Cukrzyca - typy, oznaki i badanie glukozy. Kompendium wiedzy jak żyć z cukrzycą w XXI wieku

Cukrzyca to zbiorcze określenie różnorodnych zaburzeń metabolizmu człowieka, których główną cechą jest przewlekła hiperglikemia (nadmiar cukru). Dlatego też nazywa się ją „cukrzycą”. Ale w przypadku cukrzycy nie zawsze zaburzony jest tylko metabolizm węglowodanów. Można wielokrotnie udowadniać, że metabolizm tłuszczów i białek również nie jest w równowadze.

Insulina, ważny hormon metaboliczny kontrolujący metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek, odgrywa kluczową rolę w rozwoju cukrzycy. Przyczyny cukrzycy leżą w różnorodnych zaburzeniach uwalniania insuliny z tzw. komórek beta trzustki, aż do bezwzględnego niedoboru insuliny.

Czynnikami wyzwalającymi mogą być również bardzo różne zakłócenia w działaniu insuliny na ważne narządy, takie jak mózg, wątroba, mięśnie i tkanka tłuszczowa.

Cukrzyca – groźna epidemia XXI wieku

Cukrzyca jest jedną z powszechnie doświadczanych chorób na całym świecie, ale częściej spotyka się ją w krajach trzeciego świata. Uważana jest za epidemię XXI wieku. Według danych Międzynarodowej Federacji Cukrzycy z 2021, aż 537 milionów dorosłych (20-79 lat) żyje z cukrzycą na całym świecie (1 na 10 osób) i przewiduje się, że do 2030 r. będzie to 634 mln. Ponad 3 na 4 osoby dorosłe z cukrzycą żyją w krajach o niskich i średnich dochodach. Pakistan jest jednym z najbardziej dotkniętych krajów na świecie i zajmuje 3 miejsce pod względem liczby dorosłych z cukrzycą po Chinach i Indiach. 

Jesteśmy cywilizacją cukru

Cukrzyca jest chorobą XXI wieku. To choroba pełnego talerza. Jest to ceną za frytki, lemoniadę czy ptasie mleczko i za kanapę przed telewizorem. Jesteśmy cywilizacją cukru. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która wynika z niedoboru insuliny lub oporności na insulinę obwodową. Może to dotyczyć osób wszystkich grup wiekowych. Istnieje kilka rodzajów cukrzycy, ale cukrzyca typu 2 (DMT2, diabetes mellitus type 2) to pierwsza niezakaźna choroba, która została uznana za epidemię XXI wieku, jest najczęstszym, a 90% wszystkich cukrzyków jest dotkniętych tym typem. Ten typ zazwyczaj wpływa na dorosłych i staje się coraz bardziej powszechny u osób otyłych. 

Długotrwała cukrzyca może ulec poważnym, chronicznym powikłaniom wpływającym na życie osób, rodzin i społeczeństw. Pacjenci są zwykle bezobjawowi lub mają mniej lub niejasne objawy, zdiagnozowani późno i mogą już posiadać poważne komplikacje. Może wpływać na główne narządy ciała i prowadzić do ślepoty, niewydolności nerek, udaru mózgu, chorób sercowo-naczyniowych i powikłań stóp cukrzycowych. Uważa się również, że jedną z głównych przyczyn zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych jest to, że dwie trzecie pacjentów z cukrzycą umierają z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

4 typy podziału cukrzycy według Światowej Organizacji Zdrowia WHO

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 (wcześniej nazywana nieinsuliną zależnym lub dorosłym) wynika z nieskutecznego dostarczania insuliny przez organizm. Ten rodzaj cukrzycy jest w dużej mierze wynikiem nadwagi i braku aktywności fizycznej. W cukrzycy typu 2 występują przede wszystkim dwa problemy. Nie wytwarzana jest wystarczająca ilość insuliny - hormonu, który reguluje ruch cukru do komórek. A komórki słabo reagują na insulinę i przyjmują mniej cukru. Ten długotrwały stan powoduje zbyt dużą ilość cukru krążącego we krwi. W końcu wysoki poziom cukru we krwi może prowadzić do zaburzeń układu krążenia, nerwowego i odpornościowego.

Do niedawna ten rodzaj cukrzycy był obserwowany tylko u dorosłych, ale obecnie występuje coraz częściej u dzieci.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 (wcześniej znana jako cukrzyca młodzieńcza lub cukrzyca insulinozależna, jest chorobą przewlekłą) charakteryzuje się niedoborem produkcji insuliny i wymaga codziennego podawania insuliny. W tym stanie trzustka wytwarza niewielką ilość insuliny bądź nie wytwarza jej w cale. Insulina jest hormonem, którego organizm używa, aby umożliwić cukrowi (glukoza) wejście do komórek w celu wytworzenia energii. 

Objawy obejmują nadmierne wydalanie moczu (poliuria), pragnienie (polidypla), ciągły głód, utrata masy ciała, zmiany widzenia i zmęczenie. Objawy te mogą wystąpić nagle.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa to hiperglikemia z wartościami glukozy we krwi powyżej normy, ale poniżej tych diagnostyki cukrzycy. Kobiety z cukrzycą ciążową są narażone na zwiększone ryzyko powikłań w czasie ciąży i porodu. Te kobiety i prawdopodobnie ich dzieci są również narażone na zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2 w przyszłości.

