Wstrząs anafilaktyczny – jakie są przyczyny i jak postępować w razie wystąpienia?

Wstrząs anafilaktyczny – jakie są przyczyny i jak postępować w razie wystąpienia? - zdjęcie

Wstrząs anafilaktyczny to zaburzenie podstawowych czynności krążenia i/lub układu oddechowego, które mogą być wywołane czynnikiem alergicznym lub niealergicznym. Jest to ciężka reakcja nadwrażliwości na bodziec, który dla zdrowej osoby byłby dobrze tolerowany. W przypadkach wystąpienia silnej anafilaksji, niezbędną czynnością jest podanie odpowiedniej domięśniowej dawki adrenaliny.

Z niniejszego artykułu dowiesz się:

  • Co to jest wstrząs anafilaktyczny i czym się charakteryzuje;
  • Czym jest wywołany i jak postępować w przypadku udzielania pierwszej pomocy;
  • Jak zadbać o profilaktykę i jakie mogą być powikłania po przebytym ataku anafilaktycznym.

Więcej informacji na ten temat szczegółowego działania adrenaliny znajduje się tutaj: Adrenalina (Epinefryna) – jak na nas działa? – stosowanie oraz skutki uboczne.

Czym jest wstrząs anafilaktyczny?

Wstrząsem anafilaktycznym określany jest zespół ciężkich objawów chorobowych, wywołanych nadwrażliwością typu pierwszego (wg klasyfikacji angielskiego immunologa, Robina Coombsa). Reakcja anafilaktyczna wywołuje szereg procesów wewnętrznych, podczas których uwalniane są mediatory wywołujące niekorzystne stany organizmu. Szok anafilaktyczny cechuje się dużym niebezpieczeństwem dla stanu zdrowia człowieka. Sytuacja, która ma miejsce podczas ataku anafilaktycznego, jest dynamiczna i zmienna, a w skrajnych przypadkach może skończyć się śmiercią osoby dotkniętej wstrząsem. Kluczowe w postępowaniu z chorym jest udzielenie szybkiej i fachowej pomocy. Aspektem różniącym anafilaksję od wstrząsu anafilaktycznego jest występowanie hipotensji w tym drugim przypadku. Nagły spadek ciśnienia tętniczego to jeden z objawów ataku anafilaktycznego, który zmniejsza skuteczność przepływu krwi w tkankach. Nie można łączyć także wstrząsu anafilaktycznego z zespołem wstrząsu toksycznego.

Jakie są objawy wstrząsu anafilaktycznego?

Objawy wstrząsu anafilaktycznego pojawiają się po zetknięciu się osoby nadwrażliwej z czynnikiem wywołującym. W przypadku uczulenia, może być to reakcja anafilaktyczna po ukąszeniu owada, która trwa od kilku sekund, do kilku minut od momentu kontaktu. W niektórych przypadkach ciężka reakcja anafilaktyczna może wystąpić nawet kilkadziesiąt minut później, a w skrajnych sytuacjach (np. przy niektórych alergiach pokarmowych) po kilkudziesięciu godzinach. Im szybszy rozwój dynamicznych objawów ataku, tym większa szansa na ciężki przebieg wstrząsu. Jednym z początkowych symptomów zbliżającego się wstrząsu anafilaktycznego jest nabrzmienie błon śluzowych. Pojawiają się także alergiczne zmiany skórne, opuchlizna i zaczerwienienie, które zyskują na intensywności. W dalszej kolejności mogą pojawić się problemy z drożnością dróg oddechowych (skurcze krtani, obrzęk śluzówki czy języka uniemożliwia sprawne oddychanie) oraz z wydolnością sercowo-krążeniową (tachykardia, hipotensja, zatrzymanie akcji serca).

Co może spowodować wstrząs anafilaktyczny?

Wyróżnia się dwie grupy czynników, które mogą wywołać atak anafilaktyczny u osób nadwrażliwych. Najprostszy podział rozróżnia czynniki na alergiczne oraz niealergiczne. Wśród pierwszej grupy można wyodrębnić m.in. oddziaływanie:

  • Niektórych leków (np. aspiryny), a także niewłaściwego stosowania suplementów diety u osób nadwrażliwych na zbyt dużą podaż mikroskładników, co może przyczyniać się do powstawania wstrząsów anafilaktycznych;
  • Jadu owadów;
  • Materiału lateksowego;
  • Alergenów zawartych w składnikach żywnościowych;
  • Alergenów unoszących się w powietrzu.

Niealergiczne bodźce, które mogą przyczyniać się do powstawania niebezpiecznych stanów anafilaktycznych, to m.in.:

  • Szczepionki i różnorodne preparaty immunologiczne;
  • Zwiększona obecność agresywnych mediatorów w żywności;
  • Niezbadane dotąd konserwanty, czynniki występujące w środowisku, zanieczyszczenia żywności.

Wstrząs anafilaktyczny – co robić, pierwsza pomoc

Gwałtowny atak anafilaktyczny może rozwijać się bardzo dynamicznie, przez co występuje ograniczona możliwość udzielenia profesjonalnej pomocy przedmedycznej. W innych przypadkach zbliżający się atak może dać wyraźne symptomy, które pozwalają dostrzec niebezpieczeństwo (np. w przypadku niektórych alergenów, takich jak orzechy laskowe, może pojawiać się ból brzucha poprzedzający atak anafilaktyczny). Wciąż najczęstszą przyczyną zgonów pozostaje zbyt późna pomoc, dlatego w każdym przypadku należy działać możliwie szybko (w szczególności, gdy miał miejsce wstrząs anafilaktyczny u dziecka). Podstawowym zadaniem świadków jest zabezpieczenie osoby dotkniętej szokiem anafilaktycznym. Postępowanie podczas wstrząsu anafilaktycznego należy rozpocząć od odsunięcia czynnika, który wywołał ostrą reakcję alergiczną. Trzeba również sprawdzić, czy osoba oddycha prawidłowo oraz czy ma wyczuwalne tętno. Kolejny krok to powiadomienie ratowników medycznych o zaistniałej sytuacji. Może się zdarzyć, że poszkodowany ma przy sobie dawkę adrenaliny (oraz np. bransoletkę informującą, iż zmaga się z anafilaksją). Wówczas należy niezwłocznie podać zastrzyk, odbezpieczając nakładkę i celując w mięsień udowy. Do przyjazdu karetki osoba ze wstrząsem powinna pozostawać w bezpiecznej pozycji, najlepiej z nieco uniesionymi nogami.

Jakie mogą wystąpić powikłania po wstrząsie anafilaktycznym?

Atak anafilaktyczny to niezwykle niebezpieczny stan, który w najgorszym przypadku może zakończyć się śmiercią poszkodowanego. Osoby, które są narażone na nadwrażliwość pokarmową, np. na orzechy, powinny zadbać o odpowiednią profilaktykę pod kątem możliwości wystąpienia ataków anafilaktycznych. W wyniku wstrząsu może dojść do zatrzymania bądź ograniczenia akcji serca. To zaś prosta droga do uszkodzenia mózgu, czy wystąpienia zaburzeń prawidłowego rytmu serca. Kolejnymi powikłaniami po ataku anafilaktycznym mogą być: niewydolność nerek, zawał mięśnia sercowego, czy wstrząs kardiogenny. Najpoważniejszym powikłaniem po ataku jest śmierć, dlatego należy działać szybko i zdecydowanie, kiedy wstrząs nastąpi. Skutecznie udzielona pierwsza pomoc może uratować zdrowie i życie osoby.

Czy da się zapobiegać wstrząsowi anafilaktycznemu?

