Bakteryjne zapalenie skóry: rodzaje, objawy, diagnostyka. Co je wywołuje i jak je leczyć?

Jakie bakterie zasiedlają ludzką skórę?

Liczba bakterii żyjących na ludzkiej skórze może bardzo mocno zadziwić. Szacunki wskazują, że jest ich średnio około 1 miliona na każdym centymetrze kwadratowym. Więcej jest ich w miejscach wilgotnych: pachach, pachwinach, stopach, odbycie. Są to organizmy prokariotyczne, które są w symbiozie z układem odpornościowym człowieka. Skład mikrobioty cechuje się częściową stałością. Może ulegać zmianie pod wpływem środowiska czy schorzeń dotykających skórę. Na skórze człowieka wyróżniono 4 dominujące typy bakterii. Są to: Actinobacteria, Firmicutes, Bacteroidetes, Proteobacteria.

Na skórze człowieka występuje najliczniej Staphylococcus epidermidis, która określana jest jako jedna z najstabilniejszych części mikrobioty. Zaklasyfikowana została do bakterii Gram-dodatnich i rodzaju gronkowców. Znajduje się w wyższych obszarach ujść mieszków włosowych. Szacuje się, że stanowi aż 50% wszystkich bakterii na ludzkiej skórze. Ponadto na skórze człowieka licznie występują także: S. saprophyticus, S. hominis, S. warneri, S. haemolyticus, S. capitis, Propionibacterium acnes, Corynebacterium jeikeium i Micrococcus luteus.

W mniejszej liczbie na skórze występują bakterie patogenne, które mogą doprowadzić do rozwoju bakteryjnego zapalenia skóry. Są to: gronkowiec złocisty, paciorkowce grupy A, tlenowe maczugowce i pałeczki Gram-ujemne. Ochronę przed ich szkodliwym działaniem zapewnia prawidłowo działająca mikrobiota skóry. W rzeczywistości niewielkie zawahanie, zmiana warunków może doprowadzić do zakażenia.

Rodzaje bakteryjnych zapaleń skóry

Bakteryjne zapalenia skóry mogą mieć różną postać. Jakie występują najczęściej?

• Róża - ostry stan zapalny skóry i warstwy podskórnej, który spowodowany jest przez paciorkowce. Na skórze pojawia się bolesne i wyraźnie odgraniczone ognisko, które posiada uniesiony brzeg. Zazwyczaj występuje na twarzy i kończynach dolnych.
• Liszajec zakaźny - określany w praktyce jako ropne zapalenie skóry. Jest jedną z pierwotnych bakteryjnych chorób skóry i w tej postaci dotyka przede wszystkim dzieci. Wywoływany jest przez paciorkowca ropnego lub bakterie gronkowco-paciorkowca. Charakteryzuje się występowaniem żółtozłocistymi i zasychającymi strupami. Liszajec może występować na twarzy i ciele.
• Zapalenie mieszków włosowych - stan wywołany przez gronkowca złocistego lub pałeczkę ropy błękitnej. Zdarza się także, że spowodowany jest przez grzyby czy pasożyty. Na powierzchni skóry pojawiają się drobne, żółte wykwity, które przebijane są przez włos. Wykwity mogą być otoczone czerwoną obwódką.
• Czyraczność - wywołuje je zakażenie skóry przez gronkowca złocistego i stanowią powikłanie zapalenia mieszków włosowych. Występują bolesne, ropne nacieki w obrębie mieszka włosowego, a pod nim występuje czop martwiczy.
• Zanokcica - choroba bakteryjna dotykająca wał paznokciowy, która wywoływana jest przez różne bakterie. Objawia się poprzez czerwony, zapalny obrzęk skóry otaczającej paznokieć. Występuje najczęściej u osób po zabiegu manicure czy na skutek obgryzania paznokci i skórek.
• Łupież rumieniowy - choroba dotykająca przede wszystkim okolice fałdów skóry, która jest wywoływana przez bakterie Corynebacterium minutissimum. Na skórze pojawiają się czerwonobrązowe plamy, których powierzchnia się złuszcza. Nie powodują bólu lub świądu.

Kiedy szkodliwe bakterie atakują skórę?

W przypadku zdrowych ludzi bakterie tworzące mikrobiotę nie mają działania patogennego. Wręcz przeciwnie, potrafią wpływać na układ odpornościowy, metabolizm i uczestniczyć w tworzeniu bariery ochronnej skóry.

Nierzadko powstają warunki, w których szkodliwe bakterie mogą się namnażać i doprowadzać do niekontrolowanej zmiany warunków fizykochemicznych na skórze. Jako najczęściej występujące czynniki ryzyka wymienia się:

• niedobory odporności,
• kuracja antybiotykiem,
• uraz skóry,
• ciało obce w organizmie, np. cewnik.
• brak higieny,
• nadpotliwość,
• nadwagę i otyłość,
• choroby o podłożu dematologicznym i matabolicznym, np. cukrzyca,
• kontakt z nosicielem bakterii lub zakażonym przedmiotem.

Czym różni się infekcja bakteryjna u dziecka i u dorosłego?

Bakteryjne zapalenie skóry u dzieci występują rzadziej niż u dorosłych. Dzieci są szczególnie narażone na zachorowanie na liszajca zakaźnego lub atopowe zapalenie skóry. Pierwszy kontakt z patogenem sprawia, że organizm dziecka reaguje natychmiastowo i wzmaga reakcje obronne. Jednocześnie podejrzenie infekcji bakteryjnej u dziecka wymaga pilnego kontaktu z lekarzem specjalistą, aby móc jak najszybciej wdrożyć prawidłowe leczenie.

Jak wygląda diagnoza bakteryjnego zapalenia skóry?

Dawane przez bakteryjne zapalenie skóry objawy mogą być kluczowe dla specjalisty podczas rozpoznawania choroby. W niektórych przypadkach w połączeniu z wywiadem umożliwiają postawienie diagnozy. W innym wypadku konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, np. badań mikrobiologicznych, które wskazują na drobnoustroje odpowiedzialne za powstawanie zmian na skórze. Równolegle lekarz posiadający rozpoznanie diagnostyczne może szybciej dopasować skuteczny antybiotyk.

Leczenie bakteryjnego zapalenia skóry – farmakologia w walce z chorobą

U osób posiadających bakteryjne zapalenie skóry leczenie dostosowywane jest do konkretnego przypadku. Niekiedy bakteryjne zapalenie skóry posiada charakter lekki i samoogranicza się, dlatego przyjmowanie środków nie jest konieczne. W innych przypadkach może stanowić realne zagrożenie dla życia chorego.

Na bakteryjne zapalenie skóry leki najczęściej proponowane to antybiotyki, które dobierane są w oparciu o antybiogram. Lekarz decyduje, czy są podawane miejscowo czy ogólnie. Maść na bakteryjne zapalenie skóry jest skuteczna m.in. podczas zapalenia mieszków włosowych czy w przypadku czyraków. Kluczowym elementem leczenia są preparaty odkażające, przeciwbakteryjne i ściągające. W zaawansowanych przypadkach bakteryjnego zapalenia skóry konieczny jest drenaż ropni czy usunięcie martwej tkanki. Istotne jest, aby pielęgnacja była dedykowana skórze wrażliwej i z problemami.