Zespół metaboliczny: nowa definicja, objawy i leczenie zespołu X

Zespół metaboliczny: nowa definicja, objawy i leczenie zespołu X - zdjęcie
Zespół metaboliczny to grupa czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2. Zespół ten obejmuje kilka wpływających na siebie wzajemnie czynników, a żeby zdiagnozować problem, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki, w tym szczegółowych badań krwi. Podczas leczenia stosuje się często farmakoterapię, ale kluczowe jest obniżenie masy ciała i kompleksowa zmiana trybu życia.

Z artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest zespół metaboliczny i jak go rozpoznać;
  • jakie są przyczyny wystąpienia zespołu metabolicznego;
  • jak tryb życia wpływa na rozwój zespołu metabolicznego;
  • w jaki sposób można leczyć zespół X.

Chcesz wiedzieć więcej o chorobach metabolicznych? Przeczytaj również artykuł: "Choroby metaboliczne: rodzaje, objawy i leczenie. Czy można im zapobiec?".

Czym jest zespół metaboliczny? Definicja i czynniki ryzyka

Tajemniczo brzmiący zespół metaboliczny X to zbiór zaburzeń metabolicznych będących czynnikiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2. Nazwa "zespół X” pochodzi jeszcze z lat 80. ubiegłego wieku, kiedy to próbowano zrozumieć mechanizmy powodujące insulinooporność i hiperinsulinomię. Obecnie wiemy na ten temat coraz więcej, co ułatwia diagnozę i leczenie.

Jak zdiagnozować zespół metaboliczny? Kryteria, które bierze się pod uwagę to: otyłość brzuszna, czyli obwód talii powyżej normy, wysoki poziom trójglicerydów, niski poziom HDL (tak zwanego "dobrego cholesterolu”), wysokie ciśnienie krwi oraz wysoki poziom glukozy na czczo. Osoba badana musi spełniać przynajmniej trzy z wymienionych warunków, żeby mogła zostać postawiona diagnoza.

Objawy zespołu metabolicznego – jak rozpoznać problem?

W przypadku zespołu metabolicznego objawy często nie są zauważane przez długi czas, dopóki nie staną się bardzo poważne. To niestety utrudnia leczenie, ponieważ im wcześniej wyłapie się nieprawidłowości, tym łatwiej doprowadzić organizm do równowagi. To właśnie dlatego tak ważne są regularnie wykonywane badania profilaktyczne, zwłaszcza w przypadku osób, które borykają się ze sporą nadwagą lub otyłością, ponieważ są one w grupie zwiększonego ryzyka. Problem najczęściej zostaje wyłapany przy okazji rutynowych badań zleconych z innych powodów. Coraz częściej lekarze starają się trzymać rękę na pulsie i dbać o regularne zlecanie swoim pacjentom badań profilu lipidowego i glukozy, nawet jeśli nie wykazują oni żadnych nietypowych objawów.

W przypadku zespołu metabolicznego przyczyny wciąż nie są do końca jasne. Z pewnością pewien wpływ na jego rozwój mają czynniki genetyczne, jednak odpowiadają one jedynie za pewne predyspozycje. Dopiero tak zwany zachodni styl życia znacząco zwiększa prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Mowa między innymi o pracy siedzącej i braku aktywności fizycznej oraz nadmiarze tłuszczu i cukrów prostych w diecie. Wszystko to może być przyczyną insulinooporności oraz problemów z ciśnieniem i cholesterolem.

Diagnoza zespołu metabolicznego – proces i badania diagnostyczne

Jak upewnić się, że to właśnie zespół metaboliczny? Lekarz zaczyna od zmierzenia obwodu talii oraz pomiaru ciśnienia. Następnie zleca badania krwi: profil lipidowy oraz poziom glukozy na czczo. Otrzymane wyniki wystarczą, żeby dobrze rozpoznać sytuację pacjenta i upewnić się, jakie działania można wdrożyć, żeby poprawić stan jego zdrowia. Dzięki wdrożeniu leczenia na wczesnym etapie jest spora szansa na uniknięcie poważnych dolegliwości takich jak choroby sercowo-naczyniowe czy cukrzyca.