Cukrzyca ciążowa jest diagnozowana poprzez badania przesiewowe prenatalne, a nie przez zgłaszane objawy.

Inne typy cukrzycy - upośledzona tolerancja glukozy i upośledzona glikemia na czczo

Upośledzona tolerancja glukozy (IGT) i upośledzona glikemia na czczo (IFG) to warunki pośrednie w okresie przejściowym między normalnością a cukrzycą. Osoby z IGT lub IFG są narażone na wysokie ryzyko przejścia do cukrzycy typu 2, chociaż nie jest to nieuniknione.

Istnieje jednak szczególna postać cukrzycy autoimmunologicznej u dorosłych:

Cukrzyca LADA (cukrzyca autoimmunologiczna o późnym początku u dorosłych). Nierzadko (około 10%) jest to błędnie klasyfikowane jako cukrzyca typu 2.

Cukrzyca MODY to rodzaj cukrzycy, który zwykle ujawnia się przed 25. rokiem życia. Klasyczne objawy tego zaburzenia to:

• Wskaźnik masy ciała (BMI) poniżej 25 kg/m2
• Brak dowodów na występowanie cukrzycy typu 1 w rodzinie
• Cukrzyca występuje u krewnych pierwszego stopnia od ponad 3 pokoleń

Cukrzyca MODY jest chorobą dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący (monogenna postać cukrzycy), w której można wyróżnić kilkanaście różnych molekularnych form genetycznych, które bardzo odmiennie prezentują się klinicznie.

Cukrzyca może prowadzić do ostrych i przewlekłych powikłań w organizmie. Dlatego rozpoznanie cukrzycy należy traktować poważnie.

Do ostrych powikłań zalicza się zakażenia (skóry, błon śluzowych, dróg oddechowych lub dróg moczowych), ciężką hiperglikemię (np. spowodowaną infekcją), aż do śpiączki cukrowej oraz hipoglikemię, które są szczególnie niebezpieczne.

Przewlekłe powikłania zwykle rozwijają się stopniowo na przestrzeni lat, szczególnie u osób chorych na cukrzycę, które nie mają wystarczającej kontroli metabolicznej lub nie są świadome swojej choroby. Nacisk położony jest na powikłania w dużych (makroangiopatia) i małych (mikroangiopatia) naczyniach krwionośnych oraz układzie nerwowym.

Rola insuliny w metabolizmie glukozy

Glukoza (cukier) - jest głównym źródłem energii dla komórek, które tworzą mięśnie i inne tkanki. Używanie i regulacja glukozy obejmuje następujące elementy:

• Glukoza pochodzi z dwóch głównych źródeł: żywności i wątroby.
• Glukoza jest wchłaniana do krwioobiegu, gdzie dostaje się do komórek za pomocą insuliny.
• Wątroba przechowuje i wytwarza glukozę.
• Gdy poziom glukozy jest niski, wątroba rozkłada zmagazynowany glikogen na glukozę, aby utrzymać poziom glukozy w organizmie w zdrowym zakresie.

W cukrzycy typu 2 proces ten nie działa dobrze. Zamiast przenosić się do komórek, cukier gromadzi się we krwi. Wraz ze wzrostem poziomu cukru we krwi, trzustkę uwalnia więcej insuliny. W końcu komórki trzustki, które powodują uszkodzenie insuliny i nie mogą wytwarzać wystarczającej ilości insuliny, aby zaspokoić potrzeby organizmu.

Najwcześniejsze objawy cukrzycy bywają niepozorne

Jak rozpoznać, że masz cukrzycę? Większość wczesnych objawów pochodzi z wyższych niż normalnych poziomów omawianej wcześniej glukozy.

Znaki ostrzegawcze mogą być tak łagodne, że ich nie zauważasz. Dotyczy to zwłaszcza cukrzycy typu 2. Niektórzy ludzie nie dostrzegają tego, dopóki nie staną w obliczu problemów z długotrwałymi uszkodzeniami spowodowanymi przez chorobę.

W przypadku cukrzycy typu 1 objawy zwykle występują szybko, w ciągu kilku dni lub kilku tygodni. Są też o wiele bardziej dotkliwe.

Wczesne oznaki cukrzycy

Oba rodzaje cukrzycy mają niektóre z tych samych znaków ostrzegawczych.

• Głód i zmęczenie: nawet po jedzeniu możesz czuć się bardzo głodny. Dzieje się tak dlatego, że twoje mięśnie nie otrzymują energii potrzebnej z pożywienia; insulinooporność organizmu powstrzymuje glukozę przed dostaniem się do mięśni i dostarczeniem energii. Dlatego mięśnie i inne tkanki wysyłają komunikat „głodowy”, próbując uzyskać więcej energii do organizmu..
• Uczucie pragnienia: bez względu na to, ile pijesz, czujesz się, jakbyś był odwodniony. Twoje tkanki (takie jak mięśnie) są w rzeczywistości odwodnione, gdy we krwi jest zbyt dużo glukozy (cukru). Twoje ciało wyciąga płyn z tkanek, aby spróbować rozcieńczyć krew i przeciwdziałać wysokiej zawartości glukozy, więc twoje tkanki zostaną odwodnione i wyślesz wiadomość, że musisz wypić więcej. Jest to również związane ze zwiększonym oddawaniem moczu.
• Infekcje: wpływ cukrzycy typu 2 utrudnia organizmowi walkę z infekcją, więc możesz doświadczyć częstych infekcji. Kobiety mogą mieć częste pochwy (tak wschodowe) i (lub) pęcherza moczowego. To dlatego, że bakterie mogą kwitnąć, gdy we krwi jest wysoki poziom glukozy.
• Utrata wagi: możesz jeść więcej, ale nadal tracisz na wadze. Ponieważ twoje ciało nie otrzymuje energii z pożywienia, zamienia się w mięśnie i tłuszcz i zaczyna je rozkładać, aby tworzyć energię. To spowoduje utratę wagi.
• Nudności i wymioty: kiedy twoje ciało ucieka się do spalania tłuszczu, wytwarza ketony. Mogą one gromadzić się we krwi do niebezpiecznych poziomów, co może zagrażać życiu stanem zwanym cukrzycową kwasicą ketonową. 

