Chociaż alergia kojarzona jest głównie z dolegliwościami takimi jak katar sienny, to jednak uczulenia mogą manifestować się na znacznie więcej sposobów. Najczęściej występujące są problemy skórne różnego rodzaju, ale również zaburzenia trawienia, bóle brzucha, a nawet głowy.
Chociaż alergia kojarzona jest głównie z dolegliwościami takimi jak katar sienny, to jednak uczulenia mogą manifestować się na znacznie więcej sposobów. Najczęściej występujące są problemy skórne różnego rodzaju, ale również zaburzenia trawienia, bóle brzucha, a nawet głowy.
Alergia jest reakcją organizmu na czynnik, który u zdrowej osoby nie powoduje żadnych zmian, jest dla niej zupełnie obojętny. Na skutek kontaktu z alergenem, czyli czynnikiem powodującym wzmożoną reakcję układu immunologicznego, w organizmie osoby chorej dochodzi do produkcji przeciwciał oraz pojawienia się stanu zapalnego. Alergeny przez osobą uczuloną traktowane są jak patogeny, które należy zwalczyć. Reakcja immunologiczna rzutuje na funkcjonowanie całego organizmu. Niektóre alergie przechodzą jednak niezauważone, a na ich występowanie wskazuje jedynie podwyższenie poziomu przeciwciał we krwi; inne z kolei powodują objawy od łagodnych (takich jak katar sienny, zaczerwienienie oczu czy wysypka alergiczna) do poważnych, takich jak wstrząs anafilaktyczny.
Do najczęstszych objawów alergii pokarmowej zaliczane są biegunki, różnorodne dolegliwości jelitowo-żołądkowe, a także zmiany skórne (w tym atopowe zapalenie skóry), zaburzenia pracy układu oddechowego (astma, kaszel) i zaburzenia kardiologiczne. Chociaż alergia pokarmowa może się pojawić na każdym etapie życia, najczęściej atakuje niemowlęta i małe dzieci. W tym okresie jesteśmy najbardziej narażeni na nieprawidłowe reakcje ze strony układu pokarmowego. Dobrą wiadomością jest fakt, że wiele alergii pokarmowych mija wraz z wiekiem.
Alergie pokarmowe to najczęściej występujące rodzaje uczuleń, zaraz po alergii na roztocza oraz różnorodne pyłki. Szacuje się, że nawet 2 procent ludzkości może cierpieć z powodu alergii pokarmowych, a tendencja ta wzrasta. Przyczyną uczuleń na tle pokarmowym są głównie uwarunkowania genetyczne, ale także zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Coraz więcej alergii pokarmowych dotyczy wszechobecnych konserwantów, środków ochrony roślin i metali ciężkich, które pojawiają się w żywności.
Warto wspomnieć, że alergia pokarmowa nie jest tym samym, co nietolerancja pokarmowa. Alergia pokarmowa powoduje nagłą reakcję alergiczną organizmu tuż po spożyciu substancji będącej alergenem (np. orzeszki ziemne, owoce morza). Z kolei nietolerancja pokarmowa związana jest z mechanizmami, które nie mają wiele wspólnego z układem immunologicznym. To zaburzenia enzymatyczne i wrodzone dotykające jelita cienkiego. Dobrym przykładem nietolerancji pokarmowej jest nietolerancja laktozy, która wynika z niedoboru laktazy, czyli enzymu, który rozkłada cukier mleczny. Objawy nietolerancji pokarmowej widoczne są nawet przez kilka dni po spożyciu substancji powodującej nietolerancję.
Jedynym sposobem leczenia nietolerancji pokarmowej jest unikanie produktów powodujących nietolerancję. Podobnie w przypadku alergii, jednakże istnieją środki wspomagające powrót do zdrowia, jeśli dojdzie do spożycia substancji powodującej reakcję organizmu. Należy jednak pamiętać, że w przypadku ostrych alergii pokarmowych liczy się czas: jeśli dojdzie do wstrząsu anafilaktycznego, zagrożone jest życie pacjenta. Z kolei długotrwałe bagatelizowane nietolerancji pokarmowych może powodować rozchwianie równowagi organizmu, awitaminozę i odwodnienie.
Najbardziej typowym objawem alergii skórnej jest tak zwana pokrzywka. To drobna, rozsiana w konkretnym miejscu wysypka, która objawia się niewielkimi krostkami i dużym świądem. Najcześciej pokrzywka zlokalizowana jest na nadgarstkach, w pachwinach, pod pachami, ale może również pojawiać się na linii szczęki, na brzuchu lub w dolnej części pleców. Pokrzywka bywa mylona u małych dzieci z odparzeniami skórnymi, do których dochodzi na skutek niedostatecznej higieny, nadmiernego pocenia się malucha w zbyt ciepłych ubraniach czy podrażnieniem powodowanym przez pieluszkę.
Czynnikami wywołującymi alergie skórne mogą być czynniki z którymi mamy do czynienia fizycznie, przez dotyk, takie jak detergenty, ale uczulenie skórne może być reakcją na spożyty pokarm. Najczęstszymi przyczynami alergii skórnej są poszczególne tkaniny (wełna, sztuczne tekstylia), ale także białko krowie, jajo kurze, orzechy, papryka, owoce morza i wiele innych.
Alergie u niemowląt zawsze powinny być stwierdzane przez pediatrę: nigdy nie należy diagnozować dziecka samodzielnie. Do niespecyficznych objawów alergii pokarmowych u niemowląt i małych dzieci należy krew w stolcu, różnorodne zmiany skórne, bóle brzucha, brak przyrostu masy ciała, biegunki i zaparcia. Oprócz tego, podobnie jak i u dorosłych, alergie manifestowane są przez wodnisty katar, łzawienie oczu i drażliwość.
Leczenie alergii u niemowląt odbywa się poprzez unikanie ekspozycji na czynnik powodujący alergię, w skrajnych przypadkach podawanie odpowiednich leków hamujących reakcję alergiczną. Ponieważ jednak z większości alergii się wyrasta, lekarze zalecają zazwyczaj po prostu przeczekanie okresu uczulenia (jeśli jest ono łagodne).
Alergia krzyżowa pojawia się, kiedy jeden alergen połączy się z wcześniej wyprodukowanymi przeciwciałami innego alergenu, który ma zbliżona budowę. Co ważne, często alergeny te pochodzą z całkowicie innych źródeł. Najczęściej krzyżującymi się alergenami są pyłek brzozy i leszczyny, a także owoce pestkowe (gruszka, jabłko, czereśnia, wiśnia). Pyłek bylicy często uczula krzyżowo z selerem, marchwią i różnymi rodzajami przypraw. Osoby uczulone na pyłki traw zazwyczaj są także uczulone na mąki, melony, arbuzy lub pomidory. Wziewna alergia na pióra łączy się z alergią pokarmową na jaja, a uczulenie na grzyby może iść w parze z alergią na lateks.
Najskuteczniejszym sposobem leczenia alergii jest po prostu unikanie kontaktu z alergenami, a także zażywanie wskazanych przez lekarza leków osłabiających nadwrażliwość układu immunologicznego.
Najlepsze leki na alergię to preparaty przeciwhistaminowe, zawierające m.in. loratadynę i cetyryzynę. Oprócz tego stosuje się również sterydy (na krótki okres czasu), leki przeciwzapalne i inne preparaty łagodzące dolegliwości, jakich doświadcza chory. W niektórych przypadkach stanów zapalnych skóry, wskazane jest używanie wyłącznie kosmetyków naturalnych, a także emolientów. Jeśli chodzi o alergie pokarmowe, często wskazana jest suplementacja witamin i minerałów, których przyswojenie w odpowiednich ilościach może być utrudnione przy diecie eliminacyjnej.