Anyż: przyprawa o licznych właściwościach i zastosowaniach zdrowotnych

Odkryj niesamowite korzyści zdrowotne, fascynujące fakty o wartościach odżywczych i leczniczych zastosowaniach nasion anyżu. Zanurz się w jego aromatyczny świat i odkryj sekrety tego niezwykłego naturalnego składnika.

Anyż gwiazdkowy (gwiaździsty), inaczej badian właściwy, bardziej znana jako anyż, to roślina zielna rosnąca w umiarkowanych i subtropikalnych regionach świata. Owoce anyżu gwiazdkowatego od razu przyciągają wzrok swoim pięknym, gwiaździstym kształtem. Drzewa, na których rosną owoce, dorastają do 20 metrów wysokości i najczęściej występują w Chinach i Azji Południowo-Wschodniej. Roślina ta znana jest z wytwarzania owłosionych owoców zawierających pojedyncze nasiono, która składa się z 6 do 10 kapsułek w kształcie gwiazdy, każda z jednym nasionem.

Od tysięcy lat Azjaci używali anyżu gwiazdkowatego jako naturalnego środka wzmacniającego energię i leczenia problemów żołądkowo-jelitowych. Ta fantastyczna przyprawa nada smaku każdej kuchni. Może wzmacniać odporność i chronić przed chorobami ze względu na bogaty profil witamin i minerałów.

Nasiona anyżu - właściwości lecznicze gwiazdki

Jakie składniki zawiera anyż? Nasiona anyżu zawierają między innymi substancje roślinne olejki eteryczne, kumaryny, kamforę i witaminę C. Olejki eteryczne składają się w 95% z anetolu. Dodatek nasion anyżu nadaje im typowy smak i aromat i ma właściwości fitoestrogenowe. Dodatkowo, obecne są substancje takie jak estragol, dianetol, sterole, aldehyd anyżowy, furanokumaryny. Owoce anyżu są także bogate w flawonoidy i proteiny o działaniu leczniczym.

Nasiona anyżu to popularna przyprawa używana do dodawania słodkiego i aromatycznego akcentu różnym posiłkom. Można go także spożywać w sałatkach, a liście roślin można nawet wykorzystać do aromatyzowania napojów alkoholowych. Anyż jest rośliną leczniczą szeroko stosowaną w żywności oraz w kuracjach ludowych i medycynie konwencjonalnej, a także obecnie we współczesnym przemyśle farmaceutycznym.

Ważne jest, aby nie mylić nasion anyżu z anyżem gwiaździstym o podobnej nazwie. Anyż gwiazdkowaty to mała roślina wytwarzająca aromatyczne kwiaty w kształcie gwiazdy o drzewiastej fakturze, bogatą w związki bioaktywne, takie jak fenole, garbniki, karotenoidy i kwasy tłuszczowe. Różne części rośliny stosuje się w leczeniu chorób, leczeniu patogenów w celach przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych oraz w kosmetyce.

Niezwykła historia anyżu: roślina z tysiącami lat tradycji medycznych

Nazwa anyż wywodzi się prawdopodobnie od greckiego słowa anemos, oznaczającego zapach. Przyprawa pochodzi ze wschodniej części Morza Śródziemnego. Na prośbę Karola Wielkiego mnisi benedyktyni przewieźli zioło przez Alpy i zasadzili je w ogrodach klasztornych. Od tysięcy lat roślina ta jest wykorzystywana zarówno do celów kulinarnych, jak i leczniczych (w leczeniu koszmarów sennych, melancholii, drgawek i epilepsji), przynosząc wyraźne korzyści w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego i poprawy jakości życia. Do wytwarzania leków wykorzystuje się nasiona (owoce) i olej, rzadziej korzeń i liść. Dzięki nowym metodom ekstrakcji, takim jak ekstrakcja wspomagana ultradźwiękami, naukowcy potrafią wydobyć z niej większe ilości polifenoli, flawonoidów i przeciwutleniaczy oraz odkryli nowe składniki, takie jak transanetol i estragol.