Kluczem w zapobieganiu wstrząsowi anafilaktycznemu jest profilaktyka. Należy się systematycznie badać pod kątem nadwrażliwości, w szczególności wtedy, gdy pojawiają się niepokojące objawy. Profilaktyka powinna być prowadzona w sposób logiczny, zatem jeśli jesteśmy uczuleni tylko na jad owadów, nie musimy unikać innych składników pokarmowych, które są dla naszego organizmu ważne. Przykładowo, nie powinniśmy unikać orzechów takich jak migdały, jeśli nie jesteśmy narażeni na reakcję anafilaktyczną. Co więcej, mogą one przyczynić się do poprawy stanu naszego zdrowia, wzmacniając naczynia krwionośne i naturalnie obniżając ciśnienie tętnicze krwi. Jeśli mieliśmy kiedykolwiek symptomy szoku anafilaktycznego, zaopatrzmy się w zestaw pierwszej pomocy, w doborze którego pomoże nam lekarz pierwszego kontaktu. Przede wszystkim jednak należy unikać kontaktu z alergenem (lub czynnikiem niealergicznym), który może wywołać u nas wstrząs anafilaktyczny.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....
Informacje dla pacjenta Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...
Przeziębienie i grypa Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....
Odporność, wzmocnienie organizmu Sok z brzozy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak dawkować sok z brzozy?
Sok z brzozy od dawna znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej jako środek na rozmaite dolegliwości. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje sok z brzozy i dlaczego warto włączyć go do diety?Co znajduje się w składzie soku z brzozy?Sok ...
Serce i układ krążenia Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...
Ciąża i dziecko Zespół Edwardsa – co to jest, jaki ma wpływ na dziecko i jakie są objawy trisomii chromosomu 18?
Ciąża to wspaniały okres w życiu każdej kobiety. Jednak czasem mogą pojawić się niespodziewane komplikacje w postaci chorób genetycznych dziecka. Przykładem takiej choroby jest Zespół Edwardsa. Niestety w zdecydowanej większości przypad...
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...
Układ pokarmowy Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta PDW (morfologia krwi) – wskaźniki, normy, obniżony. Wskaźnik anizocytozy płytek krwi
PDW to badanie, jedno ze składowych podstawowej morfologii, które pozwala ocenić zróżnicowanie płytek krwi pod kątem ich objętości. Innymi słowy, jest wskaźnikiem anizocytozy w wynikach morfologii krwi, który mierzy si...
Serce i układ krążenia Holter EKG: na czym polega, ile trwa i jak się przygotować? Wskazania i przebieg badania
Holter EKG pozwala dokonać pomiaru pracy najbardziej obciążonego organu naszego ciała - serca. Z poniższego artykułu dowiesz się: dlaczego coraz młodsi ludzie umierają na serce i jakie najczęstsze zaniedbania kardiologiczne stwierdzane s...
Układ rozrodczy i moczowy Ból jajnika: objawy, przyczyny, łagodzenie dolegliwości. Co wywołuje kłucie w jajniku?
Ból jajnika może być wyjątkowo niepokojący dla każdej kobiety. Ta nieprzyjemna dolegliwość objawia się kłuciem, uczuciem rozpierania po prawej lub lewej stronie podbrzusza....
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...
Informacje dla pacjenta Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić....
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Zdrowy tryb życia Dieta ketogeniczna (keto) – co należy wiedzieć i jakie są wady oraz zalety?
Ludzie od wieków stosują różne diety odchudzające. Najczęściej ma to miejsce, kiedy zbliża się wiosna i lżejsze ubranie odsłania krągłe kształty ciała. Nie zawsze jednak diety stosuje się w celach ...
Słuch i szumy uszne Świecowanie uszu – na czym polega i czy jest to bezpieczne? Czy warto kupić świece do uszu?
Regularne i prawidłowe dbanie o higienę uszu ma bardzo ważne znaczenie dla zdrowia oraz jakości słuchu. Zaniedbywanie bądź też błędy w czyszczeniu uszu mogą prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji, skutkujących nawet utratą słuchu, ...
Układ pokarmowy Metformina - panaceum XXI wieku? Wszechstronny lek, skuteczny nie tylko w leczeniu cukrzycy
Metformina to substancja, która od lat stosowana jest w leczeniu cukrzycy typu 2. Chociaż na rynku farmaceutycznym obecna jest już niemal pół wieku, wciąż odkrywane są nowe i wielokierunkowe efekty jej sto...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem