Zespół Retta: przyczyny, objawy, dziedziczenie i leczenie

Zespół Retta: przyczyny, objawy, dziedziczenie i leczenie - zdjęcie
Zespół Retta (RTT) jest postępującą chorobą, która zaburza prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Schorzenie jest nierozerwalnie związane z chromosomem X, a objawy występują niemal wyłącznie u kobiet.

W artykule odpowiemy na pytania:

  • czym jest zespół Retta,
  • jakie są przyczyny choroby,
  • jakie są najważniejsze objawy,
  • jak wygląda codzienne życie pacjentów,
  • czy choroba jest dziedziczna,
  • na czym polega leczenie.

Zobacz także artykuł: "Dwa drzewa - genealogiczne i genetyczne. Przeszłość i przyszłość zapisana w genach: choroby genetyczne i obciążeniowe dziedziczenie".

Zrozumienie zespołu Retta - czym jest i jakie są jego podstawowe cechy?

Zespół Retta to uwarunkowana genetycznie choroba neurologiczna, która występuje wyjątkowo rzadko w populacji ogólnej. Objawy pojawiają się niemal wyłącznie u dziewczynek, jednak zdarzyły się przypadki odnotowania zaburzenia w formie letalnej także u chłopców. Statystycznie występuje z częstością 1 na 10 000 – 15 000 urodzeń. Warto pamiętać jednak, że szacunki mogą być zaniżone.

RTT to zespół całościowych zaburzeń rozwoju w obrębie układu nerwowego, szkieletowego oraz żołądkowo-jelitowego. Chorobę w 1966 roku opisał po raz pierwszy austriacki lekarz Andreas Retta. Objawy pojawiają się w wyniku mutacji genowych oraz nieprawidłowej funkcji białka MECP2, odpowiedzialnego za regulowanie funkcji układu nerwowego. Gen warunkuje morfologię i funkcje neuronów oraz elastyczność synaps. Choroba charakteryzuje się przede wszystkim zaburzeniami poznawczymi oraz niesprawnością intelektualną.

Geneza zespołu Retta - jakie są jego przyczyny?

Skąd bierze się zespół Retta? Dziedziczenie choroby następuje w wyniku mutacji białka MECP2, który znajduje się na chromosomie X. Jest to zaburzenie dziedziczone z płcią o charakterze dominującym. Wspomniane białko pełni kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.

Odpowiada za rozwój mózgu oraz sprawność układu oddechowego. Warunkuje ponadto prawidłową reakcję ciała na stres oraz uczestniczy w kodowaniu ekspresji innych genów. W wyniku dalszych zaburzeń mogą pojawić się wady postawy oraz dolegliwości ze strony innych układów, w tym pokarmowego i oddechowego.

Choroba występuje zarówno w postaci klasycznej, jak i atypowej. Mutacje białka MECP2 rozpoznawane są u nawet 80-90% chorych cierpiących na klasyczną postać RTT. W przypadku pacjentów atypowych występują one w 20-40% przypadków.

W zależności od postaci mamy do czynienia ze zróżnicowanymi objawami klinicznymi, występującymi o różnym nasileniu. Współczesna medycyna wyróżnia nawet 490 możliwych mutacji białka. Za występowanie fenotypu zbliżonego do atypowych form RTT mogą odpowiadać mutacje w innych genach, wśród których możemy wymienić CDKL5 oraz FOXG1.

Objawy zespołu Retta - jak rozpoznać chorobę we wczesnym stadium?

Jak przebiega zespół Retta? Objawy w zakresie zaburzeń fenotypu behawioralnego stanowią podstawowe kryterium diagnostyczne. Warto pamiętać, że zmienia się on na kolejnych etapach życia. W okresie niemowlęcym - do ukończenia 6-18 miesiąca - dzieci rozwijają się prawidłowo, jednak następnie ma miejsce regres, który nie tylko zaburza dalszy rozwój, ale także prowadzi do utraty części nabytych już umiejętności komunikacyjnych i poznawczych. Mogą pojawić się problemy z oddychaniem oraz napady drgawkowe. Kolejnym etapem - trwającym od 2. do 10. roku życia - jest stabilizacja stanu zdrowia pacjenta, a następnie pogorszenie w okresie dorastania.

Jak rozpoznać zespół Retta? Wygląd i przebieg zależą przede wszystkim od postaci. W klasycznej formie RTT może rozwinąć się małogłowie. Pacjenci wyróżniają się niskim wzrostem oraz obniżoną masą ciała. Wiele dziewczynek cierpi dodatkowo na hipotonię mięśniową, czyli obniżenie napięcia mięśniowego.

Zespół Retta prowadzi także do zaburzeń poznawczych oraz niepełnosprawności intelektualnej. Ograniczone możliwości komunikacji z otoczeniem mogą powodować napady gniewu i agresji, prowadzące niekiedy do samouszkodzenia ciała.

Po okresie regresu mogą występować inne objawy, do których należą m.in. problemy z poruszaniem się oraz łamliwość kości. Pacjenci cierpią również na symptomy ze strony układu oddechowego. Mogą występować napadowe hiperwentylacje oraz bezdech. W zależności od indywidualnych predyspozycji może następować znaczna utrata masy lub otyłość.

Wśród najpoważniejszych dolegliwości należy wspomnieć również zaburzenia kardiologiczne. Atypowy zespół Retta może przebiegać z szeregiem innych objawów, do których należy nieprawidłowy wzorzec snu, bruksizm oraz niewielki rozmiar stóp i dłoni.

Jak wygląda codzienne funkcjonowanie z chorobą Retta?