Żeby otrzymać diagnozę, trzeba spełniać trzy z pięciu warunków:

  • obwód talii powyżej normy: 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet,
  • cholesterol HDL poniżej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet,
  • ciśnienie powyżej 130/85 mmHg,
  • wysokie stężenie trójglicerydów, powyżej 150 mg/dl,
  • glukozę na czczo powyżej 100 mg/dl.

Leczenie zespołu metabolicznego – farmakoterapia i zmiana stylu życia

Czy w przypadku zespołu metabolicznego leczenie przyniesie skutki? Jak najbardziej, jednak jedynie pod warunkiem kompleksowego podejścia do tematu. Celem powinno być ponowne doprowadzenie do równowagi organizmu poprzez zmianę stylu życia na zdrowszy i aktywniejszy. W tym procesie ważne jest poszerzenie swojej wiedzy o tym, co jest korzystne dla zdrowia, a co niekoniecznie i trzymanie się wyznaczonych reguł. Niestety na efekty trzeba często trochę poczekać.

W zespole metabolicznym leki również odgrywają dużą rolę, chociaż są jedynie uzupełnieniem ogólnej poprawy trybu życia. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z wysokim ciśnieniem czy poważnym zaburzeniami gospodarki lipidowej, warto wprowadzić środki, które pomogą opanować zaistniałą sytuację. Tylko podchodząc kompleksowo do zespołu metabolicznego, łącząc leczenie farmakologiczne z dietą i aktywnością fizyczną, pacjent ma szansę na pełen sukces.

Bardzo istotne jest, by proces leczenia był zaplanowany i w pełni kontrolowany przez lekarza. Powinien on regularnie zlecać konieczne badania, żeby monitorować postępy pacjenta i w razie konieczności wprowadzać ewentualne poprawki do planu leczenia.

Zespół metaboliczny a dieta – kluczowa rola redukcji masy ciała w powodzeniu leczenia

Ze względu na przyczyny zespołu metabolicznego dieta ma ogromne znaczenie w procesie leczenia. Można śmiało powiedzieć, że zdrowa żywność i stopniowe obniżanie masy ciała będą tu najlepszym lekarstwem. Już samo obniżenie masy ciała znacząco wpływa na uregulowanie poziomu glukozy, cholesterolu i ciśnienia. Ponadto warto pamiętać, że tkanka tłuszczowa w okolicach brzucha obniża wrażliwość na insulinę, co zwiększa ryzyko cukrzycy.

Czy oznacza to, że otyli pacjenci z zespołem metabolicznym X powinni zrobić wszystko, by jak najszybciej obniżyć masę ciała? Nie do końca. Zbyt szybki proces chudnięcia również jest niekorzystny dla zdrowia, dlatego należy go przeprowadzać rozsądnie, przechodząc na delikatnie ujemny bilans kaloryczny. Dzięki temu utrata masy ciała będzie stopniowa i bezpieczna dla organizmu. Jeśli proces ten jest wyjątkowo trudny, można pokusić się o tabletki na odchudzanie, jednak ważne jest, by pamiętać o tym, że w zdrowej diecie nie chodzi jedynie o to, by schudnąć. Istotne jest wypracowanie zdrowych nawyków na przyszłość, by już nigdy nie doprowadzić do podobnej sytuacji.

Jak powinna wyglądać dieta idealna? Muszą znaleźć się w niej owoce i warzywa, dobre źródła białka i zdrowe tłuszcze, a także węglowodany złożone i błonnik. Dzięki tym składnikom udaje się utrzymać po posiłku uczucie sytości na dłużej, dostarczając jednocześnie całej masy składników odżywczych takich jak witaminy, minerały i antyoksydanty redukujące stres oksydacyjny. Kompleksowa poprawa diety nie jest prosta, zwłaszcza że powinna ona być dostosowana do trybu życia, stanu zdrowia i poziomu aktywności, ale też do osobistych preferencji, dlatego dobrym pomysłem może być zgłoszenie się do dobrego dietetyka, który pomoże ją uporządkować.