Lekarz prowadzący powinien wykonać kilka testów w celu zdiagnozowania cukrzycy typu 2. Należą do nich badanie krwi A1c, które mierzy średni poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich dwóch do trzech miesięcy; losowy i / lub na czczo test glukozy, który mierzy poziom glukozy we krwi w jednym momencie; oraz doustny test tolerancji glukozy, w którym pijesz słodką ciecz, a następnie sprawdzany jest poziom glukozy we krwi w ciągu najbliższych kilku godzin.

Znaki ostrzegawcze dotyczące cukrzycy

Objawy powikłań cukrzycy typu 2 mogą obejmować:

• Powolne owrzodzenia
• Swędząca skóra (zwykle wokół powierzchni pochwy lub pachwiny)
• Zaburzenia przyrostu masy ciała
• Ciemne zmiany skóry szyi, pachy i pachwiny, zwane akantozą nigricans
• Drętwienie i mrowienie rąk i stóp
• Zmniejszone widzenie
• Impotencja lub zaburzenia erekcji (ED)

Hipoglikemię

Hipoglikemia lub niski poziom cukru we krwi występuje, gdy poziom cukru lub glukozy we krwi spada zbyt nisko, aby zasilać organizm. Możesz czuć:

• Nerwowe zachowanie lub niespokojne
• Zdezorientowanie
• Zawroty głowy 
• Drżenia mięśniowe
• Problemy z koncentracją, zaburzony kontakt z otoczeniem
• Uczucie mrowienia skóry twarzy
• Nasilone uczucie głodu
• Nasilone pocenie się

Hiperglikemia

Hiperglikemia lub wysoki poziom cukru we krwi powoduje wiele objawów ostrzegawczych cukrzycy wymienionych powyżej, w tym:

• Duże pragnienie
• Zmęczenie
• Cukier w moczu
• Utrata masy ciała
• Częstomocz 
• Osłabienie, uczucie zmęczenia i senność
• Skłonność do ropnych zakażeń skóry
• Skłonność do infekcji układu moczowo-płciowego
• Poziom glukozy we krwi powyżej 180 miligramów na decylitr (mg/dl)

Zespół hiperglikemiczny

Hiperglikemiczny zespół hipermolalny (HHNS) te poważne powikłania może prowadzić do śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci z każdym rodzajem cukrzycy, chociaż jest to bardziej powszechne w typie 2. Dzieje się tak, gdy poziom cukru we krwi staje się zbyt wysoki, a twoje ciało jest poważnie odwodnione. Wśród objawów wyróżniamy:

• Poziom cukru we krwi powyżej 600 mg/dl
• Suche, spieczkowane usta
• Ekstremalne pragnienie
• Ciepła, sucha skóra, która się nie poci
• Wysoka gorączka (pn. 40 stopni)
• Senność lub zamieszanie
• Utrata wzroku
• Halucynacje

W cukrzycy cierpi także psychika

Każda choroba przewlekła prowadzi także do stresu psychospołecznego. Badania pokazują, że u osób chorych na cukrzycę ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych (lęków, depresji) jest 2-3 razy wyższe w porównaniu z analogicznymi osobami z grupy kontrolnej, które nie chorują na cukrzycę.

Osoba chora na cukrzycę w dużej mierze ponosi wyłączną odpowiedzialność za kompleksowe leczenie, które często wiąże się z problemami wywołującymi lęk. Niebezpieczeństwa takie jak niski poziom cukru we krwi, problemy z potencją, choroby oczu i inne możliwe uszkodzenia następcze małych i dużych naczyń krwionośnych, a także układu nerwowego. Dochodzi do tego nierzadkie poczucie bycia „na łasce” choroby i jej potrzeb terapeutycznych, co z kolei prowadzi do silnego stresu psychicznego. W samej osobie dotkniętej chorobą, ale także w jej środowisku społecznym.

Objawy reakcji psychologicznej mogą obejmować zwiększony lub zmniejszony apetyt, zwiększone zmęczenie, problemy w relacjach, zaburzenia snu, brak motywacji, trudności z koncentracją, utratę zainteresowania rzeczami, które wcześniej sprawiały ci przyjemność, ale także poczucie winy i poczucie niższości.

Normy glukozy we krwi w odczycie badań

Mierzenie poziomu glukozy we krwi to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych. Wyniki obrazują poziom glukoza we krwi mierzono w miligramach na decylitr (mg/dl). Poniższa tabela zawiera zakresy poziomu glukozy we krwi żylnej dla stanu przedcukrzycowego i cukrzycy i opisuje, co oznaczają przedziały w diagnozie:

Poniższy wykres zawiera zakresy badań tolerancji glukozy w teście doustnym obciążenia w przedcukrzycach i cukrzycy oraz co oznacza każda diagnoza:

Epidemia cukrzycy u dzieci: fakty i mity o cukrzycy u najmłodszych

Cukrzyca występuje rzadko u dzieci poniżej 5 roku życia. Jeśli jednak u małych dzieci rozwinie się cukrzyca, jest to bardzo poważny przypadek.

W Polsce, zapadalność na cukrzycę u dzieci wzrasta, z czego wynika ten wzrost nie jest jeszcze w pełni zrozumiany. Dane Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej wskazują, że na cukrzycę typu 1 choruje 497 tysięcy dzieci na świecie, z czego 26 procent mieszka w Europie. Co roku stwierdza się 79 tysięcy nowych zachorowań w grupie dzieci w wieku 0-14 lat, z tendencją wzrostu zachorowań. 

W Polsce, zapadalność na cukrzycę wynosiła do 2004 roku 10,2 przypadków na 100 tys. osób w ciągu roku, ale wzrosła z poziomu 5,4 do 17,7. Nie obserwuje się różnic w zachorowalności między dziewczynkami i chłopcami. Szacuje się, że do 2025 roku liczba dzieci z cukrzycą typu I wzrośnie do 4,8 tys. Ostatnie badania wskazują na dalszy wzrost zachorowań, zwłaszcza w grupie najmłodszych pacjentów.

Wzrost zachorowań może mieć różne przyczyny, takie jak niedobór witaminy D3, czynniki żywieniowe, szybki przyrost masy ciała, stres, a także infekcje wirusowe, które mogą wywoływać autoimmunologiczne reakcje. Sezonowość zachorowań jest również obserwowana, z największą liczbą przypadków jesienią, zimą i wiosną.

Obecnie w Polsce szacuje się, że około 20 tysięcy dzieci cierpi na cukrzycę, co stanowi wyzwanie zarówno dla opieki zdrowotnej, jak i dla placówek edukacyjnych. Dzieci te wymagają regularnego monitorowania poziomu glukozy i podawania insuliny, co może być problematyczne w szkołach i przedszkolach, które często nie są odpowiednio przygotowane do takiej opieki.

Cukrzyca: nie boli, ale zabija: jak wygląda życie z cukrzycą po diagnozie?

Jeśli jesteś nowo zdiagnozowany, poniżej zamieszczamy pięć zmian jakie wiążą się ze zmianą w życiu pacjentów po rozpoznaniu cukrzycy.

Dowiesz się więcej o cukrzycy

Wielu pacjentów nie jest świadomych wewnętrznego działania cukrzycy, dopóki nie otrzymają diagnozy. 

Informacja o chorobie cukrzycy wymaga stałego uczenia się i zrozumienia, jak wpływa na organizm. Pacjenci muszą być świadomi objawów hipoglikemii i hiperglikemii, umieć reagować na nie i wiedzieć, kiedy zwrócić się o pomoc medyczną.

Monitorowanie poziomu glukozy - osoby z cukrzycą regularnie zmuszone są do sprawdzania poziomu glukozy, często kilka razy dziennie. To może wymagać noszenia przy sobie glukometru i wykonywania testów krwi, co staje się codzienną rutyną.

Inaczej myślisz o jedzeniu

Diagnoza cukrzycy często prowadzi do zmiany sposobu myślenia o jedzeniu. Podstawowym sposobem leczenia cukrzycy typu 2 (najczęstszego typu) jest zmiana diety i stylu życia. Jako lekarze wyjaśniamy pacjentom znaczenie zmian w diecie, które pomagają utrzymać poziom cukru we krwi w docelowym zakresie.

W przeszłości mogłeś zjeść miskę lodów bez zastanowienia. Po zdiagnozowaniu cukrzycy prawdopodobnie zatrzymasz się i pomyślisz o tym, jak lody wpływają na poziom cukru we krwi i czy ich spożywanie wpisuje się w Twoje cele zdrowotne. 

Myślenie o jedzeniu jak o paliwie zdecydowanie zmienia nasze postrzeganie odżywiania.  Planując dietę, zastanówmy się jak każdy pokarm lub posiłek wpłynie na poziom cukru we krwi. To zdrowe podejście pomocne w leczeniu cukrzycy.

Prowadzisz zdrowszy tryb życia

Pacjenci ze świeżo zdiagnozowaną cukrzycą dowiadują się, jak ważne jest przyjęcie zdrowszego stylu życia dla dobrego funkcjonowania z cukrzycą. Takie czynniki jak picie zbyt dużej ilości alkoholu i palenie utrudniają kontrolowanie poziomu cukru we krwi, nawet jeśli podejmujesz inne kroki. 

Osoby, u których zdiagnozowano cukrzycę, zaleca się rzucenie palenia a także ograniczenie spożycia alkoholu. Przyjęcie innych zdrowych nawyków, takich jak więcej ćwiczeń, jedzenie większej ilości warzyw i ograniczenie spożycia przetworzonego cukru, znacznie pomaga w utrzymaniu poziomu cukru we krwi pod kontrolą.