Choroby genetyczne, do których należy zespół Retta, różnią się obrazem klinicznym w zależności od postaci choroby oraz indywidualnych uwarunkowań. Warto pamiętać o tym, że diagnostyka wciąż dostarcza licznych problemów, które wynikają ze skomplikowanego przebiegu choroby. Schorzeniu często towarzyszą inne choroby, takie jak padaczka. Najczęściej chorzy w wieku dorosłym mają problem z poruszaniem się oraz cierpią na wady postawy i zanik mięśni.

Skolioza znacznie pogarsza jakość życia pacjentów. Może stanowić źródło dolegliwości bólowych, uniemożliwiać pozostawanie w pozycji siedzącej oraz zaburzać równowagę. Występują ponadto dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego i trawiennego. Może występować refluks żołądkowo-jelitowy oraz zaburzenia wchłaniania.

Dziedziczenie zespołu Retta - jakie jest ryzyko przeniesienia choroby na potomstwo?

Istnieje niewielkie ryzyko przeniesienia choroby na potomstwo. Większość mutacji białka powstaje de novo, co oznacza, że występują spontanicznie, przeważnie na genie ojcowskim. Rodzinne przypadki są niezmiernie rzadkie.

Terapie fizyczne w leczeniu zespołu Retta: rehabilitacja i ćwiczenia

Jak wygląda terapia zespołu Retta? Leczenie opiera się głównie na rehabilitacji ogólnorozwojowej oraz treningu relacji i komunikacji społecznej. Nie opracowano do tej pory konkretnej metody leczenia, która wpływałaby na przebieg choroby. Możliwe jest jedynie łagodzenie niektórych objawów.

W czasie rehabilitacji następuje trening czynności przydatnych w codziennym życiu. Pacjenci wzmacniają zdolności ruchowe, co pozwala na poprawę jakości funkcjonowania. Jakie rokowania daje zespół Retta? Długość życia zależy przede wszystkim od nasilenia objawów oraz od obrazu klinicznego. Choroba nie wpływa bezpośrednio na długość życia.

Źródła:

  • Oliwia Gorgoń-Dezor, Badania nad leczeniem zespołu Retta, Child Neurology — Neurologia Dziecięca, vol. 33, nr 61/2023.
  • Dorota Jurkiewicz, et, al., Etiopatogeneza i zasady diagnostyki molekularnej zespołu Retta, Pediatria Polska, vol. 85, nr 2/2010, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031393910700652 (dostęp 05.04.2024).
  • Alina T. Midro, Zespół Retta – postępy badań nad patogenezą, Neurologia Dziecięca, vol. 19, nr 38/2010, https://neurologia-dziecieca.pl/neurologia_38-55-63.pdf (dostęp 05.04.2024).
  • Anna Pietrykowska, et. al., Patogeneza i rozpoznania kliniczne zespołu Retta, Journal of Health Sciences, vol. 04, nr 1/2014, https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/676/Patogeneza%20i%20rozpoznanie%20kliniczne%20zespolu%20Retta.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp 05.04.2023).

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Układ oddechowy

Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?
W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań.&n...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Przeziębienie i grypa

Katar i zatkany nos częste objawy przeziębienia: 5 skutecznych sposobów jak szybko odblokować zatkany nos?
Zatkany nos to jedna z najbardziej uciążliwych dolegliwości towarzyszących przeziębieniom i infekcjom górnych dróg oddechowych. Utrudnia swobodne oddychanie, zaburza sen i obniża komfort życia. Na szczęście...

Układ pokarmowy

Zaburzenia pracy jelit – przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia pracy jelit to częsty problem, który może objawiać się bólem brzucha, wzdęciami, biegunkami lub zaparciami. Ich przyczyny są różnorodne – od nieprawidłowej diety ...

Układ oddechowy

Wirus hMPV - cichy sprawca infekcji dróg oddechowych: co musisz wiedzieć od objawów po diagnostykę i leczenie
Ludzki metapneumowirus (hMPV) to stosunkowo mało znany, lecz powszechnie występujący patogen, który wywołuje infekcje dróg oddechowych. Choć objawy zakażenia przypominają grypę lub przeziębienie, wirus ten ...

Choroby skóry

Blizny po trądziku – jak się ich pozbyć? Skuteczne zabiegi i polecane produkty
Blizny potrądzikowe to problem, z którym boryka się wiele osób, niezależnie od wieku. Choć trądzik sam w sobie może być uciążliwy, to często jego skutki w postaci blizn są jeszc...

Choroby i dolegliwości

Nietrzymanie moczu w nocy – jak odzyskać spokojny sen?
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku i płci. Statystycznie, zmagają się z nią częściej kobiety, przede wszystkim ze względu na anatomię u...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Układ nerwowy

Jak zwiększyć poziom testosteronu? Naturalne metody i najlepsze boostery testosteronu
Testosteron to kluczowy hormon występujący zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, który wpływa nie tylko na libido i samopoczucie, ale ma znacznie szersze spektrum działania na organizm. Utrzymanie jego prawidłowego poziomu jest możliwe dzięki...

Układ rozrodczy i moczowy

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać, aby złagodzić objawy choroby?
Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna dotykająca około 1% populacji. Charakteryzuje się stanami zapalnymi stawów i nerek, spowodowanymi nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organiz...

Pierwsza pomoc

Zawał serca – objawy, przyczyny i rozpoznanie na wczesnym etapie
Współczesny styl życia - ciągły pośpiech, stres i niezdrowe nawyki - może mieć poważny wpływ na zdrowie, szczególnie na nasze serce. Zawał mięśnia sercowego pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie....

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem