Choroby nowotworowe

Choroby nowotworowe i ich rodzaje - różnice między nowotworami złośliwymi i łagodnymi: rak, mięsak, chłoniak

Choroby nowotworowe mogą być różne. Występują nowotwory łagodne, nowotwory złośliwe, miejscowo-złośliwe, nabłonkowe i nienabłonkowe. W zależności od rodzaju konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Warto wiedzieć, że nowotwory łagodne są to nowe masy tkankowe, które rosną powoli, jednak podczas przesuwania się nie niszczą sąsiednich tkanek. Co istotne, w większości otoczone są charakterystyczną torebką. Wyróżnia je także fakt, że z budowy są podobne do komórek tkanki, z której się wywodzą. Nie naciekają węzłów chłonnych i nie dają przerzutów, a po usunięciu nie następują nawroty. Z kolei nowotwory miejscowo złośliwe jest to grupa, która może naciekać i niszczyć okoliczną tkankę. Przykładem są guzy mieszane ślinianek bądź niektóre typy glejaków. 

Najgroźniejszą grupą są oczywiście nowotwory złośliwe, które nie posiadają torebki. Mogą powodować szybki wzrost naczyń, a także przerzuty do odległych narządów. Komórki złośliwe dzielą się, zmieniając kształt, za to nie spełniając swojej funkcji. Oczywiście zdarzają się sytuacje, że nowotwory złośliwe posiadają torebki, a mimo wszystko dają przerzuty odległe. Należy wiedzieć, że nowotwory nabłonkowe to gruczolaki, brodawczaki i torbielaki. Mogą być złośliwe i wtedy określa się je mianem raka.

Nowotwory nienabłonkowe mogą być zarówno niezłośliwe i są to mięsaki czy tłuszczaki, ale mięsaki mogą być również złośliwe i wtedy występują pod nazwą naczyniomięsak czy tłuszczomięsak. Nowotwór, który wywodzi się z komórek barwnikowych to z kolei czerniak, zaś nowotwór złośliwy układu chłonnego to chłoniak. Nowotwór, który wywodzi się z komórek krwiotwórczych znajdujących się w szpiku to białaczka.

Najczęstsze typy nowotworów i ich objawy oraz czynniki ryzyka chorób nowotworowych

Rak piersi – najczęstsze objawy i czynniki ryzyka

Rak piersi jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u kobiet na całym świecie. Wczesna diagnoza zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego kluczowa jest znajomość objawów i czynników ryzyka.

Najczęstsze objawy raka piersi:

• Wyczuwalny guzek w piersi lub pod pachą, który jest twardy, nieprzesuwalny i niebolesny.
• Zmiany w wyglądzie piersi, takie jak asymetria, zaciągnięcia skóry lub wciągnięcie brodawki.
• Wyciek z brodawki, szczególnie jeśli jest krwisty.
• Ból w piersi, który nie jest związany z cyklem menstruacyjnym.
• Powiększenie węzłów chłonnych w okolicy pachy.

Czynniki ryzyka raka piersi:

• Mutacje genetyczne, szczególnie w genach BRCA1 i BRCA2.
• Wczesne rozpoczęcie miesiączkowania (przed 12. rokiem życia) i późna menopauza.
• Brak ciąż lub pierwsza ciąża po 30. roku życia.
• Otyłość, szczególnie po menopauzie, oraz brak aktywności fizycznej.
• Hormonalna terapia zastępcza i stosowanie antykoncepcji hormonalnej przez długi czas.

Rak płuc – przyczyny, profilaktyka i objawy wczesne

Rak płuc jest jedną z głównych przyczyn zgonów związanych z nowotworami, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka i wczesne rozpoznanie.

Przyczyny raka płuc:

• Palenie tytoniu to główny czynnik ryzyka – odpowiada za około 85% przypadków.
• Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza, takie jak smog i pyły przemysłowe.
• Kontakt z czynnikami kancerogennymi, np. azbestem, radonem, chromem.
• Historia rodzinna raka płuc oraz choroby przewlekłe, takie jak POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc).

Profilaktyka raka płuc:

• Rzucenie palenia jest najważniejszym krokiem w zapobieganiu rakowi płuc.
• Unikanie biernego palenia i przebywania w zanieczyszczonych miejscach.
• Regularne kontrole u osób z grup ryzyka, np. niskodawkowa tomografia komputerowa klatki piersiowej.

Wczesne objawy raka płuc:

• Przewlekły kaszel, który się nasila.
• Chrypka i zmiana tembru głosu.
• Krwioplucie lub obecność krwi w plwocinie.
• Ból w klatce piersiowej lub trudności w oddychaniu.
• Niewyjaśniona utrata masy ciała i osłabienie.

Nowotwory układu pokarmowego (rak jelita grubego, żołądka) – dieta a ryzyko nowotworu

Nowotwory układu pokarmowego, takie jak rak jelita grubego i żołądka, są jednymi z najczęstszych i najbardziej zagrażających zdrowiu. Dieta odgrywa istotną rolę w ich zapobieganiu.

Rak jelita grubego:

• Czynniki ryzyka: dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, czerwone i przetworzone mięso, brak błonnika.
• Objawy: krwawienie z odbytu, zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunki), bóle brzucha, anemia.
• Profilaktyka: dieta bogata w błonnik (warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża), unikanie alkoholu, regularna kolonoskopia.

Rak żołądka:

• Czynniki ryzyka: zakażenie Helicobacter pylori, dieta bogata w sól i produkty wędzone, palenie tytoniu.
• Objawy: niestrawność, utrata apetytu, ból w nadbrzuszu, utrata masy ciała.
• Profilaktyka: ograniczenie spożycia soli i przetworzonej żywności, leczenie zakażeń H. pylori, spożywanie świeżych warzyw i owoców.