Myślisz o swojej wadze

Około 90% osób chorych na cukrzycę ma nadwagę, a nadwaga jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy. Po otrzymaniu diagnozy cukrzycy należy zmienić podejście i podjąć niezbędne kroki zmierzające do utraty wagi, jeśli masz nadwagę lub otyłość. 

Utrata nawet niewielkiej masy ciała ma silny wpływ na kontrolę poziomu cukru we krwi i inne parametry zdrowotne, takie jak ciśnienie krwi.

Kontroluj insulinę a Twoje zdrowie się poprawi

Jeśli traktujesz swoje zdrowie jako priorytet, zadbasz o kontrolę poziomu cukru. W zależności od rodzaju cukrzycy, niektórzy pacjenci muszą regularnie podawać sobie insulinę, podczas gdy inni mogą stosować leki doustne. To wymaga nauki technik podawania insuliny i dbałości o prawidłową dawkę.

Wysoki poziom cukru we krwi może utrudniać zajście w ciążę, zmniejszać popęd seksualny, sprzyjać przyrostowi masy ciała i zwiększać ryzyko depresji i lęku. Może również zmniejszyć ilość spokojnego snu w nocy. Wysoki poziom cukru we krwi i zaburzenia snu często idą w parze.

Cukrzyca - podawanie insuliny. Jak wygląda codzienność cukrzyka?

Insulina, strzykawki insulinowe i wstrzykiwacze insulinowe

Lekarz może zalecić jeden z kilku rodzajów insuliny:

• Szybko działające
• Regularne lub krótkotrwałe działanie
• Działanie pośrednie
• Długo działające

Każdy z nich działa inaczej w zależności od tego, ile czasu zajmuje rozpoczęcie działania, kiedy osiągną maksymalną siłę i jak długo działają.

Istnieje kilka mocy insuliny, ale najpopularniejszą jest U-100 (100 jednostek na mililitr płynu). Należy wstrzykiwać insulinę od jednego do czterech razy dziennie, w zależności od zaleceń lekarza. Insulina podawana jest do za pomocą strzykawki, która pobiera dawkę insuliny z butelki. Popularne są też użyć wstrzykiwacze do insuliny, które są już wstępnie napełnione, albo posiadają wkład. Istnieje również rodzaj insuliny, którą można wdychać.

Pompa insulinowa

Zamiast zastrzyków lekarz może zalecić pompę insulinową. Podaje ona w sposób ciągły insulinę krótko lub szybko działającą. Nadal będziesz musiał sprawdzić poziom cukru we krwi, ale może się okazać, że pompa pomoże Ci lepiej go kontrolować.

Pompy insulinowe są małe i można je z łatwością przymocować do paska, skarpetki lub bielizny. Jest podłączony do cienkiej rurki zwanej cewnikiem, którą umieszcza się pod skórą za pomocą igły w miejsce infuzji.

Dawkowanie insuliny - pompa insulinowa może być programowana przez użytkownika do dostarczania określonej ilości insuliny na godzinę tzw. podstawową dawką insuliny. Użytkownik może dostosowywać dawki zgodnie z planem posiłków, aktywnością fizyczną i poziomem glukozy we krwi.

Niektóre pompy insulinowe są wyposażone w system ciągłego monitorowania glukozy, który kontroluje poziom cukru we krwi i dostosowuje podawanie insuliny na podstawie wyników pomiarów.

Współczesne pompy insulinowe są często wyposażone w bezprzewodową komunikację z monitorem lub smartfonem użytkownika. Pozwala to na łatwe monitorowanie i dostosowywanie podań insuliny.

Pompa insulinowa pomaga utrzymać stały poziom insuliny w organizmie, co jest szczególnie ważne dla osób z cukrzycą typu 1. Pozwala to uniknąć konieczności częstego podawania insuliny za pomocą strzykawek i zapewnia bardziej precyzyjną kontrolę poziomu cukru we krwi.

Mierniki poziomu cukru, lancety do krwi i paski testowe dla diabetyków

Miernik poziomu cukru we krwi, znany również jako glukometr, to przenośne urządzenie elektroniczne, które mierzy poziom cukru we krwi, aby upewnić się, że nie jest on zbyt wysoki lub zbyt niski.

Najpierw użyjemy lancetu do krwi, instrumentu, który szybko nakłuwa skórę, aby pobrać małą próbkę krwi. Należy umieścić kroplę na krawędzi jednorazowego paska testowego dla diabetyków. Następnie włożyć pasek do monitora i poczekać, aż wyświetli poziom. Po zapisaniu wyniku, przekazujemy je lekarzowi, aby potwierdzić, że plan leczenia działa.

Paski testowe ketonu

Kiedy organizm nie ma wystarczającej ilości insuliny, aby wykorzystać cukier, zamiast tego rozkłada tłuszcz w celu uzyskania energii. W ten sposób powstaje substancja zwana ketonami. Wysoki poziom ketonów w moczu oznacza, że cukrzyca wymknęła się spod kontroli.

Lekarz może zalecić stosowanie pasków testowych na zawartość ciał ketonowych w przypadku wystąpienia objawów wysokiego poziomu ciał ketonowych, gdy:

• Poziom cukru we krwi 240 mg/dL lub wyższy
• Czujesz się chory lub zmęczony przez cały czas
• Często jesteś spragniony lub masz suchość w ustach
• Poczuj się zdezorientowany
• Ciężko oddychać

Aby wykonać test na obecność ciał ketonowych w domu, należy oddać mocz do czystego kubka i umieścić w nim pasek. Strząśnij nadmiar moczu i poczekaj, aż pasek zmieni kolor – instrukcja poinformuje Cię, ile czasu to zajmie. Porównaj kolor na pasku z tabelą kolorów zestawu. Jeśli poziom ketonów jest niski, powtórz test za kilka godzin. Jeśli poziom jest umiarkowany lub wysoki, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Tabletki z glukozą i glukagonem

Kiedy po raz pierwszy uczysz się kontrolować poziom cukru we krwi, nie jest niczym niezwykłym, że spada on zbyt nisko. Jeśli tak się stanie, musisz szybko je przywrócić, aby uniknąć niebezpiecznych powikłań, takich jak drgawki. Dlatego warto mieć pod ręką tabletki z glukozą. Są to szybko działające tabletki cukrowe, które można przyjmować w przypadku objawów hipoglikemii lub niskiego poziomu cukru we krwi (zwykle poniżej 70 mg/dl).

Jeśli poziom leku stanie się zbyt niski i stracisz przytomność, ktoś inny będzie musiał podać Ci zastrzyk glukagonu. Hormon ten powoduje, że wątroba uwalnia zmagazynowaną glukozę do krwioobiegu.

Zapas żywności na cukrzycę

Aby utrzymać poziom glukozy we krwi na dobrym poziomie, dobrze jest spożywać: 

• Tabletki z glukozą lub inne awaryjne źródła cukru
• Zdrowe przekąski między posiłkami
• Napoje o niskiej zawartości cukru (w tym woda), aby zachować nawodnienie

Trzymaj odpowiedni zapas szybko działających cukrów w kilku miejscach na wypadek niskiego poziomu cukru. Tabletki z glukozą są łatwe do przenoszenia. Inne możliwe źródła to sok jabłkowy lub pomarańczowy albo zwykła woda gazowana. Czekolada nie jest dobra, ponieważ wymaga dłuższego trawienia. Jeśli mieszkasz z innymi ludźmi, powiedz im, że te zapasy nie są przeznaczone do jedzenia.

Cukrzyca i zagrożenia z nią związane: rodzaje śpiączek

Niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań, w tym śpiączek związanych z tą chorobą. Istnieją trzy główne rodzaje śpiączek cukrzycowych: śpiączka cukrzycowa z kwasicą ketonową, śpiączka hiperosmolarna i śpiączka hipoglikemiczna.

Śpiączka cukrzycowa z kwasicą ketonową: Ten rodzaj śpiączki występuje często u osób z cukrzycą typu 1, choć może zdarzyć się także u osób z cukrzycą typu 2. Jest wywoływany przez gromadzenie ketonów, substancji chemicznych o silnym działaniu kwasotwórczym, co prowadzi do zakwaszenia krwi. Brak dostatecznej ilości insuliny uniemożliwia organizmowi wykorzystanie glukozy, prowadząc do rozkładu tłuszczów i produkcji ketonów. Objawy kwasicy ketonowej to m.in. pragnienie, letarg, częste oddawanie moczu, mdłości, wymioty i ból brzucha.

Cukrzycowa śpiączka hiperosmolarna: To poważne powikłanie cukrzycy, spowodowane bardzo wysokim poziomem glukozy we krwi i odwodnieniem. Osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone, a wysoki poziom glukozy może być wynikiem zapomnianych leków przeciwcukrzycowych, infekcji lub nadmiernego spożycia słodyczy. Wskazane jest podawanie płynów dożylnych.

Cukrzycowa śpiączka hipoglikemiczna: To stan, w którym poziom glukozy we krwi jest zbyt niski, co może prowadzić do utraty przytomności. Najczęściej występuje u osób przyjmujących insulinę lub niektóre leki przeciwcukrzycowe, gdy dochodzi do nadmiernego obniżenia poziomu glukozy. Objawy hipoglikemii to drżenia, przyspieszony puls, słabość, intensywny głód i, w skrajnych przypadkach, utrata przytomności.

W razie wystąpienia któregokolwiek rodzaju śpiączki cukrzycowej, konieczna jest szybka pomoc medyczna. Diagnostyka i leczenie opierają się na badaniach krwi i historii medycznej pacjenta. W zależności od rodzaju śpiączki, leczenie może obejmować podawanie płynów, insuliny, glukagonu lub innych leków w celu stabilizacji poziomu glukozy i odzyskania przytomności pacjenta. Warto pamiętać, że regularna kontrola poziomu glukozy we krwi i przestrzeganie zaleceń lekarza mogą pomóc uniknąć takich powikłań.

Produkty diabetologiczne - wybór pomiędzy produktami o wysokim i niskim IG

Najlepszy pokarm zawierający węglowodany różni się w zależności od osoby i sytuacji. Na przykład osoby chore na cukrzycę typu 2 lub upośledzoną tolerancję glukozy, stały się oporne na działanie insuliny lub nie są w stanie wytwarzać insuliny wystarczająco szybko, aby dopasować ją do uwalniania glukozy do krwi po spożyciu pokarmów zawierających węglowodany. Oznacza to, że poziom glukozy we krwi może wzrosnąć powyżej poziomu uznawanego za optymalny.

Teraz rozważ 2 popularne produkty śniadaniowe – płatki kukurydziane i owsiankę z pełnoziarnistych płatków owsianych. Szybkość rozkładu owsianki i płatków kukurydzianych do glukozy jest różna. Owsianka jest trawiona do cukrów prostych znacznie wolniej niż płatki kukurydziane, dzięki czemu organizm ma szansę zareagować produkcją insuliny, a wzrost poziomu glukozy we krwi jest mniejszy.

Z tego powodu owsianka jest lepszym wyborem płatków śniadaniowych niż płatki kukurydziane dla osób chorych na cukrzycę typu 2. Zapewni także bardziej trwałą energię osobom bez cukrzycy.

Z drugiej strony, żywność o wysokim IG może być korzystna w uzupełnianiu glikogenu w mięśniach po wyczerpujących ćwiczeniach. Wysoki IG może również szybko przywrócić normalny poziom glukozy we krwi, gdy u osoby chorej na cukrzycę występuje „hipo”, czyli spadek poziomu glukozy we krwi poniżej normalnego zakresu od 4 do 8 mmol/l.

Jeśli cierpisz na jakąś chorobę, taką jak cukrzyca, przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w diecie ważne jest, aby zasięgnąć porady lekarza lub specjalisty.

Suplementy, witaminy dla diabetyków – jak wybrać?

W zależności od rodzaju schematu leczenia stosowanego w celu kontrolowania cukrzycy, niektóre witaminy i minerały mogą być korzystne dla Twojej choroby.

Przed rozpoczęciem suplementacji należy omówić te zmiany ze swoim lekarzem, aby upewnić się, że są one bezpieczne w połączeniu z przepisanymi lekami, które zażywasz.

ALE i GLA

ALA (kwas alfa-liponowy) jest wszechstronnym i silnym przeciwutleniaczem, który może pomóc w neuropatii cukrzycowej i pomoże zmniejszyć ból spowodowany uszkodzeniem przez wolne rodniki.

Ponadto niektóre badania łączą ALA ze zmniejszoną insulinoopornością, a tym samym z kontrolą poziomu cukru we krwi.

GLA (kwas gamma-liponowy) to kolejny naturalnie występujący przeciwutleniacz, który występuje w oleju z wiesiołka, oleju z ogórecznika i oleju z nasion czarnej porzeczki. GLA może poprawiać funkcję nerwów uszkodzonych przez neuropatię cukrzycową.

Biotyna

Biotyna działa synergicznie z insuliną w organizmie i niezależnie zwiększa aktywność enzymu glukokinazy.

Glukokinaza odpowiada za pierwszy etap wykorzystania glukozy, dlatego jest niezbędnym składnikiem prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Glukokinaza występuje wyłącznie w wątrobie, a u osób chorych na cukrzycę jej stężenie może być wyjątkowo niskie. Suplementy biotyny mogą mieć znaczący wpływ na poziom glukozy zarówno u chorych na cukrzycę typu 1, jak i typu 2

Karnityna (L-karnityna, Acetyl L-karnityna)

Karnityna jest niezbędna organizmowi do prawidłowego wykorzystania tkanki tłuszczowej do produkcji energii. Występuje naturalnie i pochodzi z aminokwasów hydrofilowych. Diabetycy stosujący karnitynę na ogół dobrze reagują, a wysoki poziom tłuszczów we krwi (cholesterolu i trójglicerydów) może szybko spaść.

Karnityna pomaga rozkładać kwasy tłuszczowe w organizmie i wiąże reszty acylowe. Z tych powodów przydatne może być zapobieganie cukrzycowej kwasicy ketonowej

Chrom

Chrom jest kluczowym składnikiem odżywczym w walce organizmu z cukrzycą. Stosując drożdże piwne wzbogacone chromem lub chlorkiem chromu, pacjenci z cukrzycą mogą poprawić tolerancję glukozy, obniżyć poziom glukozy na czczo, obniżyć poziom insuliny oraz obniżyć poziom cholesterolu i trójglicerydów, jednocześnie zwiększając poziom cholesterolu HDL

Kilka głównych badań prowadzonych metodą podwójnie ślepej próby wykazało, że suplementacja chromu może zwiększać tolerancję glukozy u pacjentów chorych na cukrzycę zarówno typu 1, jak i typu 2.

Ćwiczenia zwiększają również stężenie chromu w tkankach. Chrom może odgrywać rolę u osób ze stanem przedcukrzycowym i kobiet cierpiących na cukrzycę ciążową.

Koenzym Q10

Koenzym Q10 to związek naturalnie występujący w organizmie, który może wspomagać metabolizm węglowodanów. Udowodniono, że zwierzęta chore na cukrzycę mają niedobór koenzymu Q10.

Badania kliniczne z użyciem koenzymu Q10 sugerują, że suplementacja może znacząco obniżyć poziom cukru we krwi. Koenzym Q10 również dotlenia krew, dlatego może być pomocny w niektórych przypadkach retinopatii cukrzycowej.

Inozytol

Inozytol jest ważną częścią kilku kluczowych procesów organizmu, w tym zdrowia błon komórkowych i poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto inozytol może odgrywać rolę w odwracaniu skutków neuropatii cukrzycowej (uszkodzenia nerwów) spowodowanej cukrzycą.

Mangan

Niedobór manganu jest zjawiskiem powszechnym wśród diabetyków i w niektórych kręgach uważa się, że jest on jedną z przyczyn cukrzycy. Mangan może być kluczowym czynnikiem wpływającym na sposób, w jaki enzymy w organizmie radzą sobie z metabolizmem glukozy.

Magnez

Poziom magnezu ma tendencję do zmniejszania się u osób chorych na cukrzycę i może spaść do niebezpiecznie niskiego poziomu u osób cierpiących na ciężką retinopatię cukrzycową.

Wykazano, że niedobór magnezu bezpośrednio wpływa na kontrolę poziomu cukru we krwi u chorych na cukrzycę typu 2.

Niedobór magnezu może zakłócić proces wydzielania insuliny, a także zwiększyć insulinooporność.

Stosując suplementację magnezu, diabetycy mogą zmniejszyć dawkę insuliny.

Niacyna

Niacyna może być przeznaczona dla osób z wysokim poziomem cholesterolu i może być stosowana w połączeniu z zabiegami na krążenie.

Wysoki poziom niacyny może w rzeczywistości upośledzać tolerancję glukozy i dlatego niektórym osobom chorym na cukrzycę można odradzać jej przyjmowanie. Jeśli masz wątpliwości, porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Potas

Podawanie insuliny do organizmu, schemat leczenia stosowany przez wielu diabetyków, może powodować niedobór potasu. Uzupełniając zdrową dietę w potas, osoby chore na cukrzycę mogą poprawić swoją wrażliwość na insulinę i skuteczność hormonu.

Tauryna

Tauryna nie jest wykorzystywana w syntezie białek, ale ogólnie występuje w żywności bogatej w białko.

Cukrzycy typu 1 często cierpią na niski poziom tauryny, co z kolei może wpływać na gęstość krwi i zwiększać ryzyko chorób serca. Dodatkowa tauryna dla pacjentów z cukrzycą może korygować poziom lepkości krwi.

Wanad

Suplementy wanadu mogą prowadzić do nieznacznego zwiększenia wrażliwości na insulinę i dlatego mogą umożliwić pacjentom z cukrzycą zmniejszenie ilości insuliny potrzebnej do utrzymania poziomu cukru we krwi pod kontrolą. Badania na zwierzętach i ludziach wykazały powiązanie między poziomem wanadu a prawidłowym poziomem glukozy we krwi.

Witamina B6

Neuropatia, czyli poważne uszkodzenie układu nerwowego spowodowane wysokim poziomem cukru we krwi, może być związana z niedoborem witaminy B6, znanej również jako pirydoksyna.

Suplementy pirydoksyny mogą poprawiać tolerancję glukozy, szczególnie u osób cierpiących na cukrzycę ciążową lub upośledzoną tolerancję glukozy spowodowaną pigułką antykoncepcyjną.

Witamina B6 odgrywa również ważną rolę w zapobieganiu powikłaniom związanym z cukrzycą.

Witamina B12

Witamina B12 może odgrywać ważną rolę w leczeniu neuropatii cukrzycowej.

Obecność witaminy B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowych, dlatego przyjmowanie jej jako suplementu może przyczynić się do ograniczenia uszkodzeń nerwów.

W skrajnych przypadkach może być konieczne dodatkowe działanie domięśniowej witaminy B12.

Witamina C

Cukrzycy typu 1 mają na ogół niski poziom witaminy C. Zwiększając ilość witaminy C we krwi, można obniżyć ilość sorbitolu.

Sorbitol jest szkodliwym cukrem, gdy się gromadzi, a jego obecność może prowadzić do zwiększonego ryzyka powikłań cukrzycowych, takich jak retinopatia, neuropatia i uszkodzenie nerek. W przypadku chorych na cukrzycę typu 2 witamina C może odgrywać rolę w poprawie tolerancji glukozy.

Witamina D

Witamina D ma szereg korzyści dla zdrowia. Uważa się, że wytwarzany przez organizm w odpowiedzi na ekspozycję na słońce, pomaga zwiększyć wrażliwość na insulinę, która jest niezbędna do regulacji poziomu glukozy we krwi.

Witamina E

Witamina E może dotlenić krew, zwalczać toksyny i poprawiać działanie insuliny w organizmie. Kiedy organizm nie ma wystarczającej ilości witaminy E, struktury wewnętrzne mogą zostać uszkodzone w wyniku zwiększonego uszkodzenia przez wolne rodniki.

Zwiększenie poziomu witaminy E we krwi może zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy typu 2, a u osób chorych na cukrzycę typu 2 może poprawić tolerancję glukozy. Co więcej, przeciwutleniający charakter witaminy E może zmniejszać ryzyko powikłań cukrzycowych.

Cynk

Sugeruje się również, że niedobór cynku w organizmie przyczynia się do rozwoju cukrzycy u niektórych ludzi

Cynk sam w sobie może być kluczowym elementem metabolizmu insuliny. Cynk jest dobrze znany jako silny strażnik przed infekcjami wirusowymi i może również chronić komórki beta przed zniszczeniem. Cukrzycy typu 1 często mają niedobór cynku, a w niektórych przypadkach cukrzycy typu 1 suplementy obniżają poziom cukru we krwi.