Anyż stosuje się przy rozstroju żołądka, gazach jelitowych, katarze jako środek wykrztuśny w celu wzmożenia produktywnego kaszlu, jako środek moczopędny w celu zwiększenia przepływu moczu oraz jako środek pobudzający apetyt. Kobiety zalecane jest używanie anyżu, aby zwiększyć przepływ mleka podczas karmienia piersią, leczyć dyskomfort miesiączki i  bólu menstruacyjnego, anyż może ułatwić także poród a mężczyznom zwiększyć popęd seksualny. Mężczyźni używają anyżu do leczenia objawów „męskiej menopauzy”. Inne zastosowania obejmują leczenie drgawek, uzależnienia od nikotyny, problemów ze snem (bezsenność), astmą i zaparciami. Niektórzy ludzie nakładają anyż bezpośrednio na skórę w celu leczenia wszawicy, świerzbu i łuszczycy. Współczesne badania pokazują, że zarówno nasiona anyżu, jak i olej anyżowy są w stanie zapewnić jeszcze więcej korzyści zdrowotnych  w terapiach leczenia padaczki.

W żywności anyż stosowany jest jako środek aromatyzujący. Ma słodki, nieco pieprzny aromatyczny smak przypominający posmak czarnej lukrecji. Anetol, substancja organiczna związana z estragolem i odpowiedzialna za smaki estragonu i bazylii, tworzy ten aromat. Jedną z jego głównych właściwości jest fakt, że anetol jest bardzo dobrze rozpuszczalny w alkoholu, ale słabiej w wodzie. W rezultacie likiery zawierające ekstrakt anyżowy stają się mętne po dodaniu do nich wody. Efekt ouzo został nazwany na cześć jednego z charakterystycznych likierów o smaku anyżu. Anyż jest również stosowany w produktach mlecznych, żelatynie, mięsie, cukierkach i odświeżaczach oddechu. W produkcji anyż jest często używany jako zapach w mydłach, kremach, perfumach i saszetkach.

W anyżu znajdują się substancje chemiczne, które mogą powodować działanie estrogenopodobne, substancje te mogą również działać jako środki owadobójcze.

Wytwarzanie anyżu

Anyż to zioło wyrastające z białych kwiatów na długich zielonych łodygach ozdobionych białymi, pierzastymi kawałkami. Nasiona zbiera się z kwiatu, który wiesza się do góry nogami i suszy. Gdy nasiona opadną z kwiatu, można je zmielić, zachować jako nasiona lub zamienić w olej, w zależności od tego, jak zostaną wykorzystane. 

Wartości odżywcze anyżu

Nasiona anyżu są bogate w niezbędne witaminy i minerały przydatne do przeprowadzania szeregu procesów metabolicznych. Jedna łyżka stołowa (6 gramów) anyżu zawiera:

•  Kalorie: 21,9
•  Białko: 1,1 grama
•  Węglowodany: 3,3 grama
•  Błonnik pokarmowy: 0,9 grama
•  Tłuszcz: 1 gram
•  Wapń: 42 gramy
•  Żelazo: 2,4 grama
•  Fosfor: 28,6 grama
•  Magnez: 11,1 grama
•  Potas: 93,7 gramów

Korzyści i prozdrowotne zalety z anyżu

Anyż ma następujące zalety:

• Świetne źródło przeciwutleniaczy
• Właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze
• Właściwości przeciwzapalne, chroniące żołądek, przeciwcukrzycowe i przeciwwirusowe
• Zdolność kontrolowania i regulowania ciśnienia krwi
• Regulacja hormonów u kobiet
• Korzyści dla włosów
• Korzyści dla skóry
• Ogólne złagodzenie objawów depresji
• Źródło wapnia, witamin A i C, potasu, żelaza, manganu, magnezu i cynku.

Korzyści są nie tylko spektakularne, ale obejmują ogromną liczbę kategorii w ramach holistycznego spektrum dobrego samopoczucia.

Korzyści z picia herbaty z anyżem - uspokajająca mieszanka herbat

Wiemy, czym jest anyż i wiemy, że włączenie go do naszej diety dobrze zrobi naszemu organizmowi jest popularnym składnikiem herbaty chai. Herbata anyżowa wieczorem może mieć działanie ułatwiające zasypianie. Pijąc anyż do herbaty, możesz cieszyć się słodko-pikantnym połączeniem, jednocześnie otrzymując codzienną dawkę korzyści zdrowotnych.

Relaksująca, aromatyczna mieszanka herbat z rooibos, pokrzywy, dzikiej róży, malin, kardamonu, goździków, nagietka, lawendy, krokosza barwierskiego i oczywiście anyżu! 

Jeśli nigdy wcześniej tego nie próbowaliście, jest to idealna okazja, aby połączyć coś nowego ze znanymi smakami, takimi jak malina i lawenda.

Nazywaną „idealną symfonią ziół” herbatę tę można łatwo zaparzyć, podgrzewając wodę do temperatury wrzenia, wkładając mieszankę herbaty do zaparzacza i pozwalając jej zaparzyć się do pożądanej mocy smaku.

Jak działa herbata z kopru włoskiego, anyżu i kminku?

Herbata koperkowo-anyżowo-kminkowa to popularna mieszanka, która może pomóc przy problemach żołądkowo-jelitowych i jest dostępna także w aptekach. W czasie ciąży powinieneś pić herbatę z kopru włoskiego, anyżu i kminku tylko okazjonalnie i z umiarem. W wysokich stężeniach składniki mogą wywołać przedwczesne skurcze. Z drugiej strony, anyż wspomaga produkcję mleka podczas karmienia piersią. 

Anyż jako nasz niezbędnik w kuchni

Nasiona należą do najstarszych przypraw na świecie. W kuchni europejskiej nasiona wykorzystuje się przede wszystkim jako przyprawę do pieczywa i świątecznych ciasteczek. W kuchni arabskiej i indyjskiej nasiona anyżu wykorzystuje się także do przyprawiania potraw pikantnych. Kuchnia orientalna łączy anyż z daniami pikantnymi. Dzięki tej przyprawie możemy dodać delikatnego akcentu zupom, gulaszom i potrawom duszonym. Długie czasy moczenia pozwalają nasionom w pełni rozwinąć swój aromat. 

Słodki smak dobrze komponuje się z drobiem, cielęciną i wieprzowiną . Odpowiednio dozowany anyż zmienia ryby i owoce morza w czystą rozkosz. Można też uszlachetnić czerwoną kapustę i seler, nadając im delikatny aromat. 

Owoce anyżu często można znaleźć w gotowych mieszankach herbacianych dostępnych w aptece, takich jak herbaty żołądkowo-jelitowe czy herbaty na kaszel i oskrzela. Na rynku dostępne są również różne gotowe preparaty lecznicze na bazie rośliny leczniczej lub jej olejku eterycznego. Na przykład suchy ekstrakt wykorzystuje się do produkcji drażetek, a olejek anyżowy wykorzystuje się do produkcji syropów na kaszel, cukierków, pastylek do ssania i maści.

Niezastąpiony anyż: kluczowy składnik znanych alkoholi

Anyż jest kluczowym składnikiem wielu znanych alkoholi takich jak absynt, ouzo, raki, arrack, pastis, sambuca i Galliano - nadając im charakterystyczny smak anyżowy i aromat. W zależności od regionu i tradycji, sposób produkcji i smak alkoholi anyżowych może się różnić, ale anyż jest zawsze jednym z głównych składników, który nadaje tym alkoholom ich rozpoznawalny smak.

W trakcie produkcji tych alkoholi anyż jest macerowany lub destylowany razem z innymi ziołami i przyprawami, tworząc wyjątkowe i rozpoznawalne trunki, które są popularne w różnych krajach i kulturach.

Do wypieków, nadzienia owocowego do ciast i mięsa mielonego przed pieczeniem można dodać nasiona anyżu (w całości lub mielone). Ekstrakt anyżowy można stosować do aromatyzowania napojów, takich jak kawa lub gorąca czekolada, a także wypieków. Dodatkowo nasiona można wykorzystać do przygotowania herbaty o smaku lukrecji.

Jest lubiany jako napój poobiedni lub deserowy ze względu na swój nieco cukierkowy smak. Dodatkowo można nimi aromatyzować kawę.

Anyż gwiaździsty jako domowy środek na jesionne i wiosenne kaszelki

Jeśli masz problemy z trawieniem, kaszel i zapalenie oskrzeli, możesz przygotować napar z anyżu: W tym celu należy najpierw zmiażdżyć około pół łyżeczki owocu anyżu (ok. 1,5 grama), aby olejek eteryczny mógł wchłonąć się do naparu.

Świeżo rozdrobnione owoce zalać około 150 mililitrów gorącej (nie wrzącej) wody. Pozostaw napar pod przykryciem na dziesięć minut, a następnie odcedź i wypij, gdy jest jeszcze ciepły. Jeśli chcesz wykorzystać działanie herbaty anyżowej na kaszel, możesz dodać do herbaty trochę miodu. Jeśli jednak cierpisz na niestrawność, nie powinieneś słodzić herbaty.

Możesz pić tę filiżankę herbaty anyżowej dwa razy dziennie z posiłkami. Dzienna dawka to trzy gramy owoców anyżu. Dotyczy dzieci od dziesiątego roku życia, młodzieży i dorosłych. W przypadku młodszych dzieci zaleca się jednak niższą dzienną dawkę anyżu, co trzeba wziąć pod uwagę przygotowując herbatę:

• od jednego do trzech lat: 1 gram
• od czterech do dziewięciu lat: 2 gramy

Domowe sposoby na bazie roślin leczniczych mają swoje ograniczenia. Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas i pomimo leczenia nie ustępują lub wręcz się nasilają, należy zawsze zgłosić się do lekarza.

Anyż w aromaterapii: olejek anyżowy - właściwości i zastosowanie

Anyż zawiera anetol. Olejek eteryczny ma działanie antybakteryjne, przeciwutleniające i przeciwzapalne. Składniki łagodzą skurcze i dyskomfort w obrębie przewodu pokarmowego. Ponadto mówi się, że anyż wspomaga trawienie i pracę wątroby pozytywnie wspomaga.

Wykrztuśne działanie anyżu może przynieść ulgę w kaszlu i zapaleniu oskrzeli . Ziołolecznictwo przypisuje anyżowi działanie uspokajające na psychikę.  

Olejek eteryczny anyżowy otrzymywany jest w procesie destylacji z parą wodną i wykorzystywany jest także do celów leczniczych. Nie należy jednak przedawkować esencji ani przyjmować jej zbyt długo. W postaci skoncentrowanej anyż może powodować zaburzenia nerek i żołądka.

W przypadku dzieci, kobiet w ciąży, kobiet karmiących piersią, osób starszych i osób z pewnymi chorobami podstawowymi (takimi jak astma, epilepsja, nowotwory hormonozależne) często należy zmniejszyć dawkę lub całkowicie unikać niektórych olejków eterycznych. Dlatego też w pierwszej kolejności należy omówić stosowanie olejków eterycznych w takich grupach pacjentów z aromaterapeutą lub lekarzem medycyny alternatywnej posiadającym odpowiednie dodatkowe przeszkolenie.

Leczenie kaszlu lub zapalenia oskrzeli można wspomagać zewnętrznie rozcieńczonym olejkiem anyżowym. Można na przykład zmieszać 100 mililitrów oliwy z oliwek z około 20 kroplami (ok. 1 ml) olejku eterycznego. Dorośli mogą nacierać klatkę piersiową tym 1% roztworem.

Aromaterapeuta może również zalecić większe dawki, na przykład preparat zawierający (maksymalnie) pięć do dziesięciu procent olejku anyżowego do nacierania piersi. Dorośli mogą stosować tę maść na piersi trzy razy dziennie. Olejek anyżowy można także wdychać w przypadku nieżytu dróg oddechowych.

Jaka jest zalecana dawka anyżu?

• W przypadku niestrawności czynnościowej: 3 gramy po każdym posiłku (3 razy dziennie).
•  Na wzdęcia: Zmieszaj 30 gramów oleju rycynowego ze 180 gramami ekstraktu anyżowego i wmasuj tę mieszaninę brzuch dwa razy dziennie. Możesz także zmielić 5 gramów anyżu, 10 gramów kopru włoskiego i 10 gramów kminku i dodać je do szklanki wody. Gotując przez 20 minut. Należy wypić jedną filiżankę tej mieszanki 30 minut po posiłku.
•  W przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS): 3 kapsułki pokryte olejkiem anyżowym dziennie przez 4 tygodnie.

9 imponujących korzyści zdrowotnych anyżu

1. Siła antyoksydacyjna

Anyż gwiazdkowaty jest bogaty w silne przeciwutleniacze, takie jak kwercetyna i linalol. Te przeciwutleniacze zwalczają wolne rodniki, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym i promując ogólny stan zdrowia i dobre samopoczucie.

2. Pomoc trawienna

Dzięki długiej historii stosowania w ziołolecznictwie anyż jest wysoko ceniony ze względu na swoje korzyści trawienne. Związki znajdujące się w anyżu gwiazdkowatym wspomagają produkcję enzymów trawiennych, pomagając w rozkładaniu pokarmu, zmniejszając wzdęcia i łagodząc niestrawność.

3. Wsparcie oddechowe

Związki aromatyczne zawarte w anyżu gwiazdkowatym mają właściwości wykrztuśne, dzięki czemu są bardzo korzystne dla zdrowia układu oddechowego. Może pomóc złagodzić kaszel, zmniejszyć przekrwienie i złagodzić objawy związane z chorobami układu oddechowego, takimi jak astma i zapalenie oskrzeli.

4. Wzmacniacz układu odpornościowego

Anyż gwiazdkowaty zawiera olejki eteryczne znane ze swoich właściwości antybakteryjnych i przeciwwirusowych, dzięki czemu jest cenną przyprawą wspierającą zdrowy układ odpornościowy. Włączenie anyżu gwiazdkowatego do diety, szczególnie w okresie przeziębień i grypy, może w naturalny sposób wzmocnić mechanizmy obronne organizmu.

5. Równowaga hormonalna

Tradycyjnie anyż gwiazdkowaty był używany do regulowania zaburzeń równowagi hormonalnej. Jeden z jego kluczowych związków, anetol, naśladuje działanie estrogenu w organizmie. To sprawia, że anyż jest potencjalnie pomocny w łagodzeniu skurczów menstruacyjnych i leczeniu objawów menopauzy.

6. Działanie przeciwzapalne

Anyż gwiazdkowaty zawiera związki takie jak anetol i kwercetyna, które mają właściwości przeciwzapalne. Regularne spożywanie anyżu gwiazdkowatego może pomóc zmniejszyć stan zapalny w organizmie, który często jest związany z chorobami przewlekłymi i ogólnym brakiem równowagi zdrowotnej.

7. Przeciwbólowy

Anyż gwiazdkowaty znany jest ze swoich właściwości przeciwbólowych, oferujących potencjalną ulgę w bólach zębów, bólach głowy i bólach stawów. Jednakże ważne jest, aby zasięgnąć profesjonalnej porady lekarskiej w celu uzyskania właściwych wskazówek i leczenia określonych schorzeń związanych z bólem.

8. Zdrowie skóry

Ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, anyż może przyczynić się do zdrowej i promiennej skóry. Może pomóc zmniejszyć widoczność zmarszczek, zwalczyć bakterie wywołujące trądzik i promować młodszą cerę.

9. Bogaty w składniki odżywcze

Oprócz swoich walorów smakowych anyż jest dobrym źródłem niezbędnych składników odżywczych, w tym żelaza, wapnia i witaminy C. Dodanie anyżu gwiazdkowatego do potraw lub napojów może zwiększyć ich wartość odżywczą i przyczynić się do zbilansowanej diety.

Czy anyż ma skutki uboczne?

Zarówno nasiona anyżu, jak i olej anyżowy są powszechnie uważane za bezpieczne do stosowania w małych dawkach przez określony czas. Należy jednak pamiętać o kilku kwestiach, ponieważ anyż może być niebezpieczny dla niektórych osób. 

Szczególnie osoby uczulone na bylicę powinny unikać stosowania anyżu bez konsultacji z lekarzem. Anyż może wywołać nieoczekiwaną reakcję, dlatego najlepiej jest przyjmować go pod okiem profesjonalisty. Podobnie osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew również powinny skonsultować się z lekarzem – anyż może zwiększać ryzyko krwawienia.

Anyż może również zmniejszać skuteczność środków antykoncepcyjnych, zwiększając ryzyko zajścia w ciążę u kobiet. Nie zawsze tak się dzieje, ale lekarz będzie w stanie określić, czy anyż i środek antykoncepcyjny prawdopodobnie będą wchodzić w interakcje. 

Chociaż te skutki uboczne mogą wydawać się poważne, należy pamiętać, że anyż jest powszechnie uważany za bezpieczny dla większości ludzi. Jeśli jednak masz wątpliwości lub należysz do powyższych przypadków, przed zażyciem anyżu powinieneś skonsultować się z lekarzem.