Nowotwory hematologiczne – białaczka, chłoniak

Nowotwory hematologiczne obejmują choroby krwi i układu limfatycznego.

Białaczka:

• Objawy: przewlekłe zmęczenie, bladość, skłonność do siniaków, krwawienia, infekcje.
• Czynniki ryzyka: narażenie na promieniowanie, historia chemioterapii, mutacje genetyczne.

Chłoniak:

• Objawy: powiększone węzły chłonne, nocne poty, gorączka, utrata masy ciała.
• Czynniki ryzyka: zakażenia wirusowe (np. wirus Epstein-Barr), osłabiony układ odpornościowy, ekspozycja na pestycydy.

Rak prostaty – objawy, badania kontrolne

Rak prostaty jest jednym z najczęstszych nowotworów u mężczyzn, szczególnie po 50. roku życia.

Objawy raka prostaty:

• Trudności w oddawaniu moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
• Częste wizyty w toalecie, szczególnie w nocy.
• Krew w moczu lub nasieniu, ból w podbrzuszu i okolicy krocza.

Badania kontrolne:

• Badanie PSA (antygen specyficzny dla prostaty) – podwyższony poziom może wskazywać na raka.
• Badanie per rectum – palpacyjne badanie prostaty przez odbyt.

Mechanizm powstawania nowotworów – podział komórek, mutacje genetyczne

Choroby nowotworowe w większości przypadków są wyleczalne. Oczywiście ważną rolę odgrywa profilaktyka nowotworowa i szybka diagnoza nowotworów. Trzeba wiedzieć, że mechanizm powstawania nowotworów jest charakterystyczny i dochodzi do niego w wyniku mutacji, czyli zmian w materiale genetycznym. Wyróżnia się mutacje genowe, chromosomowe, a także genomowe. Pod wpływem np. czynników środowiskowych dochodzi do uszkodzenia DNA w organizmie.

Mutacje genów DNA zdrowych komórek są właśnie przyczyną powstawania nowotworów. Przebieg kancerogenezy w złożoności choroby nowotworowej powoduje namnażanie się komórek nowotworowych i ich różnicowanie. Jednocześnie kolejnym etapem jest powstanie guza nowotworowego, który nabiera zdolność do naciekania tkanek, a następnie tworzenia przerzutów. Ten etap może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.

Najczęstsze objawy oraz czynniki ryzyka chorób nowotworowych

Objawy nowotworów mogą być różne. W dużej mierze zależą od typu nowotworu. Warto zdawać sobie sprawę, że właśnie nowotwory są jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce, zaraz obok chorób serca. Niewątpliwie jedną z przyczyn ich powstawania jest mała aktywność fizyczna, niezdrowy tryb życia, jedzenie oparte na produktach przetworzonych, ale też obniżenie odporności na skutek przewlekłych infekcji wirusowych czy bakteryjnych. Rozwijający się nowotwór może dawać różne objawy. Oczywiście występują także nowotwory bezobjawowe, które na początku nie powodują żadnych symptomów. 

Do najczęstszych objawów zalicza się zgrubienia, guzy i stwardnienia na ciele, które są nieprzesuwalne. Zmiana tembru głosu czy uczucie przeszkody w gardle również mogą być objawem raka. Bardzo często objawem jest utrata wagi, powiększone węzły chłonne czy intensywny kaszel. Zmiany skórne, krwawienie z dróg rodnych, gorączka i nocne poty to kolejne symptomy. Nowotwory złośliwe jelita grubego mogą rozwijać się nawet 10 lat. Z kolei rak piersi rozwija się od 5 do 10 lat. Istotną rolę odgrywają badania. Co wykrywają markery nowotworowe? Otóż pozwalają one na wykrycie oraz zidentyfikowanie znajdujących się w płynach ustrojowych kilkudziesięciu substancji białkowych, które są wytwarzane przez komórki nowotworowe.

Badania profilaktyczne i wczesna diagnostyka zapobiegania nowotworom

Ważną rolę odgrywają badania profilaktyczne i wczesna diagnostyka. Warto pamiętać, że im szybciej zdiagnozowany jest nowotwór, tym istnieje większa szansa na jego całkowite wyleczenie, gdzie odsetek przeżywalności wynoszący 5 lat jest na poziomie 90 do 100%. Regularna mammografia jest niewątpliwie bardzo ważna, a u osób powyżej 60 roku życia powinno się przeprowadzać kolonoskopię.

Schematy i metody leczenia bólu w chorobach nowotworowych także pełnią ważną rolę. Występują poradnie leczenia bólu, do których mogą zgłosić się chorzy, by uzyskać fachową pomoc. Diagnostyka, leczenie i rokowania zależą od stopnia nowotworu, który określa się w klasyfikacji czterostopniowej. Najwcześniejsza faza nowotworowa to pierwszy stopień. Jest ona najlepiej rokująca. W przypadku drugiego stopnia może występować guz, który nie nacieka na okoliczne tkanki. O trzecim stopniu mówimy wtedy, gdy choroba zaatakowała węzły chłonne. Czwarty stopień jest zaawansowaną chorobą, w której występują najczęściej przerzuty odległe.

Dieta i suplementacja w chorobach nowotworowych

Dieta przeciwnowotworowa, czyli żywność obniżająca ryzyko raka na pewno jest niezbędna. Jak wzmocnić organizm, by nie zachorować na nowotwór? Oczywiście nie ma recepty, która zapobiegnie zachorowaniu, jednak dużą rolę odgrywa dieta antynowotworowa, w której najważniejszą część stanowią produkty pochodzenia roślinnego. Z kolei z produktów pochodzenia zwierzęcego zaleca się spożywanie ryb morskich, jaj i chudego mięsa.