Zespół metaboliczny ma przed nami coraz mniej tajemnic. Warto wykorzystać dostępną wiedzę i farmakoterapię, żeby zawalczyć o poprawę swojego zdrowia i zminimalizować ryzyko poważnych chorób w przyszłości.

Źródła:

  • Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Kuryłowicz, A., i wsp., Zespół metaboliczny - nowa definicja i postępowanie w praktyce, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, Tom 8, Nr 2 (2022), s. 47–72.
  • Sieradzki, J. Zespół metaboliczny — pojęcie, patofizjologia, diagnostyka i leczenie, Via Medica https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8805/7512 [data dostępu: 06.06.2024].
  • Sobień, B., Kopeć, G., Zespół metaboliczny, Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62315,zespol-metaboliczny [data dostępu: 06.06.2024].

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Dieta i odchudzanie

Owoc kaki (persymona): wartości odżywcze, prozdrowotne i składniki aktywne
Owoc kaki, czyli persymona, to niesamowity produkt spożywczy, który wciąż bardzo rzadko gości na europejskich talerzach. To egzotyczny owoc o charakterystycznym smaku, który stale zyskuje na popularności wśród dietetyków ora...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Przeziębienie i grypa

Ranking skutecznych leków przeciwbólowych, które musisz mieć pod ręką, gdy "coś Cię bierze”
Ból to jeden z najczęstszych objawów towarzyszących infekcjom wirusowym, takim jak przeziębienie czy grypa. W takich sytuacjach wybór odpowiedniego środka przeciwbólowego może zadecydować o sz...

Układ rozrodczy i moczowy

Zespół nerczycowy — czym jest? Jak go rozpoznać i leczyć?
Zespół nerczycowy to poważna choroba nerek, która może znacząco obniżyć jakość życia i prowadzić do licznych powikłań zdrowotnych. Charakteryzuje się dużą utratą białka przez nerki oraz objawami takimi jak ...

Serce i układ krążenia

Zapalenie wsierdzia — objawy, przyczyny, leczenie i możliwe powikłania
Zapalenie wsierdzia to poważna choroba serca, która dotyka wewnętrznej warstwy serca i zastawek, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Choroba ta, choć stosunkowo rzadka, wymaga szybkiej...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Co brać w okresie przeziębień i grypy, aby wzmocnić odporność?
Okres jesienno-zimowy to czas, kiedy infekcje wirusowe i bakteryjne stają się szczególnie uciążliwe. Dlatego warto zadbać o wzmocnienie odporności poprzez prawidłowo zbilansowaną dietę...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Zakażenie Clostridium difficile – przebieg, leczenie, dieta
Zakażenie bakterią Clostridium difficile to jedno z najczęstszych powikłań po antybiotykoterapii, które może prowadzić do poważnych proble...

Serce i układ krążenia

Jak dbać o organizm przy cukrzycy typu 2? Suplementy i preparaty w walce z insulinoopornością. Berberyna vs metformina – co wybrać?
Cukrzyca i insulinooporność stanowią jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. Szacuje się, że zaburzenia metaboliczne diagnozowane są u co 5. osoby powyżej 65. roku życia....

Informacje dla pacjenta

MCH – podwyższone, obniżone, zakres norm. Co oznacza i czy musisz się obawiać?
Badanie krwi to jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych w medycynie. W ramach morfologii krwi analizowane są różne parametry, które pomagają w ocenie stanu zdrowia pacjenta. Jednym z tych parametrów jest MCH, czyli śred...

Układ nerwowy

Jak utrzymać zdrową psychikę w pracy i życiu prywatnym? Rola psychosomatyki w medycznym podejściu do work-life balance
W dzisiejszych czasach pytanie „jak utrzymać zdrową psychikę” zadaje sobie coraz więcej osób. Niezależnie od tego, czy jesteśmy na początku swojej kariery, czy mamy już za sobą wiele lat doświadczeń zawodowych, dbałość o zdrowi...

Dieta i odchudzanie

Dieta norweska – zasady, efekty i przykładowy jadłospis
W poszukiwaniu skutecznych metod odchudzania, wiele osób natrafia na różne diety, które obiecują szybkie i efektywne rezultaty. Jedną z takich diet jest dieta norweska, która zdobywa coraz większą popularność......

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem