwi,
• krwawienie z błon śluzowych – nosa czy układu pokarmowego,
• skłonność do powstawania siniaków,
• częste biegunki,
• wyższa podatność na infekcje bakteryjne.

Nadmiar witaminy K – czy można ją przedawkować?

Podobnie jak do niedoboru, do przedawkowania witaminy K też dochodzi dość rzadko. Nadmiar witaminy K może być jednak niebezpieczny dla zdrowia i przyczynić się do zachwiania równowagi organizmu. Zbyt wysoki poziom witaminy K może dawać takie objawy jak:

• nadmierna potliwość,
• uczucie gorąca,
• bóle serca,
• zaburzenia funkcjonowania i bóle wątroby.

Kiedy trzeba suplementować witaminę K?

Suplementacja witaminy K jest wymagana w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, które mogą wskazywać na jej niedobór. W takiej sytuacji należy skonsultować się z lekarzem, który – po potwierdzeniu diagnozy – zaleci zmianę diety oraz suplementację witaminy K. Jest ona także zalecana osobom z grupy ryzyka, ponieważ przedłużający się niedobór witaminy K może powodować poważne problemy zdrowotne:

• osteoporozę,
• niedokrwistość,
• uszkodzenia wątroby,
• żółtaczkę,
• zwapnienie naczyń krwionośnych,
• zaburzenia krzepliwości krwi.

Witamina K jest niezbędna dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Substancja ta bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, reguluje gospodarkę wapniową oraz wspomaga układ sercowo-naczyniowy. Niedobór witaminy K może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – szczególnie groźny jest dla noworodków, u których suplementację tej substancji stosuje się już w pierwszej dobie życia.